Rozporządzenie mówi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, istnieje możliwość skierowania lekarza do odbywania szkolenia specjalizacyjnego. Rezydentura może być odbywana w jednostce akredytowanej, w której występuje szczególnie duże zapotrzebowanie na lekarzy. Z pominięciem wyboru jednostki dokonanej przez lekarza zgodnie z § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2020 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1566).
Rezydentura – przymusowe skierowanie
Według nowego rozporządzenia w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii wojewoda będzie mógł wybrać rezydentom miejsce odbywania specjalizacji. Nie musi być one tym ośrodkiem, w którym rezydent chciał pracować.
W praktyce oznacza to, że wojewoda wybierze rezydentowi szpital. Według Ministerstwa Zdrowia decyzja ta jest spowodowana wyjątkowo dużym zapotrzebowaniem na personel lekarski. Dodatkowo na stronach urzędów wojewódzkich zamieszczono informacje, że lekarze skierowani niezgodnie ze swoimi preferencjami, po ustabilizowaniu się sytuacji kadrowej w jednostce, do której zostali skierowani w związku z epidemią, będą mogli zostać przeniesieni do innej jednostki (tryb pozarezydencki).
W przypadku rezydentów, którym wojewoda wybierze szpital, planowane jest wprowadzenie odpowiednich przepisów, które umożliwią zmianę jednostki przed upływem roku. Przy skierowaniu brane będzie pod uwagę głównie miejsce zamieszkania kierowanego lekarza. Urzędy wojewódzkie proszą o pilny kontakt lekarzy zakwalifikowanych, gotowych rozpocząć szkolenie w jednostkach, w których występuje wyjątkowo duże zapotrzebowanie. Pomimo wskazanych wcześniej innych preferencji.
Rezydentura – Sposób na ominięcie przepisów
Krytycy zwracają uwagę na to, że rozporządzenie, które weszło w życie 1 listopada 2020, nie był szeroko konsultowane. Ministerstwo wysłało jego projekt do zaopiniowania wyłącznie Naczelnej Radzie Lekarskiej. NRL krytycznie odniosła się do projektu i w obecnej formie nie mogła go zaakceptować. W dodatku NRL podkreśla, że wojewoda ma obecnie możliwość kierowania lekarzy do pracy przy zwalczaniu epidemii na podstawie art. 47 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. Z wyłączeniem m.in.: kobiety w ciąży, czy osoby samotnie wychowujące dziecko w wieku do 18 lat.
Skierowanie lekarzy do innej jednostki może mieć na celu kierowanie lekarzy do pracy przy epidemii, mimo mogących zaistnieć przeciwwskazań. W dodatku nowe przepisy nie określają podstawowych praw lekarza, które będą się z tym łączyły. Nie mówią dokładnie o czasie, na jaki następuje skierowanie oraz o zasadach wynagradzania lekarza w takiej sytuacji. NRL w swoim stanowisku podkreśla, że wybór jednostki szkolącej jest wyborem wieloletnim. Dokonywanym na podstawie wielu czynników: poziomu merytorycznego, poziomu kształcenia, warunków zatrudnienia przez pracodawcę czy odległości od miejsca zamieszkania. Tymczasem ministerstwo przy skierowaniu będzie brało pod uwagę miejsce zamieszkania.
Również Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Warszawie skrytykowało projekt rozporządzenia. ORL zwraca uwagę na brak precyzyjnych przepisów, które nie określają jasno co dzieje się np. w sytuacji, kiedy obydwoje z partnerów wykonuje zawód lekarza i dostaje skierowanie poza miejsce zamieszkania. Nie określa kto, ponosi ewentualne koszty przesiedlenia i pozostawia niejasności w sprawie trybu odwoławczego. Zdaniem ORL w Warszawie rozwiązanie proponowane przez rząd zaprzecza idei wolności osobistej i zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów. Wskazuje na brak empatii w stosunku do tej grupy zawodowej.
Rezydentura – lekarze spoza UE
Problem braku lekarzy w ośrodkach nieakademickich jest znany nie od dzisiaj. W Polsce nie ma rezerw lekarzy – jest niedobór – mamy najmniej lekarzy w Unii Europejskiej (2,2 na tysiąc mieszkańców). Pacjenci z chorobami innymi niż COVID-19 również potrzebują opieki. Nie zapominajmy również, że 27% lekarzy i 44% pielęgniarek ma więcej niż 60 lat – podkreśla w oficjalnym piśmie prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie dr n. med. Magda Wiśniewska.
Tymczasem rząd przygotował projekt ustawy, który znacznie ułatwia pracowników medycznym spoza Unii Europejskiej pracę na terytorium Polski. Mogliby być zatrudniani w Polsce z pominięciem obowiązku nostryfikacji dyplomów. Lekarze bez specjalizacji mieliby możliwość pracy pod nadzorem polskich lekarzy i ukończenia specjalizacji. NRL w swoim stanowisku krytycznie odniosło się do projektu rządu.
Wątpliwości budzi przede wszystkim ryzyko dopuszczenia do pracy osób bez rzeczywistej weryfikacji ich kompetencji i znajomości języka polskiego. W dodatku projekt ogranicza rolę samorządu lekarskiego i przyznaje większe kompetencje ministrowi zdrowia. NRL zwraca też uwagę, że podczas, gdy 30% polskich lekarzy i lekarzy dentystów przystępujących do Lekarskiego Egzaminu Końcowego, czy Lekarsko-Dentystycznego Egzaminy Końcowego oraz Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego nie zadaje tych egzaminów. Musi do nich przystępować ponownie, lekarze spoza UE nie mieliby obowiązku przystąpienia do żadnych egzaminów weryfikujących. Zdaniem samorządu lekarskiego rozwiązanie proponowane przez rząd nawet w czasie trwania epidemii jest nieuzasadnione.
Problem kadrowy rezydentów coraz większy
Z kolei rezydenci podkreślają, że o zmianie przepisów lekarze dowiedzieli się już po złożeniu wniosków o specjalizację. Nowe placówki często oddalone są na przykład o 100 – 200 km od miejsca zamieszkania, a pod uwagę nie było brane miejsce pracy ich partnerów. W takiej sytuacji mogą być oni zmuszeni do mieszkania z dala od swoich rodzin. Otwarte pozostaje też pytanie, czy w wybranym przez wojewodę ośrodku rezydenci muszą odbywać 5 lat rezydentury. Kilka dni po publikacji projektu ministerstwo wprowadziło aktualizację, według której miejsce odbywania specjalizacji będzie można zmienić po 6 miesiącach. Jednak jeśli szpital, który wybrał wojewoda, wyrazi na to zgodę.
Nie jest tajemnicą, że braki kadrowe wśród lekarzy i pielęgniarek są ogromne. Nie ma jednak statystyk, które mogłyby pokazać, jaka jest różnica pomiędzy normą zatrudnienia a sytuacją obecną i oszacować jakiej ilości lekarzy brakuje. Urzędy wojewódzkie na stronach internetowych dotyczących rekrutacji na specjalizacje umieściły szpitale, które zgłosiły zapotrzebowanie na personel lekarski. W rzeczywistości jest ono jednak znacznie większe. Jeszcze przed epidemią występował ogromny niedobór kadry medycznej. Wtedy jednak szpitale mogły posiłkować się lekarzami na kontrakcie.
Rezydentura – jak wygląda perspektywa?
Obecnie praca w wielu ośrodkach jest niewskazana ze względów epidemiologicznych. Krytycy rozporządzenia są zdania, że rząd próbuje rozwiązać problem kadrowy kosztem młodych lekarzy. Nie mają oni wyboru i żeby rozpocząć specjalizację muszą zgodzić się na proponowane warunki zatrudnienia. Wojewodowie wysyłają najmłodszych i niewykwalifikowanych lekarzy tam, gdzie są braki kadrowe. Młodzi lekarze burzą się, że jest to wrzucenie ich na głęboką wodę – nikt nie będzie miał czasu na ich właściwą naukę i sprawowanie nad nimi nadzoru.
Epidemia pokazała, że sytuacja w służbie zdrowia, która od dawna była zła, teraz stała się dramatyczna. Rząd gorączkowo szuka rozwiązań, jednak w przeciągu kilku tygodni nie da się naprawić zaniedbań z ostatnich kilkudziesięciu lat. Przymuszanie lekarzy i sytuacja, w której to wojewoda wybierze szpital, może skończyć się rezygnacją z zawodu lub poszukiwaniem pracy za granicą. Nadzieją jest, że obecny kryzys, uświadomi jak, ogromną rolę odgrywa system ochrony zdrowia i że wymaga on odpowiednich nakładów finansowych.
Źródło:
- STANOWISKO Nr 120/20/P-VIN PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 29 października 2020 r. w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów.
- STANOWISKO PREZYDIUM OKRĘGOWEJ RADY LEKARSKIEJ W WARSZAWIE Z DNIA 4 LISTOPADA 2020 ROKU W SPRAWIE ZMIAN W TRYBIE KIEROWANIA LEKARZY I LEKARZY DENTYSTÓW DO ODBYWANIA SZKOLENIA SPECJALIZACYJNEGO https://izba-lekarska.pl/monitor-lekarski/specjalizacja-zlild/
- STANOWISKO Nr 136/20/P-VIII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 24 listopada 2020 r. w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii kadr medycznych.
