Nowy szczep koronawirusa SARS-CoV-2 VUI 202012/01 (Variant Under Investigation, rok 2020, miesiąc 12, wariant 01) został po raz pierwszy zidentyfikowany w Wielkiej Brytanii, najprawdopodobniej w połowie września 2020 roku. Uważa się, że nowa odmiana albo pojawiła się po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii, albo została tam sprowadzona z kraju, w którym zdolność do monitorowania pandemii jest mniejsza.
Na dzień 13.12.2020 r. zidentyfikowano 1108 osób zakażonych nowym wariantem. Większość zakażeń wykryto w południowo-wschodniej Anglii, ale pojedyncze przypadki rozpoznano również w innych regionach Wielkiej Brytanii, jak i w innych krajach (Danii, Holandii, Australii, Belgii).
Nowy wariant bardziej zakaźny
Według wstępnych doniesień, SARS-CoV-2 VUI-202012/01 cechuje się większą zakaźnością. Charakteryzuje się ponad 3-krotnym wzrostem 14-dniowego wskaźnika zgłaszania się przypadków od początku pandemii COVID-19. Od 5 października do 13 grudnia 2020 roku ponad 50% izolatów zidentyfikowano jako odmienny szczep z południowo-wschodniej Anglii. Nowy wariant został wykryty głównie u osób poniżej 60. roku życia. Wstępne dane wskazują, że nie ma zmiany w nasileniu przebiegu choroby (mierzonej długością hospitalizacji) lub występowaniu ponownej infekcji różnymi wariantami. Nie ma dowodów na to, że nowy wariant powoduje większą śmiertelność.
Nowe restrykcje
Nowa odmiana koronawirusa, która rozprzestrzenia się w południowo-wschodniej Anglii, spowodowała, że brytyjski rząd znacząco zaostrzył nałożone restrykcje. Władze USA z kolei podjęły działania w kierunku ochrony zdrowia Amerykanów. Wydano rozporządzenie o konieczności poddaniu się testowi w kierunku SARS-CoV-2 i uzyskanie negatywnego wyniku nie później niż 72 godziny przed wylotem z Wielkiej Brytanii do Stanów Zjednoczonych. Działanie te w znaczący sposób wpłyną na redukcję ruchu lotniczego.
WHO zaleca zwiększenie czujności i dalsze badania
W dniu 14 grudnia 2020 r. władze Wielkiej Brytanii poinformowały WHO o zidentyfikowaniu nowego wariantu SARS-CoV-2. Zwrócono uwagę na czynniki, które mogą się wiązać ze zdolnością transmisji nowego wirusa u ludzi:
- zmiany aminokwasu w obrębie domeny wiążącej receptor (mutacja N501Y),
- mutacja o znaczeniu biologicznym w domenie wiążącej receptor (P681H),
- delecja w pozycji 69/70 wpływająca na działanie testów diagnostycznych PCR, które identyfikują gen S.
W odpowiedzi na to zgłoszenie WHO zaleca dalsze prowadzenie badań epidemiologiczno-wirusologicznych w celu dokładniejszej identyfikacji wirusa, a także międzynarodowe udostępnianie wszystkich nowych doniesień w tej sprawie. Odniesiono się do obaw związanych z ograniczoną wiarygodnością testów ukierunkowanych na gen S. W przypadku przeprowadzania testu PCR, w którym docelowe geny nie są znane, zaleca się kontakt z producentem. Aby zmniejszyć ryzyko uzyskania wyników fałszywie ujemnych, zaleca się wykonywanie kilku testów ukierunkowanych na różne geny wirusa. Większość testów stosowanych na całym świecie identyfikuje kilka różnych antygenów.
WHO podkreśla, że mutowanie koronawirusów jest normalnym zjawiskiem. Odmiana SARS-CoV-2 z substytucją D614G w genie kodującym białko wypustki (mutacja D614G), która pojawiła się w lutym 2020 r. i szeroko rozprzestrzeniła się ogólnoświatowo, zastąpiła początkowy szczep SARS-CoV-2 zidentyfikowany w chińskim Wuhan.
Infekcja wśród norek hodowlanych w Północnej Jutlandii
W sierpniu i wrześniu 2020 r. władze Danii zidentyfikowały nowy wariant koronawirusa „Cluster 5”, związany z infekcją wśród norek hodowlanych. „Cluster 5” ma kombinacje mutacji, których wcześniej nie obserwowano. W związku z tym pojawiły się obawy, czy nowe mutacje nie wpłyną na wzrost zjadliwości i skrócenie czasu ochrony immunologicznej po przechorowaniu lub szczepieniu. Na chwilę obecną wydaje się, że wirus pochodzący z duńskich hodowli nie rozprzestrzenia się tak szybko, jak się spodziewano. Do tej pory zidentyfikowano tylko 12 przypadków ludzkich wariantu „Cluster 5”.
Nowy wariant z Republiki Południowej Afryki
Władze Republiki Południowej Afryki 18 grudnia 2020 r. ogłosiły wykrycie nowego wariantu 501.V2 SARS-CoV-2, szybko rozprzestrzeniającego się w trzech prowincjach. Zidentyfikowano mutację N501Y, znaną z uprzednio wyizolowanego szczepu na Wyspach Brytyjskich (SARS-CoV-2 VUI-202012/01). Analiza filogenetyczna wykazała, że są to różne warianty wirusa.
Południowoafrykański mutant szybko wyparł inne krążące linie, co może wiązać się ze zwiększoną zjadliwością. Aktualnie, nie ma dowodów, że wariant 501Y.V2 wiąże się z cięższym przebiegiem choroby. Prowadzone są dalsze badania nad wpływem wirusa na zdolność przenoszenia. Na dzień 30 grudnia wariant 501Y.V2 z Republiki Południowej Afryki był zgłaszany z czterech innych krajów.
Z uwagi na fakt, że mutacja N501Y została znaleziona w dwóch wariantach SARS CoV-2, trwają badania nad aktywnością neutralizacyjną surowic pochodzących od pacjentów zaszczepionych w celu ustalenia, czy ma to wpływ na skuteczność aktualnie prowadzonych szczepień. Dane o nowych mutantach zostały zgłoszone do Global Initiative on Sharing Avian Influenza Data (GISAID) – globalnej inicjatywy naukowej, która zapewnia otwarty dostęp do danych genomowych grypy i koronawirusa. Władze podjęły zintensyfikowane pobieranie próbek celem analizy nowych wariantów wirusa.
WHO zaleca wdrożenie działań mających na celu utrzymywanie ciągłych środków zapobiegawczych w celu ograniczenia transmisji, takich jak zakrywanie nosa i ust, higiena rąk, dystans społeczny i unikanie zatłoczonych miejsc.
Skuteczność szczepionki przeciwko COVID-19 na nową mutację
Nie wiemy jeszcze, czy aktualne szczepienia przeciwko COVID-19 firm Phizer/BioNTech oraz Moderna są skuteczne wobec nowych mutantów. Istotne jest stałe monitorowanie zmian wśród krążących szczepów SARS-CoV-2 i ocena zmian antygenowych pod kątem zmniejszonej skuteczności szczepień. European Centre for Disease Prevention and Control zaleca przeprowadzanie sekwencjonowania izolatów i analizę pod kątem zmutowanych wariantów SARS-CoV-2, wpływających na oporność na szczepienie.
Na dzień 11.01.2021 r. w Polsce nie wyizolowano nowych wariantów wirusa SARS-CoV-2 VUI 202012/01 oraz 501Y.V2. „Obecnie nie można potwierdzić znalezienia w Polsce brytyjskiego wariantu COVID-19, ale trudno jest przypuszczać, że nie dotarł on jeszcze do naszego kraju” – mówił na konferencji prasowej 11 stycznia 2021 r. Minister Zdrowia Adam Niedzielski
Źródła:
- https://www.who.int/csr/don/21-december-2020-sars-cov2-variant-united-kingdom/en/
- https://www.who.int/csr/don/31-december-2020-sars-cov2-variants/en/
- https://www.mp.pl/covid19/covid19-aktualnosci/255765,wzrost-zakazen-nowym-wariantem-sars-cov-2-w-wielkiej-brytanii-informacja-ecdc,1
- https://www.cdc.gov/media/releases/2020/s1224-CDC-to-require-negative-test.html
