Rak piersi – groźny przeciwnik

Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce. Każdego roku odnotowuje się około 19 tysięcy nowych zachorowań na ten nowotwór. Szczyt zachorowań na raka piersi występuje u kobiet w wieku 50-69 lat. Objawy zależą od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym okresie rak piersi może przebiegać bezobjawowo. W miarę wzrostu nowotworu mogą pojawić się następujące objawy: asymetria piersi, wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej, zaczerwienienie skóry, wyciek z brodawki. Najczęstszym objawem jest guz, który zwykle jest dość twardy, niebolesny, z dobrze wyczuwalnymi granicami. Do typowych objawów należy także powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Pojawienie się jakichkolwiek niepokojących objawów powinno skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem.

Profilaktyka raka piersi

Profilaktyka pierwotna raka piersi opiera się na zmianie stylu życia. Unikaniu nadmiernych ilości tłuszczu w diecie, walki z otyłością i ograniczeniu spożycia alkoholu. Wtórna, która ma na celu wczesne wykrycie nowotworu polega na wykonywaniu badań USG i mammografii. W ramach Programu Badań Przesiewowych u kobiet w wieku 50-69 lat wykonuje się mammografię co 2 lata. Każda kobieta powinna samodzielnie badać swoje piersi. Najbardziej optymalnie jest wykonywać badanie tuż po zakończeniu miesiączki lub raz w miesiącu u kobiet po menopauzie.

Czytaj również: Zespół policystycznych jajników

Metody leczenia raka piersi

W raku piersi można wyróżnić 3 główne podtypy: hormonozależny (luminalny), potrójnie ujemny i HER2 dodatni. Decyzja o zastosowaniu określonego typu leczenia jest związana z wiekiem chorej, stopniem zaawansowania raka oraz jego podtypem biologicznym. Jedną z metod leczenia raka piersi jest leczenie chirurgiczne, które ma na celu usunięcie guza i ocenę regionalnych węzłów chłonnych. Operacja może być wykonana w sposób oszczędzający (BCT – Brest conserving therapy) lub radykalny (niekiedy z jednoczasową rekonstrukcją piersi przy pomocy ekspandera lub protezy). BCT polega na usunięciu fragmentu piersi z biopsją węzła wartowniczego u chorych bez przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych lub z limfadenektomią pachową u pacjentów z obecnością przerzutów w węzłach chłonnych. Oszczędzające zabiegi są też proponowane kobietom, które uzyskały znaczną regresję choroby po leczeniu systemowym (chemioterapii lub hormonoterapii). Zabieg radykalny, czyli amputacja piersi (mastektomia) polega na wycięciu całej piersi z ewentualnym usunięciem węzłów chłonnych. Mastektomia to metoda proponowana pacjentkom , które nie spełniają kryteriów niezbędnych do wdrożenia leczenia oszczędzającego lub świadomie z niego rezygnują.

Radioterapia

Radioterapia jest elementem leczenia miejscowego i ma zastosowanie podczas leczenia oszczędzającego, a także w przypadku wskazań po mastektomii. W przypadku stosowania chemioterapii pooperacyjnej, radioterapię można wdrożyć po zakończeniu leczenia systemowego.

Chemioterapia

Chemioterapia polega na podaniu cytostatyków, które mają zniszczyć komórki nowotworowe. W raku potrójnie ujemnym oraz HER2 dodatnim zaleca się zastosowanie chemioterapii neoadjuwantowej (przedoperacyjnej) celem zmniejszenia rozmiarów guza i umożliwienie leczenia operacyjnego. Leczenie celowane oparte na blokowaniu receptora HER2 jest skuteczne w agresywnej postaci raka, który szybko daje przerzuty, ale dobrze reaguje na terapię anty-HER2.

Hormonoterapia to metoda polegająca na zablokowaniu lub usunięciu źrodeł hormonów płciowych żeńskich, które pobudzają komórki do wzrostu. Można zastosować ją zarówno przedoperacyjnie, jak i pooperacyjnie.

Czytaj również: Nowotwory w ciąży – możliwości diagnostyczne i leczenie

Odroczona operacja odtwórcza po mastektomii

Po upływie 4-6 miesięcy od mastektomii oraz 12-24 miesięcy od zakończenia radioterapii można wykonać operację odtwórczą. Można wykonać ją z wykorzystaniem tkanek własnych lub materiałów sztucznych – implantów piersi. Do zabiegów odtwórczych zalicza się:

wszczepienie ekspandera w okolicę mięśnia piersiowego większego z dopełnieniem go solą fizjologiczną w celu rozciągnięcia tkanek oraz następczą wymianą go na stały implant,
wszczepienie ekspanderoprotezy Beckera, dwukomorowego urządzenia , które pozwala na uzyskanie jednoetapowej rekonstrukcji i dopełnienia jednej z komór solą fizjologiczną celem rozciągnięcia tkanek,
przemieszczenie płatów skórno-gruczołowych w miejsce ubytku i zastępowanie usuniętego miąższu własnymi tkankami (LD – płatem skórno-mięśniowym, metoda TRAM – płatem skórno-mięśniowym z mięśnia prostego brzucha, wolny płat DIEP – z wykorzystaniem perforatorów od tętnicy nadbrzusznej dolnej, płat SIEA – bez naruszania mięśni brzucha).

Breast Cancer Unit – interdyscyplinarne leczenie raka piersi

Jednym z fundamentalnych elementów procesu diagnostyczno-terapeutycznego pacjentów onkologicznych powinno być stworzenie wielodyscyplinarnych zespołów, które obejmują pacjentów kompleksową opieką. Przykładem są Breast Cancer Units – zespoły zajmujące się rakiem piersi. Regulacje dotyczące tego systemu w Polsce weszły w życie 1 października 2019 roku. Eksperci twierdzą, że najważniejsze jest to, aby pacjent po wykryciu choroby nowotworowej został skierowany do ośrodka referencyjnego. Leczenie w ramach Breast Cancer Unit ma zapewnić holistyczny dostęp do świadczeń medycznych i indywidualizację terapii. Skupiają w jednym miejscu specjalistów z zakresu chirurgii onkologicznej, onkologii klinicznej, radioterapii, patomorfologii, diagnostyki oraz oferują wsparcie psychoonkologiczne i rehabilitację. W Polsce placówki o statusie Breast Cancer Unit to na przykład Narodowy Instytut Onkologii w Warszawie, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Uniwersyteckie Centrum Leczenia Chorób Piersi w Krakowie, Dolnośląskie Centrum Onkologii, szpital MSWiA w Łodzi, Wielkopolskie Centrum Onkologii. W ramach Ruchu Społecznego „Audyt leczenia raka piersi 2010-2020” stworzono dokument, w którym podkreśla się, że w Polsce powinno być docelowo około 70 interdyscyplinatnych ośrodków leczenia raka piersi. Uważa się, że dysproporcja pomiędzy zapotrzebowaniem na ośrodki Breast Cancer Unit a ich dostępnością jest przyczyną rosnącego współczynnika umieralności z powodu raka piersi.

Optymalizacja leczenia

Zaplanowanie leczenia onkologicznego wiąże się z tym, że dla każdej chorej na raka piersi jest możliwość zaplanowania najbardziej odpowiedniego postępowania. Optymalizacja leczenia chirurgicznego polega na zmniejszeniu ilości zabiegów mastektomii. Zastępując je zabiegami oszczędzającymi oraz zmniejszenie ilości limfadenektomii pachowych, zastępując je biopsją węzła wartowniczego. Dla pacjentek z agresywnymi postaciami raka piersi (HER2+ lub potrójnie ujemnego) leczenie rozpoczyna się od leczenia systemowego. Przez co można uzyskać zmniejszenie stopnia zaawansowania choroby lub uzyskanie całkowitej regresji patologicznej.

Optymalizacją jest także zastąpienie postaci dożylnych leków postaciami podskórnymi. Udowodniono, że w czasie dożylnej podaży leków można w tym samym czasie podać postać podskórną dwóm innym chorym. Dożylna podaż leków wymaga założenia portu naczyniowego i współpracy z anestezjologiem. Podanie podskórne można przeprowadzać w formie ambulatoryjnej. Podaż dożylna leków wiąże się z przeliczaniem na powierzchnię ciała pacjentki, co wiąże się z ryzykiem zmarnowania części ampułki. Podskórne stosowanie leków wiąże się z tym, że pacjentki nie są narażone na przedłużone hospitalizacje. Leczenie w warunkach ambulatoryjnych sprzyja szybszej regeneracji i tolerancji leczenia.

Czytaj również: Choroby tarczycy u kobiet w ciąży

Kampania edukacyjna „Wylecz raka piersi HER2+”

HER2 dodatni rak piersi jest związany ze zbyt dużą liczbą receptorów HER2 na powierzchni komórek nowotworowych, co sprzyja ich szybszemu podziałowi i oporności na dostępne metody leczenia. Duża dynamika wzrostu powoduje, że przerzuty pojawiają się szybciej niż w innych podtypach nowotworu. Optymalizacja leczenia raka piersi HER2+ polega na wdrożeniu terapii celowanej, blokującej receptor HER2.

Kampania „Wylecz raka piersi HER2+” została stworzona przez Federację Stowarzyszeń Amazonki, Fundację OnkoCafe oraz Polskie Amazonki Ruch Społeczny. W ramach grantu edukacyjnego przekazanego przez firmę Roche Polska. W ramach kampanii uruchomiono stronę internetową kobiet z tym podtypem nowotworu – www.wyleczrakapiersi.pl. Na stronie znajdują się informacje na temat choroby, diagnostyki, leczenia, porady psychoonkologia. Dodatkowo lista ośrodków zajmujących się leczeniem raka piersi. Zbliża się październik – miesiąc świadomości raka piersi. W tym okresie odbywa się wiele akcji edukacyjnych i kampanii zwiększających świadomość i czujność onkologiczną.

Źródła: