Zolafren®
Olanzapine
Zolafren® - informacje dla lekarza
Wskazania do stosowania
Olanzapina jest wskazana w:
- Leczeniu schizofrenii
- Długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią, u których stwierdzono dobrą odpowiedź na leczenie w początkowej fazie terapii
- Leczeniu średnio nasilonych i ciężkich epizodów manii
- Zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów, u których w terapii epizodu manii uzyskano dobrą odpowiedź na leczenie olanzapiną
Olanzapina wykazuje skuteczność w długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią oraz w zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej.
Dawkowanie i sposób podawania
Dorośli:
Wskazanie | Dawka początkowa | Zakres dawek |
---|---|---|
Schizofrenia | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Epizod manii | 15 mg/dobę (monoterapia) 10 mg/dobę (terapia skojarzona) |
5-20 mg/dobę |
Zapobieganie nawrotom ChAD | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Dawkowanie należy dostosować indywidualnie w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Zwiększenie dawki powyżej zalecanej dawki początkowej powinno nastąpić po ponownej ocenie stanu klinicznego i nie częściej niż co 24 godziny.
Olanzapinę można podawać niezależnie od posiłków. W przypadku planowanego zakończenia leczenia należy rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki.
Szczególne grupy pacjentów:
- Osoby w podeszłym wieku (>65 lat): rozważyć mniejszą dawkę początkową (5 mg/dobę)
- Zaburzenia czynności nerek i/lub wątroby: rozważyć mniejszą dawkę początkową (5 mg)
- Palacze tytoniu: nie jest konieczna rutynowa modyfikacja dawki
W przypadku występowania więcej niż jednego czynnika mogącego spowolnić metabolizm, należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej i ostrożne zwiększanie dawki.
Warto zapamiętać
- Olanzapina wykazuje skuteczność w leczeniu schizofrenii, epizodów manii oraz w zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej
- Dawkowanie należy dostosować indywidualnie, zwiększając dawkę nie częściej niż co 24h po ponownej ocenie stanu klinicznego
Przeciwwskazania
Stosowanie olanzapiny jest przeciwwskazane w przypadku:
- Nadwrażliwości na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą
- Pacjentów ze stwierdzonym ryzykiem wystąpienia jaskry z wąskim kątem przesączania
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Podczas stosowania leków przeciwpsychotycznych poprawa stanu klinicznego może nastąpić po kilku dniach lub tygodniach. W tym czasie należy dokładnie monitorować stan pacjentów.
Psychoza i zaburzenia zachowania związane z otępieniem
Nie zaleca się stosowania olanzapiny u pacjentów z psychozą i/lub zaburzeniami zachowania spowodowanymi otępieniem ze względu na zwiększoną śmiertelność i ryzyko zdarzeń naczyniowo-mózgowych. W badaniach klinicznych u pacjentów w podeszłym wieku (średnia wieku 78 lat) z psychozą związaną z otępieniem, leczenie olanzapiną wiązało się z dwukrotnie większą częstością zgonów w porównaniu do placebo.
Czynnikami ryzyka zwiększonej śmiertelności były: wiek >65 lat, utrudnione połykanie, sedacja, niedożywienie, odwodnienie, choroby płuc oraz jednoczesne stosowanie benzodiazepin. Śmiertelność była jednak większa w grupie leczonej olanzapiną niż placebo niezależnie od występowania czynników ryzyka.
W tych samych badaniach odnotowano trzykrotnie większą częstość występowania zdarzeń naczyniowo-mózgowych (np. udar, TIA) w grupie leczonej olanzapiną w porównaniu do placebo. Czynnikami ryzyka były: wiek >75 lat oraz otępienie naczyniowe lub mieszane.
Choroba Parkinsona
Nie zaleca się stosowania olanzapiny w leczeniu psychozy wywołanej agonistami dopaminy u pacjentów z chorobą Parkinsona. W badaniach klinicznych bardzo często zgłaszano nasilenie objawów parkinsonizmu i omamy, występujące częściej niż w grupie placebo.
Złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN)
ZZN jest potencjalnie zagrażającym życiu stanem związanym z leczeniem przeciwpsychotycznym. Rzadkie przypadki ZZN odnotowano również podczas stosowania olanzapiny. Kliniczne objawy ZZN to: bardzo wysoka gorączka, sztywność mięśni, zaburzenia świadomości oraz objawy niestabilności autonomicznego układu nerwowego. W przypadku wystąpienia objawów ZZN należy przerwać stosowanie wszystkich leków przeciwpsychotycznych, w tym olanzapiny.
Hiperglikemia i cukrzyca
Niezbyt często zgłaszano wystąpienie hiperglikemii i/lub rozwój lub nasilenie objawów cukrzycy, sporadycznie z kwasicą ketonową lub śpiączką, w tym kilka przypadków śmiertelnych. U niektórych pacjentów obserwowano wcześniejsze zwiększenie masy ciała, co może być czynnikiem predysponującym.
Zaleca się odpowiednie monitorowanie stanu klinicznego, zgodnie z przyjętymi wytycznymi leczenia przeciwpsychotycznego. Pacjentów leczonych jakimkolwiek lekiem przeciwpsychotycznym, w tym olanzapiną, należy obserwować pod kątem objawów hiperglikemii (np. nadmierne pragnienie, wielomocz, nadmierne łaknienie, osłabienie). Pacjentów z cukrzycą lub czynnikami ryzyka rozwoju cukrzycy należy regularnie badać w celu wykrycia pogorszenia kontroli glikemii.
Zaburzenia lipidowe
W badaniach klinicznych kontrolowanych placebo u pacjentów leczonych olanzapiną obserwowano niepożądane zmiany w profilu lipidowym. W przypadku klinicznie istotnych zmian należy rozważyć modyfikację leczenia, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi lub czynnikami ryzyka ich rozwoju.
U pacjentów leczonych jakimkolwiek lekiem przeciwpsychotycznym, w tym olanzapiną, należy regularnie kontrolować stężenie lipidów zgodnie z wytycznymi.
Aktywność antycholinergiczna
Olanzapina wykazuje aktywność antycholinergiczną in vitro, jednak doświadczenie kliniczne wskazuje na małą częstość występowania związanych z nią objawów. Należy zachować ostrożność przepisując lek pacjentom z przerostem gruczołu krokowego, niedrożnością porażenną jelit i podobnymi schorzeniami.
Czynność wątroby
Często obserwowano przejściowe i bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych (AlAT, AspAT), zwłaszcza w początkowej fazie leczenia. Należy zachować ostrożność u pacjentów ze zwiększoną aktywnością AlAT i/lub AspAT, z objawami zaburzenia czynności wątroby, z chorobami związanymi z ograniczeniem rezerwy czynnościowej wątroby oraz u pacjentów stosujących leki potencjalnie hepatotoksyczne.
W przypadku rozpoznania zapalenia wątroby należy przerwać leczenie olanzapiną.
Neutropenia
Należy zachować ostrożność u pacjentów z małą liczbą leukocytów i/lub granulocytów obojętnochłonnych, stosujących leki mogące wywoływać neutropenię, z polekowym uszkodzeniem szpiku w wywiadzie, z chorobami współistniejącymi lub otrzymujących radioterapię/chemioterapię oraz u pacjentów z hipereozynofilią lub chorobą mieloproliferacyjną.
Neutropenię często zgłaszano podczas jednoczesnego stosowania olanzapiny i walproinianu.
Przerwanie leczenia
Rzadko (≥0,01% do <0,1%) po nagłym przerwaniu stosowania olanzapiny zgłaszano wystąpienie ostrych objawów, takich jak: pocenie się, bezsenność, drżenie, lęk, nudności lub wymioty.
W przypadku planowanego zakończenia leczenia olanzapiną należy rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki.
Wydłużenie odstępu QT
W badaniach klinicznych wydłużenie odstępu QTc u pacjentów leczonych olanzapiną było niezbyt częste (0,1% do 1%). Należy zachować ostrożność stosując olanzapinę jednocześnie z lekami wydłużającymi odstęp QTc.
Warto zapamiętać
- Konieczne jest ścisłe monitorowanie pacjentów, szczególnie w początkowym okresie leczenia oraz w przypadku zwiększania dawki
- Należy regularnie kontrolować parametry metaboliczne (glukoza, lipidy) oraz masę ciała pacjentów leczonych olanzapiną
Interakcje z innymi produktami leczniczymi i inne rodzaje interakcji
Badania dotyczące interakcji przeprowadzono wyłącznie u dorosłych.
Potencjalne interakcje mające wpływ na olanzapinę:
- Induktory CYP1A2 (np. palenie tytoniu, karbamazepina) mogą indukować metabolizm olanzapiny, prowadząc do zmniejszenia jej stężenia
- Inhibitory CYP1A2 (np. fluwoksamina, cyprofloksacyna) mogą hamować metabolizm olanzapiny, zwiększając jej stężenie
- Węgiel aktywowany zmniejsza biodostępność olanzapiny o 50-60%
Potencjalny wpływ olanzapiny na inne leki:
- Olanzapina może wywierać antagonistyczne działanie wobec agonistów dopaminy
- Olanzapina nie hamuje in vitro głównych izoenzymów CYP450
- Nie stwierdzono istotnych interakcji z trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, warfaryną, teofiliną czy diazepamem
Należy zachować ostrożność stosując olanzapinę jednocześnie z lekami działającymi depresyjnie na OUN lub wydłużającymi odstęp QTc.
Wpływ na płodność, ciążę i laktację
Ciąża
Brak odpowiednich kontrolowanych badań u kobiet w ciąży. Pacjentki należy poinformować o konieczności powiadomienia lekarza o zajściu w ciążę lub jej planowaniu w trakcie leczenia olanzapiną. Ze względu na ograniczone doświadczenie, olanzapinę można stosować w ciąży jedynie wtedy, gdy potencjalne korzyści przewyższają możliwe ryzyko dla płodu.
Noworodki narażone na działanie leków przeciwpsychotycznych (w tym olanzapiny) w III trymestrze ciąży są w grupie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, w tym objawów pozapiramidowych i/lub odstawiennych o różnym nasileniu i czasie trwania po porodzie. Obserwowano m.in. pobudzenie, wzmożone napięcie, obniżone napięcie, drżenie, senność, zespół zaburzeń oddechowych lub zaburzenia karmienia. W związku z tym noworodki powinny być uważnie monitorowane.
Karmienie piersią
W badaniu u zdrowych karmiących kobiet wykazano, że olanzapina przenika do mleka. U niemowląt średnia ekspozycja (mg/kg mc.) w stanie stacjonarnym stanowiła 1,8% dawki przyjętej przez matkę (mg/kg mc.). Pacjentkom należy odradzać karmienie piersią podczas przyjmowania olanzapiny.
Wpływ na płodność nie został określony.
Działania niepożądane
Najczęściej zgłaszane działania niepożądane (≥1% pacjentów) związane ze stosowaniem olanzapiny w badaniach klinicznych to:
- Senność
- Zwiększenie masy ciała
- Eozynofilia
- Zwiększenie stężenia prolaktyny, cholesterolu, glukozy i triglicerydów
- Cukromocz
- Zwiększenie apetytu
- Zawroty głowy
- Akatyzja
- Parkinsonizm
- Dyskineza
- Niedociśnienie ortostatyczne
- Działanie antycholinergiczne
- Przejściowe, bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych
- Wysypka
- Astenia
- Zmęczenie
- Obrzęk
Długotrwałe stosowanie olanzapiny (≥48 tygodni) wiązało się ze zwiększonym ryzykiem istotnych klinicznie zmian masy ciała, stężenia glukozy, cholesterolu całkowitego/LDL/HDL i triglicerydów.
W badaniach długoterminowych u 39,9% pacjentów obserwowano zwiększenie masy ciała o ≥7% w stosunku do wartości wyjściowej.
Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość wystąpienia złośliwego zespołu neuroleptycznego oraz późnych dyskinez.
U pacjentów w podeszłym wieku z psychozą związaną z otępieniem leczonych olanzapiną obserwowano zwiększoną częstość zgonów oraz zdarzeń naczyniowo-mózgowych w porównaniu do placebo.
Przedawkowanie
Objawy przedawkowania olanzapiny obejmują:
- Częstoskurcz
- Pobudzenie/agresywność
- Dyzartrię
- Różne objawy pozapiramidowe
- Obniżony poziom świadomości (od sedacji do śpiączki)
Inne istotne objawy to: delirium, drgawki, śpiączka, możliwy złośliwy zespół neuroleptyczny, depresja oddechowa, zachłyśnięcie, nadciśnienie lub niedociśnienie, zaburzenia rytmu serca.
Nie ma swoistej odtrutki dla olanzapiny. Leczenie przedawkowania jest objawowe i podtrzymujące.
Właściwości farmakologiczne
Olanzapina jest lekiem przeciwpsychotycznym, przeciwmaniakalnym oraz stabilizującym nastrój. Wykazuje szerokie działanie farmakologiczne w stosunku do różnych układów receptorowych.
W badaniach przedklinicznych olanzapina wykazywała powinowactwo do receptorów serotoninowych (5HT2A/2C, 5HT3, 5HT6), dopaminowych (D1, D2, D3, D4, D5), cholinergicznych receptorów muskarynowych (M1-M5), adrenergicznych α1 i histaminowych H1.
Działanie olanzapiny na objawy schizofrenii i manii jest prawdopodobnie związane z połączeniem antagonizmu receptorów dopaminowych i serotoninowych.
Skład
Substancja czynna: olanzapina
Dostępne dawki:
- Tabletki powlekane: 5 mg, 10 mg, 15 mg, 20 mg
- Kapsułki: 5 mg, 7,5 mg, 10 mg
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
2) Pacjenci 65+
Przysługuje uprawnionym pacjentom we wskazaniach określonych w decyzji o objęciu refundacją. Jeżeli lek jest refundowany we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, to jest w nich wszystkich bezpłatny dla pacjenta. Jeżeli natomiast lek jest refundowany w określonych wskazaniach, to jest bezpłatny dla seniorów tylko i wyłącznie w tych właśnie wskazaniach.
3) Pacjenci do ukończenia 18 roku życia
4) Schizofrenia
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.