Komisja Lekarska – postępowanie
Komisja lekarska nie stosuje się przepisów k.p.a. , dlatego nie znajdzie zastosowania m.in. art. 57 § 1 k.p.a., zgodnie z którym jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Dlatego dzień, w którym została wydana opinia lub orzeczenie lekarza, jest pierwszym dniem, od którego liczy się termin 30 dni na złożenie od nich sprzeciwu.
Sprzeciw wraz z uzasadnieniem wnosi się do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta, za pośrednictwem Rzecznika. Sprzeciw może być wniesiony pisemnie, drogą elektroniczną lub za pośrednictwem portalu ePUAP. Sprzeciw jest wstępnie rozpatrywany pod względem formalnym przez Rzecznika Praw Pacjenta. Jeżeli został zachowany termin i wszystkie warunki formalne, Rzecznik powołuje do jego rozpoznania Komisję Lekarską.
Zgodnie z art. 32 u.p.p. w skład Komisji Lekarskiej wchodzi trzech lekarzy powołanych przez Rzecznika Praw Pacjenta z listy lekarzy, którzy mogą być członkami Komisji Lekarskiej, w tym dwóch tej samej specjalności, co lekarz, który wydał opinię albo orzeczenie. Wpisanie danej osoby na listę lekarzy, którzy mogą być członkami Komisji Lekarskiej musi się odbyć za jej uprzednią pisemną zgodą. Lekarz może odmówić udziału w Komisji Lekarskiej z ważnych powodów. Ważne powody nie zostały jednak zdefiniowane w ustawie o prawach pacjenta, a sankcją za uporczywe uchylanie się od udziału w Komisji jest skreślenie z listy lekarzy.
Postępowanie przez Komisją składa się z dwóch etapów. Pierwszy z nich to wspomniana wyżej ocena formalna, która nie jest dokonywana przez członków Komisji, tylko przez Rzecznika Praw Pacjenta. Dopiero w razie gdy sprzeciw spełnia wszystkie wymogi formalne, postępowanie to może przejść do drugiego etapu, który polega na merytorycznym rozpatrzeniu sprzeciwu przez członków Komisji.
Czytaj również: Klauzula sumienia lekarza w wyroku Trybunału Konstytucyjnego
Komisja Lekarska – pierwszy etap postępowania
Wstępna formalna ocena sprzeciwu należy do Rzecznika Praw Pacjenta. Przepisy prawa nie przewidują możliwości uzupełnienia braków formalnych sprzeciwu, co jednak nie wyklucza możliwości jego uzupełnienia, gdy np. brakuje załącznika w postaci opinii lub orzeczenia, od którego jest on wnoszony. Zgodnie z art. 31 ust. 4 u.p.p. w przypadku niespełnienia wymagań określonych w ust. 3 (brak uzasadnienia) sprzeciw jest zwracany osobie, która go wniosła. Zwrot sprzeciwu może zostać również dokonany, jeżeli został on złożony po upływie terminu na jego wniesienie. Zwrot dokonywany jest przez Rzecznika Praw Pacjenta pismem ze wskazaniem uzasadnienia takiej czynności. Na tą czynność nie przysługuje żaden środek odwoławczy.
Czytaj również: Warunki odpowiedzialności za błąd w sztuce lekarskiej na gruncie prawa karnego
Komisja Lekarska – drugi etap postępowania
Etap ten polega na merytorycznej ocenie sprzeciwu przez Komisję Lekarską. Zgodnie z art. 32 ust. 1 u.p.p. dokonuje się wyboru członków Komisji Lekarskiej z list lekarzy opracowanych przez konsultantów krajowych. Kandydatom przekazuje się informację o wniesionym sprzeciwie, tj. o danych wnioskodawcy, lekarzu, który wydał zaskarżone orzeczenia lub opinię, w celu ustalenia braku konfliktów interesów oraz o przedmiocie sprzeciwu.
Następnie Rzecznik Praw Pacjenta powołuje członków Komisji Lekarskiej. Mając na uwadze brzmienie art. 31 ust. 5 u.p.p., w ramach przygotowania do posiedzenia Komisji, kierowany jest wniosek do podmiotu leczniczego, w którym doszło do wydania zaskarżonej opinii lub orzeczenia, o udostępnienie dokumentacji medycznej pacjenta.
Komisja Lekarska działa na posiedzeniach odbywających się w siedzibie Biura Rzecznika Praw Pacjenta. O terminie posiedzenia zawiadamia się pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego. Jeżeli Komisja Lekarska postanowi o konieczności przeprowadzenia badania u pacjenta, to wówczas w zawiadomieniu wskazuje się także miejsce jego wykonania. Jeżeli Komisja postanowiła przeprowadzić badanie, a pacjent nie stawił się na to badanie, wydaje się orzeczenie tylko na podstawie posiadanej dokumentacji medycznej. Zawiadomienia wysyła się na adres korespondencyjny lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej, lub telefonicznej (§ 5 ust. 3 rozporządzenia w sprawie Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta, dalej: r.k.l.).
Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy może uczestniczyć w posiedzeniu Komisji Lekarskiej, z wyjątkiem części posiedzenia, w trakcie której odbywa się narada i głosowanie nad orzeczeniem, oraz udzielać informacji i wyjaśnień w sprawie. Posiedzenia Komisji Lekarskiej są protokołowane.
Czytaj również: Odpowiedzialność cywilna lekarza
Orzeczenie Komisji Lekarskiej
Komisja Lekarska wydaje orzeczenie nie później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia sprzeciwu (art. 31 ust. 4 u.p.p.). Przekroczenie tego terminu nie wywołuje jednak żadnych skutków prawnych, a dodatkowo przepisy prawa nie precyzują rodzajów orzeczeń, jakie może wydać Komisja. Treść sentencji orzeczenia Komisji powinna jednak stanowić konsekwencję oceny Komisji odnośnie treści orzeczenia lub opinii lekarza, czy jest ona zgodna z aktualną wiedzą medyczną i stwierdzać o zasadności bądź niezasadności złożonego sprzeciwu.
Orzeczenia Komisji Lekarska wydawane są po naradzie. Zapadają bezwzględną większością głosów w obecności pełnego składu Komisji. Podpisywane są przez cały jej skład, a Przewodniczący na posiedzeniu, na którym wydano orzeczenie, odczytuje jego treść, przytaczając główne motywy uzasadnienia.
Orzeczenie Komisji ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta, a zatem staje się nową opinią (orzeczeniem), na podstawie której pacjent może skorzystać ze swoich uprawnień bądź być poddany obowiązkowej procedurze medycznej. W doktrynie nie ma jednolitego stanowiska, co do charakteru orzeczenia Komisji Lekarskiej, ale część autorów przyjmuje, że nie ma ono charakteru wiążącego w tym sensie, że nie może zmuszać lekarza do wykonania zaleceń Komisji (w szczególności jeżeli takie działanie byłoby sprzecznego z sumieniem lekarza). Niemniej jednak można uznać, że nawet jeżeli orzeczenie Komisji o zasadności sprzeciwu ma niewiążący charakter, to stanowi ono wskazówkę, jak powinni postąpić lekarze w danej sytuacji.
Orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu niezwłocznie, a jeżeli nie uczestniczyli oni w posiedzeniu Komisji Lekarskiej – nie później niż w terminie 7 dni od dnia wydania orzeczenia (§ 6 ust. 5 r.k.l.). Od orzeczenia Komisji Lekarskiej nie przysługuje odwołanie (art. 31 ust. 7 u.p.p.). Nie przysługuje również skarga do sądu administracyjnego.
r. pr. Danuta Jędryka
Źródła:
- Ustawa o prawach pacjenta
- Rozporządzenie w sprawie Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta
- L. Bosek (red.), Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Legalis 2020.
¹ L. Bosek (red.), Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Legalis 2020.
