Przykładem takiego schorzenia jest łuszczyca, która jest zapalną chorobą skóry, a w niektórych przypadkach także stawów, o podłożu autoimmunologicznym.
Wiele przeprowadzonych dotychczas badań wskazuje, iż nieodpowiedni sposób odżywiania ma wpływ na przebieg tej dermatozy i nasila procesy zapalne. Zmiana nawyków żywieniowych jest zatem bardzo ważna, ponieważ pozwala ograniczyć zaostrzenia choroby i uniknąć dalszych powikłań, głównie ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Łuszczyca – obraz kliniczny
Jest to choroba o złożonej etiologii, dlatego jej ujawnieniu sprzyja interakcja czynników genetycznych, środowiskowych, immunologicznych oraz psychosomatycznych. Jest niezakaźna, ale uwarunkowana genetycznie. Ma także związek ze schorzeniami wynikającymi z zaburzeń metabolizmu m.in. z cukrzycą, chorobami układu krwionośnego, otyłością, czy dyslipidemią. Może samoistnie ustępować i nawracać. Dotyka około 5% populacji, najczęściej przedstawicieli rasy kaukaskiej. W większości przypadków łuszczyca objawia się przed 30 rokiem życia.
Istotą choroby jest nadmierna proliferacja naskórka. W wyniku czego dochodzi do powstawania wykwitów w formie ciemnoczerwonych grudek pokrytych srebrną „łuską”, które powiększają się i łączą ze sobą. Najczęściej zmiany lokalizują się na skórze głowy, łokciach, kolanach, dolnej części pleców, dłoniach i stopach.
Łuszczyca – wpływa diety na jej przebieg
Dieta ograniczająca objawy łuszczycy powinna opierać się na hamowaniu powstawania stanów zapalnych i prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Przebieg dermatozy poprawia przestrzeganie diety ubogokalorycznej, bogatej w warzywa i owoce oraz suplementacja wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi (WNKT), a także ograniczenie spożycia glutenu, tłuszczy zwierzęcych, mięsa, produktów wysoko przetworzonych i używek.
Rola diety niskokalorycznej
Liczne badania wskazują na związek łuszczycy z otyłością. Nieprawidłowa mała ciała zwiększa ryzyko wystąpienia łuszczycy oraz przyczynia się do cięższego przebiegu choroby. Związek ten można tłumaczyć wspólną patogenezą zapalną tych chorób. Aktywność adipocytów osób otyłych przyczynia się do nadprodukcji cytokin prozapalnych. Zmniejszenie masy ciała poprzez obniżenie kaloryczności diety prowadzi do redukcji stężenia cytokin i markerów prozapalnych w surowicy krwi, a tym samym powoduje zahamowanie występowania układowych cech zapalenia.
Rola WNKT
Bardzo ważny w diecie jest odpowiedni stosunek kwasów omega-6 do omega-3. Przedstawicielami pierwszej grupy są m.in. kwas arachidonowy i linolowy. Przykładami kwasów z grupy omega-3 są natomiast kwas linolenowy, eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). WNKT uczestniczą w syntezie eikozanoidów regulujących czynności wielu tkanek. Zaliczają się do nich prostaglandyny, prostacykliny, tromboksany, leukotrieny i lipoksyny, które powstają w reakcjach katalizowanych przez cyklooksygenazy (COX) i lipooksygenazy (LOX).
Kwasy z grupy omega-6 są źródłem czynników o charakterze prozapalnym, prozakrzepowym i kurczącym naczynia. Natomiast kwasy z grupy omega-3 działają przeciwnie oraz hamują reakcje z udziałem kwasów omega-6. Utrzymanie odpowiedniego stosunku między wspomnianymi kwasami pozwala na zachowanie równowagi procesów powstawania eikozanoidów i tym samym regulacje mechanizmów zapalnych. Zaleca się obniżenie stosunku kwasów omega-6 do omega-3. Dobrym źródłem dla kwasów omega-3 jest dieta śródziemnomorska.
Rola diety wegetariańskiej
Rezygnacja z mięsa i jego przetworów pozwala na zmniejszenie podaży kwasu arachidonowego uczestniczącego w mechanizmie reakcji zapalnej. Dodatkowo dieta wegetariańska pozwala na mniejsze spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, co pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi. U wegetarian stwierdzono także wyższe stężenia związków o działaniu przeciwutleniającym w surowicy krwi i niższe triglicerydów, kwasu moczowego oraz białka CRP. Dzięki czemu zmniejsza się narażenie na stres oksydacyjny i produkcję wolnych rodników, które nasilają procesy zapalne.
Ograniczenie spożycia glutenu
Istnieją doniesienia wskazujące na związek łuszczycy z zespołem złego wchłaniania i enteropatią. Jedna z teorii głosi, że zaostrzenie objawów łuszczycy może być związane z nasiloną migracją bakterii, spowodowaną zwiększoną przepuszczalnością błony jelit w przebiegu nietolerancji glutenu. Istnieją także badania, które biorą pod uwagę osoby z łuszczycą i współwystępującymi przeciwciałami antygliadynowymi, u których zastosowanie diety bezglutenowej pozwoliło na poprawę przebiegu dermatozy. Wyniki tych badań są jednak niejednoznaczne i zagadnienie to stanowi przedmiot dalszych rozważań wśród naukowców.
Wpływ stosowania używek
U osób palących tytoń wykazano zwiększone ryzyko zaostrzenia łuszczycy, ponieważ nikotyna wpływa na układ immunologiczny. Natomiast alkohol przyczynia się do produkcji prozapalnych cytokin, nasila uwalnianie histaminy i stymuluje produkcję wolnych rodników, co również pogarsza przebieg choroby.
Źródła:
- https://luszczyca.edu.pl/ [dostęp: 22.11.2020]
- Stawczyk M. i wsp. Znaczenie diety w łuszczycy — przewlekłej układowej chorobie zapalnej, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, tom 2, nr 3, 205–212
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/135720,dieta-w-luszczycy [dostęp: 23.11.2020]
- Wasiluk D., Ostrowska L., Stefańska E., Czy odpowiednia dieta może być pomocna w leczeniu łuszczycy zwykłej?, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 4, 405-408
- Antosik K i wsp., Rola diety i żywienia w leczeniu łuszczycy, Hygeia Public Health 2017, 52(2): 131-137
- Owczarczyk-Saczonek A., Placek W., Czy dieta w łuszczycy ma znaczenie?, Przegląd Dermatologiczny 2014, 101, 319–326
