Czym jest tajemnica lekarska?
Jest to tzw. tajemnica lekarska, zaś zgodnie z literaturą przedmiotu, należy interpretować ją dość szeroko. Tajemnicą objęte są nie tylko informacje uzyskane od pacjenta, czy informacje o pacjencie uzyskane od osób trzecich, wyniki badań, historia choroby, wszelkie materiały związane z postawieniem diagnozy lub leczeniem czy też własne spostrzeżenia lekarza (notatki, zaświadczenia), ale również wiadomości niezwiązane bezpośrednio ze stanem zdrowia pacjenta, z którymi lekarz zapoznał się przy wykonywaniu zawodu. Mogą to być informacje dotyczące np. działalności pacjenta, stopnia jego inteligencji czy też stanu majątkowego (A. Huk, Tajemnica zawodowa lekarza, Prok. i Pr. 2001, nr 6, s. 72).
Czytaj również: Warunki odpowiedzialności za błąd w sztuce lekarskiej na gruncie prawa karnego
Konsekwencje ujawnienia tajemnicy lekarskiej
Choć zasadniczo, tajemnica lekarska nie ma charakteru bezwzględnego, gdyż ustawa przewiduje liczne wyjątki od obowiązku jej zachowania, to jednak należy mieć na względzie, że zawsze gdy mamy do czynienia z zasadą (a nie wyjątkiem), brak wywiązania się z obowiązku zachowania tajemnicy może mieć daleko posunięte skutki, łącznie z odpowiedzialnością karną. Zgodnie bowiem z art. 266 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553):
- 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową
→ podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
- 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację niejawną o klauzuli „zastrzeżone” lub „poufne” lub informację, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes,
→ podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Zauważyć należy, że penalizowane jest nie tylko ujawnienie tajemnicy lekarskiej, ale także wykorzystanie informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Zgodnie z orzecznictwem: Wykorzystanie informacji to wszelkie działania podejmowane przez sprawcę, dla których znajomość informacji stanowiła podstawowy impuls działania nakierowanego na uzyskanie określonej korzyści dla siebie lub innego podmiotu. O wykorzystaniu informacji można mówić, gdy sprawca po zapoznaniu się z nią podjął określone decyzje, działania, czynności. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 lutego 2013 r., sygn. akt II AKa 2/13).
Czytaj również: Procedura przyjęcia pacjenta do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody
Postępowanie karne
Co istotne, aby zostało wszczęte postępowanie karne przeciwko lekarzowi niezbędny jest wniosek pokrzywdzonego. Nie to jest to zatem przestępstwo ścigane z urzędu; to pokrzywdzony musi zgłosić się do organów ścigania, aby rozpocząć postępowanie przygotowawcze. Pokrzywdzonym będzie osoba, która uprawniona jest do wyrażenia zgody na ujawienie lub wykorzystanie danej informacji, nawet w sytuacji gdyby lekarz powziął tę informację od osoby trzeciej (np. rodziny pacjenta).
Omawiane przestępstwo zagrożone jest grzywną, karą ograniczenia wolności w wymiarze od 1 miesiąca do 24 miesięcy lub karą pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 2 lat. Warto także mieć na uwadze, że sąd skazując za przestępstwo z art.266 kodeksu karnego może także ewentualnie zastosować środek karny w postaci zakazu zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu (art. 41 § 1 kodeksu karnego). W literaturze przedmiotu podkreśla się, że przesłankę stosowania ww. środka karnego uzasadnia to, że przestępstwo to ze swojej istoty polega na nadużyciu zaufania związanego z wykonywaniem danego zawodu lub zajmowanym stanowiskiem. (Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212-277d).
Co istotne, Sąd może także zastosować warunkowe umorzenie postępowania, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 66 kodeksu karnego (m.in. społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, a lekarz nie był nigdy karany za popełnienie przestępstwa karnego). Warto pamiętać, że wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie jest wyrokiem skazującym (por. postanowienie SN z 17.05.2000 r., I KZP 7/00, OSNKW 2000/5–6, poz. 51). W sytuacji gdy lekarz zostaje zatem oskarżony o ww. przestępstwo, warto rozważyć, czy zachodzą przesłanki do uzyskania omawianego rozstrzygnięcia.
r. pr. Karolina Zdun
