Rak szyjki macicy, a wirus brodawczaka ludzkiego
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papillomavirus) występuje pod postacią 150 typów. Wśród nich typy 16 i 18 są wysokoonkogenne i mogą powodować powstanie zmian przedrakowych szyjki macicy i raka szyjki macicy. Wirus HPV przenosi się drogą płciową. Ryzyko zakażenia HPV wśród aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn szacuje się na 50-80%. Rak szyjki macicy co roku jest wykrywany prawie u 3000.
Czytaj również: Nadciśnienie tętnicze u pacjenta w wieku podeszłym
Szczepienia jako ważny element profilaktyki przeciwnowotworowej
Obok regularnych badań cytologicznych szczepienia przeciwko HPV stanowią element profilaktyki przeciwnowotworowej. Szczepienia zaleca się nastolatkom i kobietom do 26. roku życia, optymalnie przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Przed zaszczepieniem dorosłych kobiet należy przeprowadzić badanie ginekologiczne w celu wykluczenia patologicznych zmian w obrębie szyjki macicy.
W Polsce dostępne są 3 szczepionki przeciw HPV. Pierwsza – dwuwalentna (przeciwko typom HPV-16 i 18 dla dziewczynek powyżej 9. roku życia). Czterowalentna, przeciwko typom HPV- 6,11,16,18 zarówno dla dziewcząt i chłopców powyżej 9. roku życia. Ponadto dziewięciowalentna (przeciwko typom HPV-6,11,16,18,31,33,45,52,58 dla dziewcząt i chłopców powyżej 9. roku życia). Szczepionki cztero- i dziewięciowalentna dodatkowo uodparniają przeciwko HPV-6 i 11, które wywołują brodawki narządów płciowych.
Z danych WHO wynika, że aktualnie 107 krajów prowadzi powszechne szczepienia przeciw HPV (dane z czerwca 2020r.). Krajowe programy szczepień ochronnych przeciwko HPV prowadzi się w Austrii (od 2014 roku), w Szwajcarii (od 2016 roku), w Czechach. Ponadto, w Serbii i Chorwacji (od 2017 roku) oraz w Niemczech, Norwegii, Danii (od 2018 roku). Wielka Brytania prowadzi taki program od 2019 r. Co istotne, szczepienia HPV są w tych krajach finansowane z środków publicznych.
Czytaj również: Choroby tarczycy u kobiet w ciąży
Narodowa Strategia Onkologiczna – założenia na lata 2020-2030
Narodowa Strategia Onkologiczna (NSO) to program, który ma na celu określenie kierunków rozwoju opieki onkologicznej. Ponadto wprowadzenie kompleksowych zmian w onkologii w Polsce. W odniesieniu do profilaktyki raka szyjki macicy program zakłada, że do końca 2022 r. wprowadzi się test HPV-DNA do „Programu profilaktyki raka szyjki macicy”. W latach 2020-2030 monitorowanie jakości profilaktyki będzie na centralnym szczeblu. Przewiduje się również wdrożenie programów edukacyjnych i kampanii społecznych na temat korzyści płynących ze szczepień przeciwko HPV w 2021r. Na mocy NSO 2020-2030 refundacja szczepień HPV dla chłopców w wieku dojrzewania ma zostać wprowadzona od 2026 r.
WHO określa cele związane z redukcją zachorowań na raka szyjki macicy
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa cele, które pozwolą na eliminację raka szyjki macicy oraz zredukują liczbę zachorowań do ≤ 4 przypadków/100.000/rok. Założono, że kraje europejskie powinny osiągnąć ten cel pomiędzy 2055 a 2059 rokiem. Rok 2030 został ustanowiony przełomową granicą czasową. Do tego czasu 90% dziewczynek do 15. roku życia powinna zostać objęta pełnym szczepieniem przeciwko HPV, 70% kobiet powinna mieć wykonany efektywny test skriningowy (2-krotnie – w 35. i 45. rokiem życia), 90% kobiet z rozpoznaniem zmian przedrakowym i rakiem szyjki macicy powinna zostać objęta opieką i leczeniem.
Czytaj również: Nowa szansa dla osób z niedrobnokomórkowym rakiem płuc
Senacki Zespół – Zdrowie Polaków zabiera głos w sprawie szczepień przeciwko HPV
W dniu 27 kwietnia 2021 r. odbyło się posiedzenie Senackiego Zespołu – Zdrowie Polaków, w którym poruszano kwestie szczepień HPV. Zgodnie z NSO do 2028 r. przeciwko HPV ma być zaszczepionych 60% 12-letnich dziewczynek. Zespół zwróci się z apelem do Ministra Zdrowia o jak najszybsze zrealizowanie założeń Narodowej Strategii Onkologicznej w odniesieniu do szczepień HPV. Będzie postulował o wdrożenie szczepień już w bieżącym roku.
Krajowy konsultant ds. zdrowia publicznego – Jarosław Pinkas, jeden z uczestników spotkania podał przykład Australii, czyli kraju, w którym za sprawą masowych szczepień praktycznie nie obserwuje się zachorowań na raka szyjki macicy. „Szczepionka populacyjna to najlepiej wydane pieniądze na zdrowie publiczne” – dodaje prof. dr hab. n. med. Jarosław Pinkas
Profesor Mariusz Bidziński, krajowy konsultant ds. ginekologii onkologicznej mówił z kolei o tym, że w krajach unijnych dąży się do wyszczepienia aż 90% dziewczynek, co jest jedyną słuszną drogą w celu zredukowania liczby zachorowań. Senator Alicja Chybicka zasugerowała zaangażowanie i włączenie samorządów w program szczepień HPV. Kierownik Poradni Profilaktyki Szyjki Macicy w Narodowym Centrum Onkologii w Warszawie twierdzi, że zaangażowanie samorządów będzie niewystarczające do efektywnego prowadzenia programu szczepień HPV. Zaapelował o konsensus i wsparcie Narodowej Strategii Onkologicznej z pominięciem podziałów politycznych.
Źródła:
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/ (dostęp z dnia 28.06.2021)
- https://www.senat.gov.pl/aktualnoscilista/art,13583,apel-senackiego-zespolu-zdrowia-o-szybkie-wdrozenie-programu-szczepienia-przeciwko-wirusowi-hpv.html (dostęp 28.06.2021)
- https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowa-strategia-onkologiczna
- https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2021/Tymczasowe%20Rekomendacje%202%2020201010%20STRONA%20WWW.pdf
