Wytyczne European Society of Cardiology (ESC) to na bieżąco aktualizowany zbiór zaleceń, które mogą być przekazywane osobom cierpiącym na choroby układu sercowo-naczyniowego. Stosowanie się do wytycznych ESC ma na celu złagodzić przebieg choroby, zredukować ryzyko zgonu oraz zapobiegać konieczności hospitalizacji pacjenta.
Wytyczne ESC – poziomy dowodów i klasy rekomendacji
Wytyczne ESC można podzielić na 3 klasy. Rekomendacje zaliczane do klasy I uznawane są za korzystne, skuteczne i przydatne w leczeniu konkretnego schorzenia. Oznacza to, że ich zastosowanie w terapii jest wymagane lub rekomendowane. W klasie II znalazły się rekomendacje, dla których dane literaturowe potwierdzające skuteczność dostarczają w pewnym stopniu sprzecznych informacji. Dlatego ich zastosowanie powinno być dalej rozważane tylko wtedy gdy większość dostępnych opinii potwierdza ich skuteczność i efektywność (klasa IIa). W przypadku gdy wspomniane parametry nie są jeszcze dobrze poznane (klasa IIb) dana metoda może, lecz nie musi być wzięta pod uwagę podczas ordynowania terapii u konkretnego pacjenta. Z kolei, jeśli aktualny stan wiedzy określa daną metodę jako nieużyteczną, mało efektywną lub w pewnym sensie szkodliwą nie zaleca się stosowania takiej terapii u pacjentów (klasa III).
Dowody potwierdzające skuteczność i efektywność danej terapii można pogrupować na 3 kategorie, wśród których wyróżniamy:
- dane pochodzące z wielu randomizowanych badań klinicznych lub metaanaliz (poziom A),
- dane pochodzące z pojedynczego randomizowanego badania lub wielkiego nie-randomizowanego badania (poziom B),
- porozumienie opinii ekspertów i/lub dane zgromadzone w wyniku małych badań, badań retrospekcyjnych, rejestrów (klasa C).
Przeczytaj także: Suplementacja w kardiologii
Wytyczne dotyczące kardiologii sportowej i ćwiczeń fizycznych
Generalnie uważa się, że podejmowanie regularnej aktywności fizycznej jest istotnym składnikiem terapii większości chorób układu sercowo-naczyniowego. Tego typu praktyka przyczynia się do zmniejszenia ilości zgonów powodowanych m.in. zdarzeniami sercowo-naczyniowymi. Zgodnie z danymi zgromadzonymi w dokumencie ECS, zdrowi ochotnicy, u których nie zdiagnozowano chorób układu krążenia, powinni spędzać ok. 150 min tygodniowo, uprawiając umiarkowany wysiłek fizyczny. Natomiast zwolennikom intensywnych treningów, zaleca się by, poświęcali na nie min. 75 min tygodniowo.
Wytyczne dla pacjentów cierpiących na otyłość, nadciśnienie, dyslipidemię, cukrzycę
Osobom otyłym (o BMI >30 kg/m2), cierpiącym na ustabilizowaną postać nadciśnienia tętniczego oraz cukrzycę zaleca się wprowadzenie do swojej tygodniowej rutyny co najmniej 3 treningów siłowych. Dodatkowo w tej grupie pacjentów zalecany jest regularny, minimum 30-minutowy wysiłek aerobowy o natężeniu umiarkowanym do intensywnego. Warto podkreślić, że grupie pacjentów o nieustabilizowanym nadciśnieniu tętniczym (powyżej 160 mm Hg) nie zaleca się intensywnego wysiłku fizycznego. Przeciwskazaniem do uprawiania intensywnych sportów jest również kontrolowane nadciśnienie tętnicze z wysokim ryzykiem uszkodzenia organów.
Stosowanie się do wspomnianych zaleceń znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Pozwala w większym stopniu kontrolować poziom glukozy we krwi i ciśnienie tętnicze.
Wytyczne dla pacjentów chorych na przypadłości sercowo-naczyniowe
Pacjenci będący w grupie niskiego ryzyka wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych, w większości mogą uprawiać sporty wyczynowe. Z kolei chorzy zaklasyfikowani do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia powikłań kardiologicznych lub cierpiący na resztkowe niedociśnienie powinni powstrzymać się od intensywnego wysiłku. W tej grupie zalecane jest uprawianie aktywności o niskiej intensywności takiej jak np. golf.
Szczególne zalecenia dla pacjentów, u których w przeszłości wystąpił ostry zespół wieńcowy, obejmują rehabilitację ruchową mającą na celu zmniejszenie ryzyka zgonu oraz ponownej hospitalizacji. Intensywna aktywność fizyczna, a w szczególności uprawianie sportów wyczynowych, jest przeciwwskazane u pacjentów cierpiących na m.in. przewlekłe zespoły wieńcowe czy dławicę piersiową.
Pacjenci w stanie stabilnym, po przebytym zawale mięśnia sercowego mogą podejmować próby rehabilitacji ruchowej, która ma na celu podnieść wydolność organizmu i komfort życia, a także zapobiegać ponownej hospitalizacji. Chorzy po zawale mięśnia sercowego, u których zachowana została zdolność wyrzutowa komory, mogą podejmować umiarkowany i intensywny wysiłek fizyczny, który dla lepszych efektów należy połączyć z odpowiednią modyfikacją diety. Z kolei u zawałowców z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory nie zaleca się uprawiania intensywnych i wytrzymałościowych sportów.
Wytyczne ESC stanowią źródło wiedzy specjalistycznej. Zawierają informacje, których skuteczność została potwierdzona wynikami badań. Dobór aktywności fizycznej na podstawie dokumentu opracowanego przez ESC stanowi uzupełnienie konwencjonalnej farmakoterapii.
Źródła:
- European Society of Cardiology, „2020 ESC Guidelines on sports cardiology and exercise in patients with cardiovascular disease”, European Heart Journal (2020) 00, 1-80
- Oficjalna strona European Society of Cardiology, https://www.escardio.org/ (dostęp: 28.12.2020)
