Według statystyk WHO w 2018 roku na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie aż 36 znajduje się w Polsce. W statystykach Unii Europejskiej Polska z wynikiem 72% miast z przekroczonym wskaźnikiem zanieczyszczeń powietrza przyjętym na 2020 rok zajmuje niechlubne drugie miejsce. Zwycięskiego miejsca na podium ustępuje jedynie Bułgarii, która z wynikiem 83% plasuje się na pierwszym miejscu.
Cichy zabójca – smog
Podczas gdy cały świat próbuje walczyć ze wspólnym wrogiem, on niewzruszony przyczynia się do blisko 7 milionów przedwczesnych zgonów rocznie. Mowa tu o smogu, który jak już wiadomo, nie tylko obniża komfort życia, ale także wpływa na choroby układu sercowo-naczyniowego i oddechowego.
Patrząc na analizy światowe, 21 na 30 najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie przypada Indiom. Drugi raz z rzędu stolica New Delhi została uznana za najbardziej zanieczyszczone miasto na świecie. Choć jesteśmy daleko w tyle za światowymi liderami, stan jakości powietrza w kraju jest powodem do niepokoju. Obawę mogą potęgować najnowsze doniesienia o kolejnych jednostkach chorobowych, których czynnikiem ryzyka jest smog.
Powszechnie wiadomo, że smog istotnie zwiększa śmiertelność osób narażonych na jego wdychanie. Przez lata uważano, że wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dotyczy przede wszystkim układu oddechowego. Głównym zagrożeniem są pyły zawieszone PM10 (cząstki o średnicy mniejszej niż 10 µm) oraz PM2,5 (cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 µm). Z raportów WHO wynika, że długotrwałe narażenie na działanie pyłu PM2,5 jest związane ze skróceniem oczekiwanej długości życia. W przypadku mieszkańca UE o ponad 8 miesięcy, a w przypadku mieszkańców Polski – aż o 10 miesięcy.
Przeczytaj również: suplementacja w kardiologii
Smog – jak szkodzi zdrowiu?
Po latach pojawiły się liczne dowody na negatywne działanie smogu na układ sercowo-naczyniowy. Udowodniono, że ekspozycja na wysokie stężenie pyłu zawieszonego w powietrzu, nawet krótkotrwała, wiąże się ze wzrostem ryzyka ostrych incydentów sercowo-naczyniowych. Inhalacja powietrza zanieczyszczonego pyłami może inicjować rozwój zaburzeń metabolicznych i układu krążenia, w tym nadciśnienia tętniczego i cukrzycy typu 2. Szkodliwość pyłu jest ściśle związana z wielkością i składem chemicznym cząstek. Drobny pył PM2,5 jest najbardziej niebezpieczny. Dociera on do pęcherzyków płucnych, a stąd do naczyń krwionośnych. Dlatego jest równie szkodliwy dla układu oddechowego, jak i układu sercowo-naczyniowego.
Smog – nowe badania nad jego szkodliwością
Malik i wsp. w badaniach prowadzonych w latach 2013-2018 w 28 stanach USA udowodnili, że narażenie na ozon będący składnikiem smogu, nawet na poziomach poniżej federalnych norm bezpieczeństwa, może zwiększać ryzyko zatrzymania krążenia. Wcześniejsze badania nie wykazały związku między ozonem a śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych. Zatem za głównego winowajcę incydentów krążeniowych ciągle uznawano pył zawieszony.
Naukowcy analizowali dwutygodniowe zapisy stężeń zanieczyszczenia powietrza w okolicy zamieszkania osób, u których doszło do nagłego zatrzymania krążenia w warunkach pozaszpitalnych. Porównano dwa rodzaje zanieczyszczeń – ozon i drobne cząstki stałe. Okazało się, że w dni, kiedy poziom ozonu w powietrzu był wysoki, ryzyko liczby przypadków zatrzymania krążenia poza szpitalem było wyższe.
Co dalej z tym smogiem?
Aż za 84 proc. emisji smogu w Polsce odpowiadają piece i kotły. W celu walki z zanieczyszczeniami powietrza powstały uchwały antysmogowe. Wskazują one rodzaj urządzeń grzewczych dopuszczonych do stosowania oraz rodzaj paliw, których użycie jest zakazane. Czy taki obrót spraw przyczyni się do poprawy jakości powietrza? Oby nam wszystkim nie zabrakło samodyscypliny w dążeniu do celu, bo na efekty będziemy musieli trochę poczekać.
Piśmiennictwo:
- https://airly.org/pl/smog-w-europie-gdzie-wystepuje-i-jak-europa-walczy-ze-smogiem/
- https://www.focusnauka.pl/artykul/ranking-smogu-na-50-najbardziej-zanieczyszczonych-miast-eu-az-36-jest-w-polsce-180509043616%20?page=1
- https://biznesalert.pl/new-delhi-zanieczyszczenie-powietrza-emisje-stolica-pyl-zawieszony-energetyka/
- https://podyplomie.pl/kardiologia/31651,zanieczyszczenie-powietrza-a-choroby-ukladu-sercowo-naczyniowego?page=2
- Głuszek, J., Kosicka, T., Wpływ smogu (zanieczyszczonego powietrza) na choroby układu sercowo-naczyniowego. Choroby Serca i Naczyń 2019, tom 16, nr 3, 201–206 (online)
- https://pulsmedycyny.pl/zanieczyszczone-powietrze-zabija-serce-903842
- https://medicalxpress.com/news/2020-12-smog-exposure-linked-higher-cardiac.html
- https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C29906%2Ckardiolodzy-smog-jest-grozny-dla-serca.html
