Zawroty głowy są niespecyficznym objawem towarzyszącym wielu chorobom oraz stanom, niekoniecznie patologicznym. Jakie są przyczyny zawrotów głowy i co może być ich następstwem?
U kogo występują zawroty głowy?
Omawiany problem jest bardzo rozpowszechniony w populacji. Zawroty głowy występują przynajmniej raz u 20-30% zdrowych osób w wieku produkcyjnym oraz u 8-18% dzieci. Częstość tych dolegliwości wzrasta z wiekiem – według różnych danych u osób po 65. roku życia zgłaszane są już przez około 30–50% pacjentów.
Zawroty głowy są najczęściej subiektywnymi objawami nieprawidłowej czynności układu równowagi (nieprawidłowa praca błędnika), zaburzeniami układu krążenia (zmniejszeniem ilości krwi), bądź migreną. U 3-8,5% pacjentów rozpoznanie końcowe wskazuje na schorzenia mogące stanowić bezpośrednie zagrożenie życia (niewydolność krążenia mózgowego, zaburzenia rytmu serca, guzy mózgu).
Zawroty głowy – objawy
Zawroty głowy to nieprecyzyjne określenie dolegliwości uczucia utraty równowagi często wywoływanej poprzez zmianę pozycji głowy. Pacjent może rozumieć to zazwyczaj jako:
- zawroty głowy (vertigo), czyli złudzenie ruchu wirowego otoczenia lub swojego ciała. Pacjent doznaje uczucia wirowania, kołysania lub padania;
- zaburzenia równowagi (disequilibrium), czyli złudzenie niestabilności postawy i chodu;
- wrażenie oszołomienia (dizziness) – niepokojące uczucie w głowie, pustka z towarzyszącą słabością i mroczkami przed oczami.
Inne objawy, które mogą współwystępować z zawrotami głowy to mi in.: uczucie mdłości, wymioty, oczopląs oraz ból głowy. Symptomy te mogą trwać od kilku minut do kilku godzin lub dłużej. Mogą również pojawiać się i znikać.
Objawy sugerujące kontakt z lekarzem:
- silny ból głowy,
- intensywne nudności i wymioty,
- wysoka gorączka lub dreszcze,
- zaburzony rytm serca,
- towarzyszący krwotok,
- zatkanie uszu z odczuciem dzwonienia,
- nagły początek dolegliwości wraz ze współwystępującymi objawami neurologicznymi
Zawroty głowy – przyczyny
Przyczyny zawrotów głowy są liczne i bardzo różnorodne. Dolegliwości towarzyszą przede wszystkim schorzeniom ucha wewnętrznego, takim jak: łagodne napadowe pozycyjne zawroty głowy, choroba Meniere’a, zapalenie nerwu przedsionkowego lub zapalenie błędnika. Rzadziej problem może być związany z urazem głowy lub szyi, zatruciem, zaburzeniami ukrwienia, nowotworami, udarem, guzem lub migrenowym bólem głowy.
Ponadto schorzenie może występować w wyniku zaburzeń emocjonalnych. Jeśli problem występuje nieprzerwanie przez dłuższy czas bądź towarzyszą mu poniższe objawy, należy skontaktować się z lekarzem w celu ustalenia dokładnej przyczyny.
Farmakoterapia zawrotów głowy – preparaty OTC
Jeśli wykluczymy obecność niepokojących objawów mogących towarzyszyć zawrotom głowy oraz upewnimy się, że nie są one spowodowane odwodnieniem, anemią, przyjmowaniem leków (β-blokery, diuretyki), migreną, czy też gwałtowną zmianą pozycji, możemy zaproponować pacjentom terapię preparatami bez recepty pomocnymi w zmniejszaniu ilości epizodów zawrotów głowy.
Pacjentom warto polecić leki z wyciągiem z miłorzębu japońskiego (wyciąg suchy standaryzowany na glikozydy flawonoidowe) np. Tanakan, Bilobil, Ginkofar. Bioflawonoidy zawarte w surowcu rozszerzają naczynia mózgowe, poprawiają zaopatrzenie tkanek w krew i hamują agregację płytek krwi. Odczuwalna zmiana po stosowaniu tych preparatów powinna być zauważalna po 6 tygodniach.
Osobom zmagającym się z zawrotami głowy można zaproponować także preparaty homeopatyczne np. Vertigoheel, które według przeprowadzonych badań mają porównywalną skuteczność do preparatów z miłorzębem oraz betahistyny stosowanej w długotrwałej terapii z polecenia lekarza.
Niebezpieczne następstwo zawrotów głowy
Zawroty głowy są szczególnie niebezpieczne u osób po 65. roku życia, czyli w grupie pacjentów, którzy najczęściej zgłaszają daną dolegliwość. Omawiane schorzenie wraz z towarzyszącymi zaburzeniami równowagi są jedną z głównych przyczyn upadków osób starszych. W tej grupie pacjentów aż 40% upadków kończy się poważnymi obrażeniami, szczególnie złamaniami kończyn oraz urazami czaszkowo-mózgowymi. Upadki w dużej części przypadków kończą się zatem urazami prowadzącymi do hospitalizacji, ograniczenia sprawności fizycznej uniemożliwiającej dotychczasowy tryb życia, a nawet zgonu.
Literatura:
- Tuszyński, P.K., Leki pierwszego wyboru. Jak rozpoznać i leczyć najczęstsze schorzenia i dolegliwości., Wydawnictwo Farmaceutyczne, 2020
- Prusiński, A., Klasyfikacja, obraz kliniczny i leczenie zawrotów głowy. Polski Przegląd Neurologiczny 2011; 7 (1): 11–19 (online)
- Litwin, T., Członkowska, A., Zawroty głowy w praktyce neurologa – diagnostyka i leczenie. Polski Przegląd Neurologiczny 2008; 4 (2): 78–86 9 (online)
- Narożny, W., Siebert, J., Wojtczak, R., Epidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, vol. 4, no 5, 356–365 (online)
- https://www.webmd.com/brain/vertigo-symptoms-causes-treatment#1,%20https://www.nhs.uk/conditions/vertigo/ (dostęp 20.11.2020)
- Pilarska, E., Konieczna, S., Lemka, M., Zawroty głowy u dzieci – klasyfikacja, przyczyny, objawy, diagnostyka. Neurologia Dziecięca, vol. 21/2012, nr 42-53 (online)
- Edbom-Kolarz, A., Marcinkowski J.T., Upadki osób starszych – przyczyny, następstwa, profilaktyka. Hygeia Public Health 2011, 46(3): 313-318 (online)
- Jachowicz, R., Farmacja Praktyczna. (2016), PZWL
