Szczepienia przeciwko COVID-19 wobec nowych wariantów są skuteczne?
Szczepionki przeciwko COVID-19 opracowano na bazie wyjściowego szczepu wirusa SARS-CoV-2. Ich skuteczność wobec nowych wariantów jest niepewna. Od kilku miesięcy opracowywane są procedury postępowania, dzięki którym będą podejmowane próby dostosowania szczepionki tak, aby była skuteczna wobec nowych szczepów. Europejska Agencja Leków zakłada, że uaktualniona szczepionka przeciwko COVID-19 będzie różniła się materiałem genetycznym kodującym białko (antygen).
W trzecim kwartale 2020 roku w Indiach po raz pierwszy zidentyfikowano wariant Delta (B.1.617.2) wirusa SARS-CoV-2. Uważa się, że wariant Delta rozprzestrzenia się 40-60% łatwiej w porównaniu z wyjściowym wariantem wirusa SARS CoV-2. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) szacuje, że do końca sierpnia będzie odpowiedzialny za 90% wszystkich nowych infekcji. Z dotychczasowych badań wynika, że wariant Delta może łatwiej zarażać osoby, które otrzymały tylko jedną dawkę szczepionki przeciwko COVID-19.
Urząd ds. zdrowia publicznego Public Health England przeprowadził badanie kliniczno-kontrolne oceniające skuteczność szczepionek firm Pfizer i AstraZeneca na grupie 12 675 osób. Wariant Delta został wyizolowany u 1054 osób, a wariant brytyjski u 11 621 poddanych badaniu. Odnotowana skuteczność szczepionki Comirnaty wobec wariantu Delta była na poziomie 87,9%, a wobec wariantu brytyjskiego 93,4%. Dla szczepionki AstraZeneca skuteczność wobec wariantu Delta wyniosła 59,8%, a wobec wariantu brytyjskiego 66,1%.
Szczepienia przeciwko COVID-19 kobiet ciężarnych i karmiących piersią
Eksperci Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) opublikowali stanowisko dotyczące szczepień przeciwko COVID-19 wśród kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Podkreślają, że te grupy pacjentek znajdują się w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia COVID-19, wobec czego rekomenduje się u nich wdrożenie profilaktyki w formie szczepień ochronnych. Bezpieczeństwo szczepień (głównie szczepionkami mRNA Pfizer-BioNTech i Moderna) było oceniane w grupie 90 000 kobiet w ciąży. The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) podkreśla, że ze względu na większą liczbę dostępnych danych, które dotyczą bezpieczeństwa szczepionek mRNA, są one rekomendowane do podawania w pierwszej kolejności wśród kobiet ciężarnych.
Czytaj również: Dlaczego potrzebujemy rozszerzonej opieki farmaceutycznej w Polsce?
Szczepienia przeciwko COVID-19 w grupach nastolatków
Bezpieczeństwo i immunogenność szczepionek mRNA Comirnaty oceniano w grupach wiekowych 12-15 lat oraz 16-25 lat. W badaniu wzięło udział 2260 nastolatków w wieku 12-15 lat. 1131 dzieci otrzymało dwie dawki szczepionki mRNA w odstępie 21 dni oraz 1129 dzieci otrzymało placebo. Nie zaobserwowano żadnych poważnych działań niepożądanych związanych ze szczepieniem oraz odnotowano silniejszą immunogenność (mierzoną jako wysokość stężenia przeciwciał) u osób w grupie 12-15 lat niż w wieku 16-25 lat. Ze względu na brak odnotowanych poważnych zdarzeń niepożądanych po szczepieniu, potwierdza się bezpieczeństwo szczepionki. Na podstawie wyników badania opublikowanych w New English Journal of Medicine EMA zatwierdziła podawanie szczepionki Pfizer: BioNTech dzieciom w wieku 12-15 lat. Firma Pfizer prowadzi aktualnie badania kliniczne II/III fazy nad bezpieczeństwem i skutecznością szczepionki w grupie wieku od 6 miesięcy do 11 lat. Bierze w nich udział około 4500 dzieci z Hiszpanii, Finlandii, Polski i USA.
Rozszerzenie uprawnień do kwalifikacji do szczepień przeciwko COVID-19
Na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 9 kwietnia 2021 r. rozszerzono grupę osób uprawnioną do przeprowadzania badań kwalifikacyjnych do szczepień ochronnych przeciwko COVID-19. Do kwalifikacji do szczepień przeciwko COVID-19 są uprawnieni lekarze, lekarze dentyści oraz felczerzy. Ponadto, pielęgniarki i położne oraz ratownicy medyczni, a także diagności laboratoryjni, farmaceuci, fizjoterapeuci. Studenci 2 ostatnich lat kierunków lekarskich oraz ostatniego roku studiów pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo. Studenci mogą kwalifikować do szczepień pod nadzorem lekarza. Dodatkowo po uzyskaniu zaświadczenia ukończenia kursu uprawniającego do szczepień ochronnych.
Czytaj również: Problemy po przechorowaniu COVID-19
Zdarzenia niepożądane po szczepieniach przeciwko COVID-19
W systemie EudraVigilance odnotowano przypadki zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia. Zachorowania dotyczyły głównie młodych mężczyzn po podaniu drugiej dawki szczepienia, a objawy pojawiały się kilka dni po szczepieniu. Od kwietnia 2021 r. Europejska Agencja Leków (EMA) prowadzi analizę dotyczącą związku pomiędzy szczepieniem a wystąpieniem zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia. Dostępne dane są niewystarczające do oceny związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy szczepieniem a zapaleniem mięśnia sercowego.
Zdarzenia niepożądane, które pojawiły się po szczepieniach przeciwko COVID-19 można zgłaszać poprzez system VAERS (Vaccine Adverse Event Reporting System): https://vaers.hhs.gov/ oraz VSD (Vaccine Safety Datalink): https://www.cdc.gov/vaccinesafety/ensuringsafety/monitoring/vsd/index.html
Źródła:
- Lopez Bernal J, Andrews N, Gower C, Robertson C, Stowe J, Tessier E et al. Effectiveness of the Pfizer-BioNTech and Oxford-AstraZeneca vaccines on covid-19 related symptoms, hospital admissions, and mortality in older adults in England: test negative case-control study BMJ 2021; 373 :n1088 doi:10.1136/bmj.n1088
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/jaka-jest-skutecznosc-szczepionek-przeciw-covid-19-wobec-wariantu-delta-wirusa-sars-cov-2/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn. 23.06.2021)
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/dlaczego-rodzice-12-letnich-blizniaczek-zdecydowali-sie-na-uczestnictwo-w-badaniu-klinicznym-szczepionek-przeciw-covid-19/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn. 23.06.2021)
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/analiza-przypadkow-wystepowania-zapalenia-miesnia-sercowego-po-szczepieniu-preparatami-mrna-przeciw-covid-19/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn. 23.06.2021)
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/jaka-jest-skutecznosc-szczepionek-przeciw-covid-19-wobec-wariantu-delta-wirusa-sars-cov-2/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn.23.06.2021)
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/bezpieczenstwo-immunogennosc-i-skutecznosc-szczepionki-mrna-comirnaty-u-nastolatkow-w-wieku-12-15-lat/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn. 23.06.2021)
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/jak-szybko-mozna-opracowac-szczepionki-przeciw-nowym-wariantom-wirusa-sars-cov-2/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn.23.06.2021)
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionka-przeciw-covid-19-dla-nastolatkow-zarejestrowana-w-stanach-zjednoczonych/?wersja=dla-pacjentow (dostęp z dn.23.06.2021)
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Vaxzevria, COVID-19 Vaccine
