Statystyka – ile narządów przeszczepia się w Polsce?
Dane pochodzące z Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji „Poltransplant” wskazują, że w 2020 r. w Polsce przeszczepiono 1180 narządów od dawców zmarłych. Dokonano także 31 przeszczepień nerki i 28 przeszczepień części wątroby od dawców żywych oraz 1269 przeszczepień rogówki. Dla porównania, w 2019 roku przeszczepiono ponad 1,5 tysiąca narządów, w tym 1473 od dawców zmarłych. To ponad 80 więcej niż w 2018 roku, kiedy od zmarłych dawców przeszczepiono 1390 narządów. W obliczu toczącej się pandemii COVID-19 transplantologia stała się jeszcze większym wyzwaniem.
W 2020 r. podobnie jak w latach poprzednich dokonano najwięcej, bo 717 przeszczepów nerek od dawców zmarłych. Dalej, w kolejności malejącej znalazły się transplantacje wątroby – 263, serca – 145, płuca – 51 oraz 4 jednoczasowe przeszczepy trzustki i nerki.
Czytaj również: Osteoporoza – postępowanie diagnostyczne w Polsce
Transplantologia w dobie pandemii COVID-19
Statystyki z 2021 r. do lipca włącznie wykazały 699 transplantacji od dawców zmarłych. Dotychczas najwięcej przeszczepień narządów miało miejsce w czerwcu (nerki – 76 przeszczepów od dawców żywych i zmarłych, wątroba – 23 transplantacje lub przeszczep jej fragmentów od żywych dawców, serca – 22 przeszczepy, płuca – 10 przeszczepów). Dokonano także 70 transplantacji tkanek oka.
W obliczu toczącej się pandemii COVID-19 transplantologia stała się jeszcze większym wyzwaniem. Spadek przeszczepów w ostatnim czasie wynika zarówno ze zmniejszenia się liczby zgłaszanych dawców, jak również wielu innych ograniczeń związanych pandemią. Stanowisko Poltransplantu ze stycznia 2021 r. dotyczące wykorzystania narządów, tkanek i komórek innych niż komórki krwiotwórcze do przeszczepienia w związku z zakażeniem koronawirusem SARS-COV-2 wskazuje, że:
– zaleca się wykonanie testów RT-PCR u wszystkich potencjalnych dawców,
– prawdopodobne lub możliwe zakażenie nie wyklucza z dawstwa narządów i tkanek, ale każda sytuacja powinna być rozpatrzona indywidualnie,
– potwierdzone zakażenie u potencjalnego dawcy wyklucza z możliwości przeszczepienia narządów i tkanek,
– każdy z potencjalnych zmarłych dawców powinien mieć wykonane badanie TK klatki piersiowej,
– przeszczepienie narządów jest dopuszczalne, gdy u dawcy lub biorcy nie wykonano testu lub wynik testu jest niejednoznaczny, a w badaniu TK klatki piersiowej nie stwierdzono zmian typowych dla COVID-19,
– przebyte zakażenie u potencjalnego zmarłego dawcy wyklucza przeszczepienie przez co najmniej 28 dni od zakończenie izolacji,
– należy ograniczyć liczbę zespołów chirurgicznych uczestniczących w jednoczesnym pobieraniu kilku narządów od zmarłego dawcy (wieloprofilowe zespoły mogą pobierać narządu dla innych ośrodków transplantacyjnych, a pobrany narząd może być przewieziony do ośrodka, który zakwalifikował biorcę do przeszczepienia),
– zespoły odpowiedzialne za pobieranie narządów i tkanek w szpitalu dawcy zobowiązane są do przestrzegania wszystkich procedur epidemiologicznych,
– zaleca się wykonanie pełnego schematu szczepienia przeciwko COVID-19 u potencjalnych biorców narządów zgłoszonych na krajową listę oczekujących.
Czytaj również: Wpływ noszenia wysokich obcasów na postawę ciała
Zostań dawcą szpiku i uratuj komuś życie
W latach 50. XX wieku przeprowadzono pierwszy przeszczep szpiku kostnego. Od tego czasu ponad milion pacjentów otrzymało komórki macierzyste. Choroby, w których przeszczep szpiku jest skuteczną metodą leczenia to np. ostra i przewlekła białaczka szpikowa, zespoły mieloproliferacyjne, chłoniak Hodgkina, chłoniaki nieziarnicze, szpiczak plazmocytowy, nowotwory lite, niedobory odporności, choroby autoimmunologiczne i wiele innych.
Aktualnie w Polsce w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej zarejestrowanych jest ponad 1,9 mln dawców. Polski rejestr jest trzecim w Europie i piątym na świecie pod względem liczby zarejestrowanych osób. Najwięcej potencjalnych dawców w przeliczeniu na 1 milion mieszkańców (dane z 2019 r.) odnotowano w województwach pomorskim, zachodniopomorskim i dolnośląskim.
Dawcą szpiku może być zdrowa pełnoletnia osoba poniżej 55. roku życia spokrewniona (rodzice, rodzeństwo) lub niespokrewniona genetycznie. Wystarczy zarejestrować się, wypełnić formularz, pobrać wymaz z wewnętrznej strony policzka. Z pobranej próbki wykonywana jest typizacja antygenów zgodności tkankowej. Więcej informacji na temat rejestracji: https://www.dkms.pl/zarejestruj-sie-teraz
Dlaczego w Polsce brakuje narządów do przeszczepienia?
W 2020 r. liczba rzeczywistych zmarłych dawców narządów wyniosła 393, co daje zaledwie około 10 dawców na 1 mln mieszkańców. Ogromnym problemem jest brak zgłaszania dawcy narządów przez wiele ośrodków w Polsce. Ciężko uwierzyć, że przez wiele lat w danym ośrodku nie było żadnego potencjalnego dawcy. Należy pamiętać, że niewystarczająca liczba dawców narządów jest jednym z głównych czynników hamujących rozwój transplantologii.
Według danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant” w Polsce na koniec lipca 2021 r. na różnego rodzaju przeszczepienie oczekuje w każdej chwili 4730 chorych (1718 osób oczekuje na przeszczepienie narządu unaczynionego, 2 996 na przeszczepienie rogówki, 16 na przeszczep kończyny górnej). Za tymi statystykami kryją się ludzkie dramaty, a część potencjalnych biorców może nie doczekać przeszczepu.
Stale wzrasta liczba osób oczekujących na przeszczep, ze względu na rozszerzenie liczby wskazań do tej metody leczenia. Wiedza społeczeństwa na temat przeszczepiania narządów jest wciąż niewystarczająca. Niezwykle istotne są kampanie edukacyjne, które informują o potrzebach i wynikach przeszczepiania narządów.
„Solidarni dla transplantacji”
„Solidarni dla transplantacji” to kampania informacyjna Ministerstwa Zdrowia, która jest realizowana w ramach Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. W celu osiągnięcia zamierzonego efektu, czyli zwiększenia liczby przeszczepów w Polsce zaplanowano spotkania edukacyjne w szkołach i na uniwersytetach, spotkania ze specjalistami oraz kampanie reklamowe.
Źródła:
