Leczenie ran – fakty i mity

Leczenie ran wymaga przede wszystkim ich właściwej pielęgnacji. Proces gojenia zależy od prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Niezbędne jest właściwe odżywienie, oraz wyrównanie zaburzeń metabolicznych np. w przebiegu cukrzycy. Niewłaściwe funkcjonowanie układu immunologicznego może zaburzeń proces gojenia. Leczenie ran jest wielodyscyplinarnym problemem. Długi czas leczenia oraz wysokie ryzyko nawrotów są poważnym obciążeniem dla pacjenta. Nieustannie rozwijają się nowoczesne technologie i innowacyjne terapie, które pozwalają w skuteczny sposób leczyć trudne rany. Zapobiega to pojawieniu się poważnych komplikacji, które zagrażają zdrowiu pacjenta.

Rany przewlekłe to rany, które nie wykazują tendencji do gojenia pomimo właściwego leczenia. Czynniki, które mogą zaburzać prawidłowe gojenie ran to zaburzenia ukrwienia, nieprawidłowa wilgotność i temperatura łożyska rany.

Niekiedy zaburzony proces gojenia wynika z kolonizacji rany drobnoustrojami, które stale podtrzymują stan zapalny. Eradykacja tych mikroorganizmów jest bardzo trudna ze względu na to, że biofilm bakteryjny otacza się śluzową macierzą, która sprawia, że bakterie są bardziej odporne na antybiotyki ze względu na to, że wymieniają się między sobą genami oporności. W walce z antybiotykoopornością bakterii nie jesteśmy bezbronni – z pomocą przychodzi nasza odporność nieswoista, a dokładnie peptydy o właściwościach bakteriobójczych. Cząsteczki te, dzięki specyficznej budowie mają zdolność do wnikania w błony komórkowe bakterii, powodując zniszczenie jej struktury. Z uwagi na liczne nadużycia antybiotyków, w ostatnim czasie obserwujemy coraz częściej zjawisko antybiotykooporności. Stąd też, zainteresowanie i próby wykorzystania peptydów bakteriobójczych w praktyce klinicznej rośnie.

Czytaj również: Łuszczyca – szczególne potrzeby pacjentów z tą chorobą

Gojenie ran w środowisku suchym i mokrym

Wokół leczenia ran krąży wiele mitów. Jednym z nich jest to, że suche rany goją się szybciej. Czynnikami, które mogą wysuszać skórę są alkohol i jodyna. Otóż, okazuje się, że suche rany goją się dłużej, gdyż suche środowisko spowalnia proces gojenia. Często sucha rana pokrywa się złogami włóknika, ziarnina ulega zwłóknieniu, a brzegi rany nie ulegają prawidłowemu naskórkowaniu. Ponadto, jak się okazuje zbyt rozmoczona rana jest podatna na wtórne uszkodzenia. Długotrwałe moczenie zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się zakażeń oraz sprzyja maceracji brzegów rany lub przesuszeniu skóry otaczającej ranę. Pacjenci z ranami powinni zatem odbywać krótkie i niezbyt ciepłe kąpiele.

Czytaj również: Kongres „Zdrowie Polaków 2021” – raport z wydarzenia

Woda utleniona – stary dobry sposób odkażenia?

Polewanie rany wodą utlenioną, czyli stary, jeszcze niedawno powszechnie stosowany sposób może przynieść więcej szkody niż korzyści. Okazuje się, że woda utleniona nie zmniejsza ryzyka zakażenia, a dodatkowo niszczy zdrowe tkanki. Szczypanie odczuwane po aplikacji wody utlenionej jest związane z podrażnieniem zranionych tkanek, a nie z zabijaniem bakterii. Woda z mydłem lub sól fizjologiczna może być stosowana w celu usunięcia brudu lub zanieczyszczeń z rany. Z kolei antyseptyki powinny być zastosowane w celu usunięcia bakterii z łożyska rany. Dzięki szerokiemu spektrum działania bakteriobójczego pozwalają na ich pozbycie się przy braku ryzyka uszkodzenia tkanek. W przeciwieństwie do wody utlenionej antyseptyki nie powodują dodatkowego bólu w kontakcie z raną.

Częstotliwość zmiany opatrunków

Często panującym przekonaniem jest to, że opatrunek powinien być zmieniany jak najczęściej. Otóż, opatrunki powinny być zmieniane tak rzadko, jak to możliwe. Dzięki utrzymywaniu podwyższonej temperatury w łożysku rany, możliwe jest tworzenie nowych tkanek. Częsta zmiana opatrunków natomiast sprzyja podrażnieniom i nadkażeniom bakteryjnym.

Czytaj również: Otyłość – epidemia XXI wieku

Antybiotyki miejscowe w leczeniu ran

Biofilm bakteryjny rany uniemożliwia penetrację antybiotyków. Co więcej, bakterie w bezpośrednim kontakcie z antybiotykiem zastosowanym w miejscowym leczeniu ran mogą wykształcać oporność na jego działanie. Uważa się, że w przypadku ran skażonych podstawą leczenia powinny być chirurgiczne opracowanie rany, miejscowe stosowanie preparatów odkażających, specjalistycznych opatrunków, a w ostateczności antybiotykoterapii ogólnoustrojowej. W ostatnich latach do zwalczania infekcji w ranach stosuje się przede wszystkim środki antyseptyczne w połączeniu z opatrunkami specjalistycznymi, w tym w żelu. Antybiotyki ze względu na rosnącą liczbę wielolekoopornych drobnoustrojów są mniej skuteczne.

Nowoczesne opatrunki – niższe koszty leczenia

Opatrunki hydrożelowe np. z zawartością substancji oktenidyny stanowią łatwy w aplikacji produkt wspomagający procesy leczenia ran oraz skutecznie zapobiegają i przeciwdziałają infekcjom. Okazuje się, że nowoczesne opatrunki są sumarycznie związane z wyższym kosztem terapii w stosunku do standardowych bandaży, gaz, czy plastrów. Ich stosowanie przyspiesza proces gojenia i wpływa na szybszą rekonwalescencję i powrót do zdrowia, a co za tym idzie zmniejsza ryzyko komplikacji i częstotliwość wizyt kontrolnych.

Piśmiennictwo:

https://forumleczeniaran.pl/badania-nowatorska-terapia-bialkowa-wspiera-gojenie-ran/ (dostęp z dn. 27.01.2021)

https://forumleczeniaran.pl/odkazanie-woda-utleniona-i-moczenie-w-szarym-mydle-jakie-mity-wciaz-funkcjonuja-w-leczeniu-ran/ (dostęp z dn. 27.01.2021)

Sopata M, Szewczyk M, Zaporowska-Stachowiak I, Mościcka P, Jawień A. Using of hydrogel dressing in the treatment of chronic wounds. Leczenie Ran. 2021;18(3):123-130. doi:10.5114/lr.2021.111071