Modne obuwie może generować dolegliwości bólowe kręgosłupa
Szacuje się, że 78% kobiet systematycznie nosi wysokie obcasy. Ponadto, u 58% kobiet stwierdza się dolegliwości bólowe pleców. Wśród przyczyn bólu pleców wymienia się m.in. spłycenie lub pogłębienie lordozy lędźwiowej. Jedną z podstawowych funkcji kręgosłupa jest amortyzacja, możliwa dzięki jego naturalnym krzywiznom w postaci między innymi fizjologicznej lordozy w rejonie odcinka lędźwiowego oraz kifozy odcinka piersiowego. W sytuacji, gdy dochodzi do spłycenia fizjologicznej lordozy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, zdolność znoszenia obciążenia przez kręgosłup znacznie zmniejsza się i może dochodzić do jego przeciążeń, co powoduje dolegliwości bólowe. Zidentyfikowano związek przyczynowo-skutkowy między bólem kostno-stawowym a noszeniem wysokich obcasów. Wpływ na rozwój dolegliwości bólowych może również wywierać nachylenie postawy ciała do przodu obserwowane u kobiet użytkujących obuwie na wysokich obcasach. Co więcej, może ono wpływać negatywnie na stabilność posturalną, ponieważ wymaga zwiększenia napięcia mięśniowego oraz większych nakładów energii w celu utrzymania równowagi.
Rola wysokich obcasów w urazach
Relaksyna i estrogen inicjują rozluźnienie więzadeł np. u ciężarnych, przez co mogą przyczyniać się do zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia uszkodzeń kostno-stawowych. Wykazano, że kobiety użytkujące wysokie obcasy są też bardziej narażone na występowanie urazów kostno-stawowych na skutek wielokrotnych upadków, zwłaszcza wśród osób w podeszłym wieku. Szacuje się, że 74% wypadków w pracy związanych z upadkiem ze schodów ma związek z noszeniem butów na wysokich obcasach. Interesujący jest fakt, że kobiety mające nawyk noszenia wysokich obcasów mogą mieć tendencję do upadków nie tylko w momencie ich użytkowania, co niektórzy autorzy postrzegają jako skutek trwałych zmian kompensacyjnych w układzie kostno-stawowym.
Biomechanika układu mięśniowo-szkieletowego a wysokie obcasy
Z biomechanicznego punktu widzenia stanie w obcasach wymaga adaptacji postawy ciała w wyniku zmiany pozycji stopy oraz przesunięcia środka ciężkości ciała. Wysokie obcasy powodują uniesienie kości piętowej oraz zmianę pozycji stawu skokowego. W efekcie zaburzają równowagę ciała, co prowadzi do powstania mechanizmów adaptacyjnych mających na celu zachowanie równowagi. Aby zminimalizować skutki zmiany lokalizacji środka ciężkości ciała, dochodzi do przodopochylenia miednicy, przesunięcia dotylnego tułowia i zmian w obrębie krzywizny odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Zaobserwowano także, że u kobiet często noszących wysokie obcasy głowa jest bardziej pochylona do przodu. W badaniach przeprowadzonych w Chinach stwierdzono istotne zmiany w zakresie biomechaniki chodu, w tym ustawienia miednicy, a także postawy ciała u pacjentek noszących wysokie obcasy. W polskim badaniu na grupie 90 kobiet w wieku od 20 do 25 lat użytkujących obuwie na obcasach o wysokości 4 cm oraz 10 cm zaobserwowano zwiększenie nachylenia ciała do przodu, redukcję fizjologicznej lordozy odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz negatywny wpływ na parametry postawy ciała. Autorzy podkreślili, że uzyskane przez nich wyniki oraz analiza literatury sugerują niekorzystny wpływ noszenia butów na wysokim obcasie na parametry biomechaniczne układu ruchu człowieka. W jednym z badań udowodniono, że zakres spłycenia fizjologicznej lordozy lędźwiowej koreluje z wysokością obcasów. Z kolei, w innych badaniach zaobserwowano występowanie hiperlordozy u osób noszących systematycznie wysokie obcasy.
Wysokie obcasy, wiek i postawa ciała
Udowodniono, że zmiany adaptacyjne układu ruchu związane z użytkowaniem obcasów zależą od wieku pacjenta. W jednym z przeprowadzonych badań młode osoby w wieku od 18 do 34 lat kompensowały podniesienie wysokości obcasa poprzez redukcję lordozy lędźwiowej, podczas gdy u badanych w wieku od 50 do 79 lat adaptacja zachodziła w mechanizmie pogłębienia kifozy piersiowej. Zauważono także, że uniesienie pięty przy noszeniu obuwia na wysokich obcasach zmniejsza wytrzymałość oraz ruchomość układu mięśniowo-szkieletowego. Jednakże autorzy zaznaczyli, że częste użytkowanie butów na wysokich obcasach może być związane z mniejszymi zmianami postawy ciała i zmniejszeniem wrażliwości na ból.
Problemy ortopedyczne wśród amatorek szpilek
U osób użytkujących wysokie obcasy obserwowane jest zmniejszenie elastyczności mięśni przykręgosłupowych oraz rozciągnięcie mięśni brzucha, co sprzyja powstawaniu zaburzeń postawy. Zmiany te mogą predysponować do rozwoju zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego u osób młodych. Niezależnie od zmian w obrębie kręgosłupa, noszenie wysokich obcasów może prowadzić do choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego oraz tendencji do występowania palucha koślawego (hallux valgus). Profilaktyka problemów ortopedycznych u osób użytkujących wysokie obcasy jest niezwykle ważna, zwłaszcza w wieku rozwojowym. Powinna ona obejmować wczesną ocenę postawy ciała, aby zidentyfikować potencjalne zmiany adaptacyjne i wdrożyć skuteczne postępowanie korekcyjne.
Rodzaj obuwia i wysokość obcasa a postawa ciała
Obuwie na wysokich obcasach może przyczyniać się do występowania zaburzeń postawy ciała, gdy podeszwa wymusza podniesienie pięty w odniesieniu do poziomu śródstopia. W sytuacji, gdy wysokość obcasa jest równa wysokości przedniej części podeszwy podpierającej śródstopie, nie obserwuje się negatywnego wpływu na postawę ciała. Znaczenie może mieć również szerokość obcasa. Szerokie i grube obcasy zapewniają równomierne rozłożenie sił działających podczas chodu i tym samym nie zaburzają stabilności posturalnej użytkownika w tak dużym stopniu. Także obcasy określane mianem koturnów, dzięki równomiernej grubości podeszwy również nie wykazują negatywnego wpływu na utrzymanie równowagi. Z kolei, wąskie obcasy przyczyniają się do znacznego zmniejszenia stabilności stawu skokowego, zaburzeń równowagi oraz negatywnych zmian w postawie ciała.
Skutki użytkowania wysokich obcasów na postawę ciała wciąż stanowią przedmiot dyskusji. Jednakże, w piśmiennictwie jednoznacznie potwierdza się fakt, że noszenie wysokich obcasów jest związane ze zwiększonym obciążeniem ścięgien, więzadeł oraz stawów, co może prowadzić do zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Ze względu na ryzyko wystąpienia problemów ortopedycznych, wskazane jest wdrożenie wczesnej profilaktyki zwłaszcza u młodych osób korzystających systematycznie z takiego rodzaju obuwia.
Autor: Joanna Rasławska-Socha
Piśmiennictwo:
- Schröder G.: Influence of wearing personalized high heels on the posture of women of different ages: A clinical cross-sectional study. Int Med Care 2019, 3, 1-8.
- Emmanouil A., Rousanoglou E.: Effect of high-heeled shoes on postural control in the upright and the leaning body stance. Physical Medicine and Rehabilitation Research 2018, 3, 1-5.
- Barnish MS, Barnish J. High-heeled shoes and musculoskeletal injuries: a narrative systematic review. BMJ Open. 2016, 6, 1, e010053.
- Drzał-Grabiec J., Snela S.: Effect of high-heeled shoes on the parameters of body posture. Spine 2013, 15, 38, 20, 1785-1789.
- Silva, A.M., Siqueira, G.R., Silva, G.D.: Implications of high-heeled shoes on body posture of adolescents. Revista paulista de pediatria : orgao oficial da Sociedade de Pediatria de Sao Paulo 2013, 31, 2, 265-71.
- Cowley E.E., Chevalier T.L., Chockalingam N.: The effect of heel height on gait and posture: a review of the literature. J Am Podiatr Med Assoc. 2009, 99, 6, 512-518.
