Szerząca się pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 sprawiła, że zakrywanie ust i nosa stało się nieodłącznym elementem codzienności. Zewsząd napływają do nas informacje nt. kar, jakie grożą za nieprzestrzeganiem wspomnianego wymogu. Mało jednak mówi się o tym, w jaki sposób pielęgnować, czyścić maseczki i osłony twarzy, tak by ich noszenie nie miało negatywnego wpływu na nasze zdrowie.
Obowiązek zakrywania nosa i ust
Przepisy dotyczące obowiązkowego zakrywania nosa i ust zostały wprowadzone w Polsce 16 kwietnia 2020 roku [1]. Obowiązek ten od samego początku budził kontrowersje społeczne i po dziś dzień nie brak głosów, które negują zasadność zakrywania tych części ciała. Jednak naukowcy zdają się popierać takie inicjatywy i sugerują, że zakrywanie nosa, ust w przestrzeni publicznej hamuje rozprzestrzenianie się przenoszonego drogą kropelkową wirusa [2].
Jak bezpiecznie zakładać i zdejmować maseczkę?
Niezależnie od rodzaju maski musimy zdawać sobie sprawę z tego, że sposób, w jaki ją zakładamy i ściągamy również wpływa na stopień ochrony przed zakażeniem SARS CoV-2. Przede wszystkim musimy zwrócić uwagę na to, by założona maska szczelnie zakrywała nos i usta. Niedopuszczalne jest noszenie maseczki zsuniętej na brodę, czoło czy zawieszonej na jednym uchu. Nie zaleca się również dotykania tkaniny maseczki (nawet podczas jej ściągania i zakładania), gdyż może to doprowadzić do przeniesienia zgromadzonych na niej zanieczyszczeń.
Ściąganie i zakładanie maseczki to procesy, które powinniśmy wykonywać zdezynfekowanymi dłońmi, operując tylko sznureczkami. Zużytą maseczkę należy wyrzucić do szczelnie zamykanego pojemnika i dokładnie umyć dłonie mydłem z wodą lub płynem do dezynfekcji na bazie alkoholu [3], [4].
Jak długo można bezpiecznie nosić maseczkę?
Zgodnie z najnowszymi doniesieniami, uważa się, że maseczki chirurgiczne powinny być noszone przez około 45 minut. Przy konieczności długotrwałego noszenia maseczki (np. wynikającego z obowiązków zawodowych) zaleca się robienie regularnych przerw. W przypadku maseczek wielorazowego użytku zaleca się ścisłe przestrzeganie wytycznych producenta, które zazwyczaj umieszczone są na etykietach dołączonych do wyrobu [5], [6].
Ogólne zasady korzystania z maseczek
Do podstawowych zasad, których należy przestrzegać podczas noszenia maseczek zaliczyć, można m.in.:
- Noszenie ich w sposób, który pozwala na całkowite zakrycie nosa i ust,
- Maseczki przeznaczone do wielorazowego użytku powinny być codziennie dezynfekowane,
- Nie można przekazywać/ pożyczać innym osobom maseczek
- Niedopuszczalne jest spożywanie pokarmów i picie w maseczce (nawet jeśli jest zsunięta na brodę),
- Po każdorazowym dotknięcie warstwy filtracyjnej maseczki konieczne jest umycie dłoni mydłem antybakteryjnym lub zdezynfekowanie płynem na bazie alkoholu.
Jak dbać o odpowiednią czystość maseczek jednorazowych i materiałowych?
Maseczki jednorazowe, są jednymi z najczęściej stosowanych środków zabezpieczających nos i usta przed przenoszeniem drobnoustrojów chorobotwórczych. Ich niewątpliwymi zaletami są: niewielka cena, łatwość obsługi i brak konieczności sterylizacji. Po wykorzystaniu wystarczy ostrożnie wyrzucić je do szczelnie zamkniętego opakowania.
Jeśli zdecydujemy się korzystać z maseczek wielorazowych, musimy liczyć się z tym, że do zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony konieczne będzie regularne dezynfekowanie tego wyrobu. Zgodnie z wytycznymi opublikowanymi przez WHO maseczki materiałowe mogą być dezynfekowane w pralce, podczas zwykłego cyklu prania z wykorzystaniem detergentów. Uważa się, że dobór temperatury nie jest zbyt istotny, ponieważ środki używane do prania zawierają substancje zmniejszające napięcie powierzchniowe, które uszkadzają białka powierzchniowe wirusa i ułatwiają ich usuwanie z powierzchni materiału [7]. Ponadto, warto przeprasować wewnętrzną stronę maseczki, tak by spoić wewnętrzne warstwy wyrobu ochronnego.
Jak utrzymać w odpowiedniej czystości maseczki z filtrem?
W kwestii dezynfekowania maseczek z filtrem należy kierować się informacjami udostępnionymi przez producenta wyrobu. W maju 2020 opublikowano wyniki badań określających wpływ trzech metod dezynfekcji maseczek N95 na skuteczność filtracji zanieczyszczeń. Okazuje się, że metody wyjaławiania gorącym powietrzem (75 ° C, 30 min) i światłem UV (254nm, 8W, 30 min) nie mają niekorzystnego wpływu na wydajność filtracji. Pozwalają zachować dobre parametry filtracji przez odpowiednio 20 i 10 cykli czyszczenia. Niestety korzystanie z autoklawu, sterylizującego parą wodną pod wysokim ciśnieniem może obniżyć wydajność filtracji do 80% przy zaledwie 10 cyklach [8].
Uważa się, że nieco mniej skutecznymi metodami dezynfekcji maseczek z filtrem są: mycie ich detergentami bądź roztworami alkoholu o stężeniu powyżej 70%. Stosowanie tych metod sterylizacji prowadzi do znacznego pogorszenia zdolności filtracyjnej masek N95 [9].
Jak dbać o odpowiednią czystość osłon twarzy?
Decydując się na zakup przyłbicy, należy dokładnie sprawdzić wytrzymałość tworzywa, z którego jest wykonana. W pierwszej kolejności, do czyszczenia wewnętrznej strony przyłbicy należy wykorzystać neutralny środek czyszczący lub chusteczki dezynfekujące. Następnie wewnętrzną powierzchnię należy przetrzeć ściereczką nasączoną roztworem środka dezynfekującego. Czyszczenie zewnętrznej strony przyłbicy powinno odbywać się przy pomocy czystej wody lub roztworu alkoholu. Po oczyszczania należy pozostawić go do samoczynnego wyschnięcia, dokładnie umyć i zdezynfekować dłonie. Procedurę oczyszczania powierzchni tworzywa, z którego wykonana jest przyłbica, można powtarzać nawet kilka razy dziennie [10].
Podsumowując, osłony twarzy mają chronić nas i osoby z najbliższego otoczenia przed zachorowaniem na infekcję spowodowaną przez koronawirusa. Należy pamiętać, że do zapewnienia skutecznej ochrony konieczne jest właściwe korzystanie z wyrobów i regularne ich dezynfekowanie. Poszczególne rodzaje osłon twarzy mają specyficzne metody dezynfekcji, dlatego warto zapoznać się z etykietami dołączonymi do produktów, tak by dbać o nie w odpowiedni sposób.
Źródła:
[1] „Obowiązek zasłaniania ust i nosa już wkrótce, a zasady bezpieczeństwa na dłużej – Koronawirus: informacje i zalecenia – Portal Gov.pl”, Koronawirus: informacje i zalecenia. https://www.gov.pl/web/koronawirus/zasady-na-dluzej (udostępniono lis. 06, 2020).
[2] L. Peeples, „Face masks: what the data say”, Nature, t. 586, nr 7828, Art. nr 7828, paź. 2020, doi: 10.1038/d41586-020-02801-8.
[3] „Jak prawidłowo nałożyć i zdjąć maseczkę – Główny Inspektorat Sanitarny – Portal Gov.pl”, Główny Inspektorat Sanitarny. https://www.gov.pl/web/gis/jak-prawidlowo-nalozyc-i-zdjac-maseczke (udostępniono lis. 07, 2020).
[4] CDC, „Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)”, Centers for Disease Control and Prevention, luty 11, 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/how-to-wear-cloth-face-coverings.html (udostępniono lis. 07, 2020).
[5] „Vithas Xanit Internacional specialists recommend taking breaks in the use of the mask every hour”, Vithas Xanit Internacional, sie. 19, 2020. https://new.xanitmedicaltourism.com/specialists-recommend-taking-breaks-use-mask-every-hour/ (udostępniono lis. 08, 2020).
[6] „When and how to use masks”. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks (udostępniono lis. 08, 2020).
[7] „Here’s the best way to clean your face mask”, Science, maj 28, 2020. https://www.nationalgeographic.com/science/2020/05/coronavirus-best-way-to-clean-your-face-mask-cvd/ (udostępniono lis. 08, 2020).
[8] L. Liao i in., „Can N95 Respirators Be Reused after Disinfection? How Many Times?”, ACS Nano, t. 14, nr 5, s. 6348–6356, maj 2020, doi: 10.1021/acsnano.0c03597.
[9] „Informacje dotyczące produktów wykorzystywanych podczas zwalczania COVID-19 – Ministerstwo Zdrowia – Portal Gov.pl”, Ministerstwo Zdrowia. https://www.gov.pl/web/zdrowie/informacje-dotyczace-produktow-wykorzystywanych-podczas-zwalczania-covid-19 (udostępniono lis. 09, 2020).
[10] „COVID-19: How to look after your mask”, Medicine.com. https://www.medicine.com/health/covid-19-how-look-after-mask (udostępniono grudz. 07, 2020).
