Formetic - lek przeciwcukrzycowy z grupy biguanidów

Wskazania do stosowania

Formetic jest wskazany w leczeniu cukrzycy typu 2, szczególnie u pacjentów z nadwagą, gdy sama dieta i ćwiczenia fizyczne nie wystarczają do uzyskania prawidłowego stężenia glukozy we krwi. U dorosłych można go stosować w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi bądź insuliną. U dzieci od 10. roku życia i młodzieży Formetic może być stosowany w monoterapii lub w połączeniu z insuliną.

Wykazano, że u dorosłych pacjentów z cukrzycą typu 2 i nadwagą leczonych metforminą jako lekiem pierwszego rzutu (po nieskuteczności diety) następuje zmniejszenie powikłań cukrzycowych.

Dawkowanie i sposób podawania

Dorośli z prawidłową czynnością nerek (GFR ≥90 ml/min)

Dawkę należy dostosować po 10-15 dniach na podstawie stężenia glukozy we krwi. Stopniowe zwiększanie dawki może poprawić tolerancję leku w przewodzie pokarmowym.

Pacjenci w podeszłym wieku

Ze względu na ryzyko zaburzeń czynności nerek u osób starszych, dawkę metforminy należy ustalić na podstawie parametrów nerkowych. Konieczna jest regularna kontrola czynności nerek w trakcie leczenia.

Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek

Wartość GFR należy oznaczyć przed rozpoczęciem leczenia, a następnie co najmniej raz w roku. U pacjentów ze zwiększonym ryzykiem pogorszenia czynności nerek oraz u osób starszych czynność nerek należy oceniać częściej (co 3-6 miesięcy).

Dzieci i młodzież

Formetic można stosować u dzieci od 10. roku życia i młodzieży. Dawka początkowa to zwykle 500-850 mg metforminy chlorowodorku raz na dobę. Po 10-15 dniach należy dostosować dawkę na podstawie stężenia glukozy we krwi. Maksymalna zalecana dawka to 2 g na dobę, przyjmowana w 2-3 dawkach podzielonych.

Lek należy przyjmować w czasie lub po posiłku, co może poprawić jego tolerancję w przewodzie pokarmowym.

Przeciwwskazania

Stosowanie Formeticu jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

• Nadwrażliwość na metforminę lub którykolwiek składnik preparatu
• Choroby nerek i niewydolność nerek
• Stany zagrażające czynności nerek
• Niewydolność serca
• Ciężkie zakażenia
• Ostra lub przewlekła kwasica metaboliczna
• Stan przedśpiączkowy i śpiączka cukrzycowa
• Choroby wątroby
• Świeży zawał serca
• Niewydolność oddechowa
• Stany niedotlenienia i nasilonego katabolizmu
• Powikłania cukrzycy
• Nadużywanie alkoholu

Względne przeciwwskazania obejmują poważne choroby o nieznanej przyczynie, podeszły wiek oraz stosowanie u dzieci poniżej 10. roku życia.

Formetic nie powinien być stosowany 48 godzin przed i po badaniach z użyciem środków cieniujących zawierających jod.

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Podczas stosowania Formeticu należy przestrzegać następujących zaleceń:

• Nie należy przerywać diety ubogowęglowodanowej i niskokalorycznej
• Konieczne jest regularne oznaczanie stężenia kreatyniny w moczu (przed rozpoczęciem leczenia i 2-4 razy w roku podczas terapii)
• Należy monitorować czynność nerek, szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku
• Trzeba zachować ostrożność w przypadku współistnienia czynników ryzyka kwasicy mleczanowej

Stosowanie Formeticu wymaga ścisłej kontroli lekarskiej i regularnego monitorowania parametrów biochemicznych, szczególnie u pacjentów z grupy zwiększonego ryzyka powikłań.

Interakcje z innymi lekami

Formetic może wchodzić w interakcje z następującymi grupami leków:

• Leki kationowe (np. amiloryd, digoksyna, morfina, prokainamid, chinidyna, ranitydyna, triamteren, trimetoprim, wankomycyna) - mogą konkurować z metforminą o system transportu w kanalikach nerkowych, upośledzając wzajemne wydalanie
• Leki o działaniu hiperglikemizującym (antagonistycznym do metforminy):
  • Diuretyki
  • Steroidy
  • Pochodne fenotiazyny
  • Hormony tarczycy
  • Estrogeny
  • Doustne leki antykoncepcyjne
  • Fenytoina
  • Kwas nikotynowy
  • Sympatykomimetyki
  • Antagoniści wapnia
  • Izoniazyd

Lekarz powinien uwzględnić możliwość wystąpienia interakcji przy ustalaniu schematu leczenia i monitorowaniu efektów terapii.

Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią

Formetic należy do kategorii B według klasyfikacji FDA dla leków stosowanych w ciąży. Jednakże, stosowanie metforminy podczas ciąży i karmienia piersią jest przeciwwskazane ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia wad wrodzonych i śmiertelności okołoporodowej.

Działania niepożądane

Najpoważniejszym, choć rzadkim powikłaniem stosowania Formeticu jest kwasica mleczanowa. Może ona wystąpić na skutek kumulacji metforminy, zwiększonego wytwarzania mleczanu lub gorszego jego zużytkowania. Kwasica mleczanowa często kończy się zgonem, szczególnie u osób w podeszłym wieku.

Czynniki sprzyjające rozwojowi kwasicy mleczanowej to:

• Istotne zaburzenia perfuzji tkankowej
• Odwodnienie
• Niedotlenienie
• Zaburzenia czynności wątroby

Częste, ale zwykle przejściowe działania niepożądane obejmują:

• Biegunkę
• Nudności
• Wymioty
• Wzdęcia
• Bóle brzucha
• Brak apetytu
• Metaliczny posmak w ustach

W przypadku przedłużającej się biegunki lub wymiotów należy odstawić lek ze względu na ryzyko odwodnienia. Mimo zmniejszonego wchłaniania witaminy B12 i kwasu foliowego, niedokrwistość megaloblastyczna występuje rzadko.

Przedawkowanie

Przedawkowanie Formeticu może prowadzić do wystąpienia kwasicy mleczanowej. W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe leczenie szpitalne. Metforminę można usunąć z organizmu za pomocą dializy.

Mechanizm działania

Formetic (metformina) jest doustnym lekiem hipoglikemizującym z grupy biguanidów. Jego działanie polega na:

• Zmniejszaniu wytwarzania glukozy w wątrobie
• Zwiększaniu wrażliwości tkanek na insulinę
• Zwiększaniu obwodowego wychwytu i tkankowego zużycia glukozy
• Hamowaniu wchłaniania glukozy w przewodzie pokarmowym

Metformina nie powoduje hipoglikemii ani hiperinsulinemii, zarówno u osób chorych na cukrzycę, jak i u zdrowych. Lek wchłania się w około 50%, osiąga maksymalne stężenie po 2,5 godziny, nie jest metabolizowany i jest wydalany przez nerki.

Skład preparatu

Formetic dostępny jest w następujących postaciach i dawkach:

• Tabletki zawierające 500 mg chlorowodorku metforminy
• Tabletki powlekane zawierające 850 mg lub 1000 mg chlorowodorku metforminy
• Tabletki o przedłużonym uwalnianiu zawierające 1000 mg metforminy

Wybór odpowiedniej postaci i dawki leku powinien być dokonany przez lekarza na podstawie indywidualnych potrzeb pacjenta i jego stanu klinicznego.