Operacje w łonie matki – to one dają szanse na życie

Operacje wewnątrzmaciczne, służące leczeniu dzieci są przeprowadzane od dość dawna. Realnie od lat 80. – wówczas zaczęto wykonywać pierwsze badania usg u ciężarnych. Natomiast przed erą ultrasonografii możliwości diagnostyki prenatalnej były bardzo ograniczone. Kluczowym momentem okazała się możliwość monitorowania zabiegów pod kontrolą ultrasonografii. Od tego czasu, terapia wewnątrzmaciczna zaczęła się prężnie rozwijać.

Pierwsze zabiegi wewnątrzmaciczne to transfuzje dopłodowe w konflikcie serologicznym. Polegały na przetaczaniu krwi płodom, u których rozwinęła się anemia z powodu obecności u matki przeciwciał przeciwko krwinkom dziecka. Zabiegi te wykonywano początkowo pod kontrolą rentgenowską, podając krew do jamy otrzewnej płodu.

Czytaj również: FAS – ciąża bez alkoholu

Operacje wewnątrzmaciczne metodą dziurki od klucza

Rozszczep kręgosłupa u dziecka to poważna, postępująca wada rozwojowa, która powstaje na bardzo wczesnym etapie życia płodowego. Jest to ubytek w ciągłości kręgosłupa, najczęściej w odcinku lędźwiowym lub krzyżowym. W związku z tym występuje na ogół nieodwracalne porażenie kończyn dolnych oraz zwieraczy pęcherza moczowego lub odbytu.

Fetoskopowa operacja rozszczepu kręgosłupa polega na wykonaniu trzech otworów, przez które wprowadza się do jamy macicy pacjentki cienki endoskop oraz dwa cienkie narzędzia. Operacje fetoskopowe wymagają więc niezwykłej precyzji. Ze względu na średnicę igły, którą wykonuje się szycie – nieco większą niż ludzki włos, metodę tę nazywa się metodą dziurki od klucza. Operacja odbywa się w środowisku dwutlenku węgla. Jest alternatywą dla otwartej operacji, polegającej na podobnym do cesarskiego cięcia otwarciu jamy macicy, częściowego wydobycia płodu poza nią i zoperowaniu jego kręgosłupa.

Pionierem w wykonywaniu operacji u płodów z rozszczepem kręgosłupa w Polsce jest Uniwersyteckie Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W 2017 roku odbyła się pierwsza taka operacja. W ciągu 4 lat wykonano już 26 takich operacji, które zakończyły się sukcesem. Zabiegi te wykonuje zaledwie kilka ośrodków w Europie oraz w Stanach Zjednoczonych.

– Przygotowania do pierwszej operacji, która została wykonana w 2017 roku przez lekarzy naszej Kliniki – Przemysława Kosińskiego i Roberta Biskupskiego-Brawurę – Samaha, trwały ponad 1,5 roku. Warto wspomnieć, że pierwszy zabieg trwał ponad 5 godzin. Teraz, dzięki zarówno doświadczeniu jak i nowoczesnemu sprzętowi, operacje wykonujemy znacznie krócej. Jestem fanem takich progresów – powiedział prof. Mirosław Wielgoś, Kierownik I Katedry I Kliniki Położniczo-Ginekologicznej Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Jedynym sposobem zapobiegania rozszczepowi kręgosłupa u dzieci jest regularne przyjmowanie przez kobietę kwasu foliowego (przed zajściem w ciążę oraz w czasie jej trwania). Ryzyko wystąpienia rozszczepu kręgosłupa jest wówczas nawet o 70% mniejsze.

Czytaj również: Cięcie cesarskie – Polska bije rekordy

Wady serca płodu operowane wewnątrzmacicznie

Stenoza aortalna to wada ze zwężeniem światła lewego ujścia tętniczego, skutkujące utrudnionym odpływem krwi z lewej komory serca do aorty. Wada ta na etapie życia płodowego może powodować liczne powikłania. Są to m.in. niewydolność serca, uszkodzenie lewej komory oraz zgon wewnątrzmaciczny płodu. Stenoza aortalna jest wadą rozpoznawaną w badaniu ultrasonograficznym serca płodu.

Operacja wewnątrzmaciczna stenozy aortalnej polega na balonowym poszerzeniu zwężonej zastawki. Do zabiegów kwalifikują się dzieci z najcięższymi postaciami wad, u których ryzyko uszkodzenia serca jest największe. Ze względu na trudność tego typu zabiegów, wykonuje się je w niewielkiej liczbie ośrodków na świecie. W sierpniu 2021 r. w Uniwersyteckim Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM wykonano pierwszą w Polsce operację na sercu płodu z wadą pod postacią krytycznej stenozy zastawki aortalnej. Operację przeprowadził zespół w składzie: prof. Marzena Dębska, prof. Janusz Kochman oraz lek. Beata Rebizant.

– Proszę sobie wyobrazić bijące serce płodu w 20. tygodniu ciąży, kiedy serce jest wielkości pięciogroszowej monety, jak wkłuwa się do niego igłę, poszerza balonikiem zwężoną zastawkę, a po wyjęciu igły widzi piękny wypływ krwi z komory serca. Przy zabiegach na otwartej macicy wyjmuje się na czas zabiegu dziecko z macicy – nie całe, zwykle tę część, która ma być operowana. – mówi prof. Marzena Dębska

Interwencje kardiologiczne u płodów były w Polsce przeprowadzane głównie przez prof. Marzenę Dębską i prof. Joannę Szymkiewicz-Dangel w Szpitalu Bielańskim w Warszawie oraz w Szpitalu Medicover. Aktualnie, zabiegi te są wykonuje się w Uniwersyteckim Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka WUM.

Czytaj również: Nowotwory w ciąży – możliwości diagnostyczne i leczenie

Piśmiennictwo: