Problemy współczesnej neurologii
Choroby neurologiczne stanowią istotny problem zdrowotny. W neurologii wciąż można dopatrywać się wielu niewiadomych. W ostatnich latach wiedza na temat tych schorzeń poszerzyła się dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym, biochemicznym i genetycznym. Dane opublikowane przez Ministerstwo Zdrowia wskazują, że choroby neurologiczne znajdują się na 5. miejscu wśród problemów zdrowotnych, które w największym stopniu generują niepełnosprawność (tuż po chorobach układu krążenia, nowotworach, urazach i chorobach układu mięśniowo-szkieletowego). Stanowią aktualnie trzecią przyczynę zgonów.
– Nasze społeczeństwo starzeje się, dlatego musimy przygotować się do sprostania fali chorób neurologicznych, wzrostu liczby osób z udarem mózgu, chorobą Alzheimera czy chorobą Parkinsona – mówi prof. Jarosław Sławek, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego
Intensywny rozwój neurologii do 2030 roku?
Polskie Towarzystwo Neurologiczne wraz z Instytutem Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego opracowali raport „Stan polskiej neurologii i kierunki jej rozwoju w perspektywie do 2030 roku”. Grono ekspertów przedstawia propozycje zmian w opiece nad pacjentami z najczęstszymi chorobami neurologicznymi: udarami mózgu, chorobą Alzheimera, choroba Parkinsona, migreną, padaczką, stwardnieniem rozsianym. Główne rekomendacje zmian koncentrują się wokół czterech głównych filarów: inwestycje w kadry medyczne, inwestycje w nowoczesne technologie, inwestycje w poprawę organizacji opieki zdrowotnej oraz inwestycje w profilaktykę, edukację i jakość życia pacjentów neurologicznych. Zdaniem ekspertów te kluczowe obszary pokazują potrzeby pacjenta, kadr medycznych, organizatorów opieki zdrowotnej oraz całego systemu ochrony zdrowia. Ich realizacja jest konieczna w celu zbudowania nowoczesnego i skutecznego modelu opieki zdrowotnej nad pacjentem neurologicznym.
Czytaj również: Białe Miasteczko – o co walczą medycy?
Inwestycje w nowe technologie w neurologii
W opinii autorów niezbędne jest zwiększenie nakładów finansowych na nowoczesne technologie lekowe i nielekowe. Konieczne jest też zwiększenie wyceny świadczeń neurologicznych. Według nich wpłynie to na rozwój ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Zwiększenie dostępu do nowoczesnych i skutecznych technologii będzie odpowiedzią na rosnące potrzeby zdrowotne pacjentów z chorobami neurologicznymi.
W marcu 2019 r. przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Neurologicznego zaapelowali o wpisanie chorób mózgu do priorytetów Polityki Zdrowotnej Państwa na najbliższe 20 lat oraz o dostęp do wysokospecjalistycznych procedur w neurologii (objęcie refundacją nowych terapii w np. jedynej jak dotąd terapii pierwotnie postępującego stwardnienia rozsianego oraz choroby Fabry’ego).
W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w leczeniu stwardnienia rozsianego. Obecnie dysponujemy lekami, które modyfikują przebieg choroby, odsuwając w czasie niepełnosprawność. Terapie iniekcyjne (octan glatiramenu, interferony) są aktualnie alternatywą dla leków doustnych (fumaran di metylu, fingolimod, teryflunomid). Aktualnie dysponujemy lekami stosowanymi z powodzeniem w postaciach agresywnych (okrelizumab, natalizumab, alemtuzumab, kladrybina). Istnieją leki o udowodnionej wysokiej skuteczności, które wciąż nie uzyskały refundacji, np. ofatumumab. Pacjenci neurologiczni stale oczekują na refundacje leków w następujących chorobach: wtórnie postępująca postać stwardnienia rozsianego, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, migrena, amyloidowa transtyretynowa z polineuropatią oraz rdzeniowy zanik mięśni (terapia genowa).
Czytaj również: Stwardnienie rozsiane – postępowanie
Neurologia wymaga inwestycji w poprawę organizacji opieki zdrowotnej
Jednym ze strategicznych działań powinno być stworzenie Krajowej Sieci Neurologicznej. Funkcjonowałaby ona w oparciu o jednostki integrujące świadczeniodawców na ścieżce pacjentów z sześcioma najczęstszymi schorzeniami neurologicznymi. Należą do nich: udary mózgu, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, migrena, padaczka, stwardnienie rozsiane. Ośrodki miałyby specjalizować się w diagnozowaniu chorób, kompleksowym leczeniu i opiece oraz rehabilitacji chorych. W ramach Krajowej Sieci Neurologicznej pacjenci mieliby zapewniony dostęp do rehabilitacji neurologicznej, opieki psychologicznej oraz edukacji zdrowotnej.
Czytaj również: Zawroty głowy – objawy, przyczyna i skutki
Inwestycje w kadry medyczne
Niedobór kadr medycznych jest w neurologii w sposób szczególny zauważalny. W 2019 r. liczba neurologów w Polsce wynosiła 4127, w tym aktywnych zawodowo lekarzy odnotowano 4069. Istotnym problemem jest zaawansowany średni wiek lekarzy neurologów w Polsce. Waha się on od 52,7 lat w województwie pomorskim do 56,8 lat w województwie zachodniopomorskim. Konieczne jest zmotywowanie neurologów do pracy w województwach, w których deficyt specjalistów jest największy (woj. Lubuskie, opolskie, zachodniopomorskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie).
Absolwenci kierunków medycznych rzadko decydują się na odbywanie szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie neurologii. Pielęgniarki nie chcą podejmować pracy na oddziałach neurologicznych ze względu na ciężką, wymagającą pracę. Inwestycje w kadry, zmniejszenie ilości biurokracji oraz wdrożenie mechanizmów poprawiających organizację pracy są kluczowymi obszarami rekomendacji ekspertów. Uważa się, że należy podnieść prestiż zawodu neurologa w celu zwiększenia zainteresowania tą dziedziną. Neurologia powinna zostać uznana przez Ministra Zdrowia jako dziedzina priorytetowa.
Neurologia – inwestycja w edukację, profilaktykę i jakość życia
Świadomość społeczeństwa w zakresie profilaktyki, czynników ryzyka oraz pierwszych objawów chorób neurologicznych jest bardzo ważna z punktu widzenia poprawy jakości opieki. Konieczne jest przeprowadzanie cyklicznych kampanii edukacyjnych dla społeczeństwa oraz programów szkoleniowych dla personelu medycznego. Równie istotne są działania, które mają na celu poprawę skuteczności profilaktyki wtórnej (np. rehabilitacji), szczególnie w kontekście udarów mózgu. Podkreśla się rolę lekarzy POZ, zarówno w profilaktyce pierwotnej, jak i wtórnej.
Piśmiennictwo:
- Stan polskiej neurologii i kierunki jej rozwoju w perspektywie do 2030 r. Polskie Towarzystwo Neurologiczne i Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia Warszawa 2021
