Zopridoxin - szczegółowe informacje dla lekarza

Wskazania do stosowania

Zopridoxin (olanzapina) jest wskazany do stosowania u dorosłych w następujących przypadkach:

• Leczenie schizofrenii
• Leczenie średnio nasilonych i ciężkich epizodów manii
• Zapobieganie nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów, u których w terapii epizodu manii uzyskano dobrą odpowiedź na leczenie olanzapiną

Olanzapina wykazuje skuteczność w długookresowym leczeniu podtrzymującym u pacjentów ze schizofrenią, u których stwierdzono dobrą odpowiedź na leczenie w początkowej fazie terapii.

Dawkowanie i sposób podawania

Schizofrenia:

Zalecana dawka początkowa olanzapiny wynosi 10 mg/dobę.

Epizod manii:

Dawka początkowa wynosi 15 mg/dobę w monoterapii lub 10 mg/dobę w terapii skojarzonej.

Zapobieganie nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej:

Zalecana dawka początkowa wynosi 10 mg/dobę. U pacjentów otrzymujących olanzapinę w leczeniu epizodu manii, aby zapobiec nawrotom, należy kontynuować leczenie tą samą dawką.

Dawkowanie należy dostosować indywidualnie w zależności od stanu klinicznego pacjenta.

Olanzapina może być podawana niezależnie od posiłków. W przypadku kończenia leczenia olanzapiną należy rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki leku.

Szczególne grupy pacjentów:

Pacjenci w podeszłym wieku: Mniejsza dawka początkowa (5 mg/dobę) nie jest rutynowo zalecana, jednak należy ją rozważyć u pacjentów w wieku 65 lat i powyżej, jeśli przemawiają za tym czynniki kliniczne.

Pacjenci z niewydolnością nerek i/lub wątroby: Należy rozważyć zastosowanie mniejszej dawki początkowej (5 mg). W przypadkach umiarkowanej niewydolności wątroby dawka początkowa powinna wynosić 5 mg i być ostrożnie zwiększana.

Osoby palące: Dawka początkowa i zakres stosowanych dawek u pacjentów niepalących nie wymagają rutynowej korekty w porównaniu z dawkami stosowanymi u pacjentów palących. Metabolizm olanzapiny może być indukowany przez palenie tytoniu. Zalecane jest monitorowanie stanu klinicznego i w razie potrzeby rozważenie zwiększenia dawki olanzapiny.

W przypadku obecności więcej niż jednego czynnika, który mógłby spowodować spowolnienie metabolizmu (płeć żeńska, podeszły wiek, niepalenie tytoniu), należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej. U tych pacjentów zwiększanie dawki, jeżeli wskazane, powinno być przeprowadzane z zachowaniem ostrożności.

Dzieci i młodzież: Nie zaleca się stosowania olanzapiny u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności.

Sposób podawania

Tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej należy umieszczać w jamie ustnej, gdzie ulegają one szybkiemu rozproszeniu w ślinie i mogą być łatwo połknięte. Alternatywnie, bezpośrednio przed podaniem, tabletki można rozpuścić w pełnej szklance wody lub innego odpowiedniego napoju (soku pomarańczowego, soku jabłkowego, mleka, kawy).

Olanzapina w postaci tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej jest biorównoważna z olanzapiną w postaci tabletek powlekanych, z podobną szybkością i stopniem wchłaniania. Ma takie samo dawkowanie i częstotliwość podawania jak olanzapina w postaci tabletek powlekanych.

Przeciwwskazania

• Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą
• Pacjenci ze stwierdzonym ryzykiem wystąpienia jaskry z wąskim kątem przesączania

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Pacjenci w podeszłym wieku z psychozą związaną z otępieniem: Nie zaleca się stosowania olanzapiny u pacjentów z objawami psychozy i/lub zaburzeniami zachowania spowodowanymi otępieniem ze względu na zwiększoną śmiertelność oraz ryzyko występowania zdarzeń naczyniowomózgowych. W badaniach klinicznych u pacjentów w podeszłym wieku (średnia wieku 78 lat) z psychozą spowodowaną otępieniem odnotowano dwukrotne zwiększenie częstości zgonów u pacjentów leczonych olanzapiną w porównaniu do grupy placebo.

Choroba Parkinsona: Nie zaleca się stosowania olanzapiny w leczeniu psychozy wywołanej przyjmowaniem agonistów dopaminy u pacjentów z chorobą Parkinsona. W badaniach klinicznych bardzo często zgłaszano nasilenie objawów parkinsonizmu i omamy u pacjentów z chorobą Parkinsona leczonych olanzapiną.

Złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN): ZZN jest potencjalnie zagrażającym życiu stanem związanym z leczeniem przeciwpsychotycznym. Rzadkie przypadki ZZN również zgłaszano podczas stosowania olanzapiny. Kliniczne objawy ZZN to bardzo wysoka gorączka, sztywność mięśni, zaburzenia świadomości oraz objawy niestabilności autonomicznego układu nerwowego. W przypadku wystąpienia objawów ZZN należy przerwać stosowanie wszystkich leków przeciwpsychotycznych, w tym olanzapiny.

Hiperglikemia i cukrzyca: Niezbyt często zgłaszano wystąpienie hiperglikemii i/lub rozwój albo nasilenie objawów cukrzycy, sporadycznie z kwasicą ketonową lub śpiączką, w tym kilka przypadków śmiertelnych. W niektórych przypadkach odnotowano uprzednie zwiększenie masy ciała, co może być czynnikiem predysponującym. Zaleca się odpowiednie monitorowanie stanu klinicznego zgodnie z przyjętymi wytycznymi dotyczącymi leczenia przeciwpsychotycznego.

Zaburzenia lipidowe: W badaniach klinicznych kontrolowanych placebo u pacjentów leczonych olanzapiną obserwowano niepożądane zmiany w profilu lipidowym. W przypadku wystąpienia zmian w profilu lipidowym należy zastosować odpowiednie leczenie, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi i czynnikami ryzyka rozwoju takich zaburzeń.

Aktywność antycholinergiczna: Olanzapina wykazuje aktywność antycholinergiczną in vitro, jednak doświadczenia z badań klinicznych ujawniły małą częstość występowania objawów z nią związanych. Należy zachować ostrożność przepisując lek pacjentom z przerostem gruczołu krokowego, niedrożnością porażenną jelit i podobnymi schorzeniami.

Czynność wątroby: Często obserwowano przejściowe i bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych. Należy zachować ostrożność u pacjentów ze zwiększoną aktywnością AlAT i/lub AspAT, z objawami niewydolności wątroby, z ograniczoną rezerwą czynnościową wątroby oraz u pacjentów stosujących leki o potencjalnym działaniu hepatotoksycznym.

Neutropenia: Należy zachować ostrożność u pacjentów z małą liczbą leukocytów i/lub granulocytów obojętnochłonnych, u pacjentów przyjmujących leki mogące wywoływać neutropenię, u pacjentów z zahamowaniem czynności i/lub toksycznym uszkodzeniem szpiku w wywiadzie oraz u pacjentów z hipereozynofilią lub chorobą mieloproliferacyjną.

Przerwanie leczenia: Rzadko (≥0,01% do <0,1%) po nagłym przerwaniu stosowania olanzapiny zgłaszano wystąpienie ostrych objawów, takich jak: pocenie się, bezsenność, drżenie, lęk, nudności lub wymioty.

Odstęp QT: W badaniach klinicznych istotne klinicznie wydłużenie odstępu QTc u pacjentów leczonych olanzapiną występowało niezbyt często (0,1% do 1%). Należy zachować ostrożność stosując olanzapinę jednocześnie z produktami leczniczymi, które powodują wydłużenie odstępu QTc.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi i inne rodzaje interakcji

Induktory CYP1A2: Metabolizm olanzapiny może być indukowany przez palenie tytoniu i karbamazepinę, co może prowadzić do zmniejszenia stężenia olanzapiny. Obserwowano jedynie nieznaczne do średniego zwiększenie klirensu olanzapiny. Zalecane jest monitorowanie stanu klinicznego i w razie potrzeby rozważenie zwiększenia dawki olanzapiny.

Inhibitory CYP1A2: Fluwoksamina, specyficzny inhibitor CYP1A2, znacząco hamuje metabolizm olanzapiny. W przypadku równoczesnego stosowania fluwoksaminy lub innego inhibitora CYP1A2, takiego jak cyprofloksacyna, należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej olanzapiny.

Zmniejszenie biodostępności: Węgiel aktywowany zmniejsza dostępność biologiczną podanej doustnie olanzapiny o 50 do 60% i powinien być podawany co najmniej 2 godziny przed olanzapiną lub 2 godziny po niej.

Inne interakcje: Nie stwierdzono istotnych interakcji olanzapiny z fluoksetyną (inhibitor CYP2D6), pojedynczymi dawkami leków zobojętniających kwas solny (glin, magnez) czy cymetydyną.

Interakcje olanzapiny z innymi lekami: Olanzapina może wywierać antagonistyczne działanie wobec bezpośrednich i pośrednich agonistów dopaminy. Olanzapina nie hamuje in vitro głównych izoenzymów CYP450 (np. 1A2, 2D6, 2C9, 2C19, 3A4).

Lit i walproinian: Jednoczesne podawanie olanzapiny z litem lub walproinianem nie powoduje istotnych zmian w farmakokinetyce tych leków.

Wpływ na płodność, ciążę i laktację

Ciąża: Brak odpowiednich kontrolowanych badań u kobiet w ciąży. Należy poinformować pacjentkę o konieczności powiadomienia lekarza o zajściu w ciążę lub jej planowaniu w trakcie przyjmowania olanzapiny. Ze względu na ograniczone doświadczenie u kobiet w ciąży, lek ten powinien być stosowany w ciąży jedynie w przypadku, kiedy potencjalne korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu.

U noworodków narażonych na działanie leków przeciwpsychotycznych (w tym olanzapiny) w trzecim trymestrze ciąży istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, w tym objawów pozapiramidowych i/lub odstawiennych o różnym nasileniu i czasie trwania po porodzie. Obserwowano pobudzenie, wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe, drżenia, senność, zaburzenia oddychania lub zaburzenia karmienia. W związku z tym noworodki powinny być uważnie monitorowane.

Karmienie piersią: W badaniu u zdrowych kobiet karmiących piersią olanzapina przenikała do mleka matki. U niemowląt średnia ekspozycja (mg/kg mc.) w stanie stacjonarnym stanowiła 1,8% dawki przyjętej przez matkę (mg/kg mc.). Pacjentkom powinno się odradzać karmienie piersią podczas przyjmowania olanzapiny.

Działania niepożądane

Najczęściej zgłaszane działania niepożądane (≥1% pacjentów) związane ze stosowaniem olanzapiny w badaniach klinicznych to:

• Senność
• Zwiększenie masy ciała
• Eozynofilia
• Zwiększenie stężenia prolaktyny, cholesterolu, glukozy i triglicerydów
• Cukromocz
• Zwiększenie apetytu
• Zawroty głowy
• Akatyzja
• Parkinsonizm
• Leukopenia, neutropenia
• Dyskineza
• Niedociśnienie ortostatyczne
• Działanie antycholinergiczne
• Przejściowe i bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych
• Wysypka
• Astenia
• Zmęczenie
• Gorączka
• Bóle stawowe
• Zwiększenie aktywności fosfatazy zasadowej

Rzadziej występujące, ale potencjalnie poważne działania niepożądane obejmują złośliwy zespół neuroleptyczny i późne dyskinezy. Obserwowano również przypadki wydłużenia odstępu QT, nagłej śmierci sercowej, zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej.

U pacjentów w podeszłym wieku z otępieniem leczonych olanzapiną obserwowano zwiększoną śmiertelność i częstość występowania zdarzeń naczyniowo-mózgowych w porównaniu z placebo.

Przedawkowanie

Objawy przedawkowania olanzapiny obejmują:

• Częstoskurcz
• Pobudzenie lub agresję
• Dyzartrię
• Różne objawy pozapiramidowe
• Obniżony poziom świadomości (od sedacji do śpiączki)

Inne istotne klinicznie objawy przedawkowania to: delirium, drgawki, śpiączka, możliwy złośliwy zespół neuroleptyczny, depresja oddechowa, zachłyśnięcie, nadciśnienie lub niedociśnienie, zaburzenia rytmu serca. Zgłaszano przypadki śmiertelne po ostrym przedawkowaniu tak małej dawki jak 450 mg, ale opisywano również przypadki przeżycia po ostrym przedawkowaniu olanzapiny w dawce 2000 mg.

Nie ma swoistego antidotum dla olanzapiny. Leczenie przedawkowania jest objawowe i podtrzymujące, z monitorowaniem czynności życiowych i obserwacją stanu klinicznego pacjenta.

Właściwości farmakologiczne

Olanzapina jest lekiem przeciwpsychotycznym, przeciwmaniakalnym oraz stabilizującym nastrój, wykazującym działanie w stosunku do licznych układów receptorowych.

Mechanizm działania olanzapiny nie został w pełni wyjaśniony. Przypuszcza się, że jej skuteczność w leczeniu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej wynika z połączenia antagonizmu receptorowego wobec dopaminy i serotoniny.

Olanzapina wiąże się z receptorami serotoninowymi 5-HT2A/2C, 5-HT3, 5-HT6, receptorami dopaminowymi D1, D2, D3, D4, D5, cholinergicznymi receptorami muskarynowymi M1-M5, receptorami α1-adrenergicznymi i histaminowymi H1.

Właściwości farmakokinetyczne

Olanzapina jest dobrze wchłaniana po podaniu doustnym, osiągając maksymalne stężenie w osoczu w ciągu 5-8 godzin. Pokarm nie wpływa na jej wchłanianie. Bezwzględna biodostępność po podaniu doustnym w porównaniu z podaniem dożylnym nie została ustalona.

Olanzapina jest metabolizowana w wątrobie w procesach utleniania i sprzęgania. Głównym metabolitem krążącym we krwi jest 10-N-glukuronid, który nie przenika przez barierę krew-mózg. Cytochromy P450-CYP1A2 i P450-CYP2D6 biorą udział w tworzeniu metabolitów N-demetylowego i 2-hydroksymetylowego. W badaniach na zwierzętach oba te metabolity wykazywały znamiennie mniejszą aktywność in vivo niż olanzapina.

Średni okres półtrwania olanzapiny w fazie eliminacji po podaniu doustnym wynosi około 33 godzin. U osób w podeszłym wieku (65 lat i starszych) średni okres półtrwania w fazie eliminacji jest wydłużony w porównaniu z osobami młodszymi (odpowiednio 51,8 i 33,8 godzin).

Skład

Substancja czynna: olanzapina

Dostępne dawki: 5 mg, 10 mg, 15 mg, 20 mg

Postać farmaceutyczna: tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej

Wniosek: Zopridoxin (olanzapina) jest skutecznym lekiem przeciwpsychotycznym stosowanym w leczeniu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej. Wymaga jednak ścisłego monitorowania ze względu na ryzyko poważnych działań niepożądanych, szczególnie metabolicznych i sercowo-naczyniowych. Należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu u osób starszych z otępieniem.