Komunikacja z pacjentem jest bardzo ważnym elementem każdej prowadzonej terapii. Zarówno ta między pacjentem a lekarzem jak i pomiędzy pacjentem i farmaceutą. Ważne, by każda ze stron wspólnie decydowała o dalszym postępowaniu w leczeniu, wybierając najkorzystniejszą i najlepszą formę. Czy możliwa jest współodpowiedzialność w relacjach lekarz – pacjent?
SDM co to takiego?
Wspólne podejmowanie decyzji (SDM) to proces, w którego trakcie lekarze wspólnie pomagają pacjentom w podejmowaniu decyzji medycznych opartych na dowodach i faktach. Proces ten pozwala na przedstawienie pacjentowi wszystkich możliwych strategii i opcji leczenia na podstawie rozmowy na temat korzyści i wad. Finalnie jest on zakończony świadomą decyzją pacjenta odnośnie wyboru metody leczenia.
Jeśli chodzi o podejmowaną decyzję, SDM nie polega na przekonywaniu pacjenta do przestrzegania zaleceń lekarza. Nie chodzi też o próbę wymuszenia przez pacjenta u lekarza zlecenia do wykonania jakiegokolwiek badania lub leczenia, o które poprosi, ani o pozostawienie pacjentowi samodzielnej decyzji. W SDM wyróżnia się dwa podstawowe elementy: informację o ryzyku oraz wyjaśnienie wartości danego sposobu leczenia. Pacjentowi mówi się o korzyściach i ewentualnych wadach danego sposobu leczenia opartych na rzetelnej wiedzy i dowodach. Wyjaśnianie wartości polega na znalezieniu tego co jest najważniejsze dla pacjenta oraz jego rodziny.
W tym procesie ważna jest relacja występująca między pracownikiem służby zdrowia a pacjentem, bowiem przez podejmowanie wspólnej decyzji odnoszą się do siebie nawzajem i wpływają na swoje postępowanie, co usprawnia komunikację między nimi. Zawsze wybór pozostaje zgodny z wartościami i preferencjami pacjenta (skuteczność, skutki uboczne, koszty, priorytety, filozofia życiowa, towarzyszące okoliczności).
Przeczytaj także: Komunikacja w procesie leczenia pacjenta – adherence
Współodpowiedzialność – przykład
Przytoczmy przykład:
Do lekarza zgłasza się 66-letni pacjent, który przyjmuje codziennie statynę oraz aspirynę w celu profilaktyki choroby wieńcowej. Ponadto od 18 roku życia pali jedną paczkę papierosów dziennie. Podczas wizyty lekarskiej opowiada o kolejnej próbie rzucenia nałogu za pomocą stosowania plastrów nikotynowych oraz nakłania lekarza do przepisania mu tabletek antynikotynowych. W trakcie wywiadu wspomina o tym, iż jego ojciec zmarł z powodu raka płuc.
W tym momencie pojawia się możliwość wdrożenia SDM poprzez zaproponowanie wykonania badań przesiewowych. Powinny zostać zadane pytania: czy słyszał o takiej opcji? Jakie są jego poglądy na ten temat? Czy chce zostać przebadany w tym kierunku? Należy w ten sposób dać do zrozumienia pacjentowi, że stoi przed decyzją, w której będzie wspierany. Ważne jest przedstawienie rzetelnych, opartych na dowodach informacji zarówno tych dobrych jak i złych.
SDM wiąże się z wyzwaniem polegającym na zapewnieniu wskazówek bez przesadnych dyrektyw. Pod koniec wizyty należy ocenić, jak komfortowo czuje się pacjent ze swoją decyzją. Pacjent wychodzi z wizyty z receptą, ale także z wiedzą o możliwościach badania swojego zdrowia.
Informacje o kosztach leczenia a współodpowiedzialność
Okazuje się, że informacje o kosztach, w połączeniu z informacjami o opcjach leczenia, znacznie zwiększają wartość wspólnego podejmowania decyzji. Jak już wiadomo, wspólne podejmowanie decyzji oznacza dyskusję między pacjentami / opiekunami i pracownikami służby zdrowia na temat różnych opcji leczenia. Warto kierować się rzetelnymi informacjami i właściwymi postawami pomocami w podejmowaniu decyzji przez pacjenta.
Wspólne podejmowanie decyzji usprawni proces zmniejszenia niepotrzebnych wydatków i kosztów opieki zdrowotnej. Oznacza to zatem, iż informacje o kosztach leczenia stanowią ważny element wspólnego podejmowania decyzji. Należy również podkreślić, że SDM usprawnia komunikację między pacjentem a personelem medycznym wywierając pozytywne skutki prowadzonej terapii i schematy leczenia.
Literatura:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5597010/ (dostęp 19.12.2020)
- https://www.news-medical.net/news/20201211/Cost-information-greatly-enhances-the-value-of-shared-decision-making.aspx (dostęp 19.12.2020)
