Zolafren®
Olanzapine
Zolafren® - informacje dla lekarza
Wskazania do stosowania
Olanzapina jest wskazana w:
- Leczeniu schizofrenii
- Długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią, u których stwierdzono dobrą odpowiedź na leczenie w początkowej fazie terapii
- Leczeniu średnio nasilonych i ciężkich epizodów manii
- Zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów, u których w terapii epizodu manii uzyskano dobrą odpowiedź na leczenie olanzapiną
Olanzapina wykazuje skuteczność w długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią oraz w zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej.
Dawkowanie i sposób podawania
Dorośli:
Wskazanie | Dawka początkowa | Zakres dawek |
---|---|---|
Schizofrenia | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Epizod manii | 15 mg/dobę (monoterapia) 10 mg/dobę (terapia skojarzona) |
5-20 mg/dobę |
Zapobieganie nawrotom ChAD | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Dawkowanie należy dostosować indywidualnie w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Zwiększenie dawki powyżej zalecanej dawki początkowej powinno nastąpić po ponownej ocenie stanu klinicznego i nie częściej niż co 24 godziny.
Olanzapinę można podawać niezależnie od posiłków. W przypadku planowanego zakończenia leczenia należy rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki.
Szczególne grupy pacjentów:
- Pacjenci w podeszłym wieku (>65 lat): rozważyć mniejszą dawkę początkową (5 mg/dobę)
- Zaburzenia czynności nerek i/lub wątroby: rozważyć mniejszą dawkę początkową (5 mg/dobę)
- Palacze tytoniu: dawka początkowa i zakres dawek nie wymagają rutynowej korekty
W przypadku występowania więcej niż jednego czynnika mogącego spowolnić metabolizm, należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej i ostrożne zwiększanie dawki.
Warto zapamiętać
- Olanzapina wykazuje skuteczność w długoterminowym leczeniu podtrzymującym schizofrenii oraz w zapobieganiu nawrotom ChAD
- Dawkę należy dostosować indywidualnie, zwiększając ją nie częściej niż co 24h po ocenie stanu klinicznego
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Pacjenci ze stwierdzonym ryzykiem jaskry z wąskim kątem przesączania.
Przeciwwskazania do stosowania olanzapiny są ograniczone, co umożliwia jej stosowanie u szerokiego spektrum pacjentów. Kluczowe jest wykluczenie nadwrażliwości oraz ryzyka jaskry z wąskim kątem przesączania przed rozpoczęciem terapii.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Pacjenci w podeszłym wieku z psychozą i/lub zaburzeniami zachowania w przebiegu otępienia
Nie zaleca się stosowania olanzapiny u tej grupy pacjentów ze względu na zwiększone ryzyko zgonu oraz zdarzeń naczyniowo-mózgowych. W badaniach klinicznych odnotowano:
- Dwukrotnie większą śmiertelność u pacjentów leczonych olanzapiną w porównaniu do placebo
- Trzykrotnie większą częstość występowania zdarzeń naczyniowo-mózgowych
Czynnikami ryzyka były: wiek >65 lat, otępienie, palenie tytoniu, cukrzyca i nadciśnienie tętnicze.
Choroba Parkinsona
Nie zaleca się stosowania olanzapiny w leczeniu psychozy związanej z przyjmowaniem agonistów dopaminy u pacjentów z chorobą Parkinsona. W badaniach klinicznych często obserwowano nasilenie objawów parkinsonizmu i omamy.
Złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN)
ZZN jest potencjalnie zagrażającym życiu powikłaniem leczenia przeciwpsychotycznego. Rzadko zgłaszano przypadki ZZN w związku ze stosowaniem olanzapiny. Objawy kliniczne ZZN to: wysoka gorączka, sztywność mięśni, zaburzenia świadomości, objawy niestabilności układu autonomicznego. W razie wystąpienia objawów należy przerwać stosowanie wszystkich leków przeciwpsychotycznych.
Hiperglikemia i cukrzyca
Rzadko obserwowano wystąpienie hiperglikemii i/lub rozwój lub nasilenie objawów cukrzycy, czasem z kwasicą ketonową lub śpiączką. Zaleca się odpowiednie monitorowanie pacjentów zgodnie z wytycznymi leczenia przeciwpsychotycznego. Należy obserwować pacjentów pod kątem objawów hiperglikemii.
Zaburzenia lipidowe
W badaniach klinicznych obserwowano niepożądane zmiany w profilu lipidowym u pacjentów leczonych olanzapiną. Należy rozważyć modyfikacje lipidów, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami gospodarki lipidowej i czynnikami ryzyka. Zaleca się regularne monitorowanie parametrów lipidowych.
Aktywność antycholinergiczna
Olanzapina wykazuje aktywność antycholinergiczną in vitro. Należy zachować ostrożność przepisując lek pacjentom ze współistniejącymi chorobami związanymi z układem cholinergicznym.
Czynność wątroby
Często obserwowano przejściowe i bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych. Należy zachować ostrożność u pacjentów ze zwiększoną aktywnością AlAT i/lub AspAT, z objawami niewydolności wątroby, z ograniczoną rezerwą wątrobową oraz stosujących leki potencjalnie hepatotoksyczne.
Neutropenia
Należy zachować ostrożność u pacjentów z małą liczbą leukocytów/granulocytów obojętnochłonnych, stosujących leki mogące wywoływać neutropenię, z zahamowaniem czynności szpiku w wywiadzie, z chorobą lub leczeniem powodującym mielosupresję.
Monitorowanie stanu klinicznego, parametrów metabolicznych oraz hematologicznych jest kluczowe dla bezpiecznego stosowania olanzapiny, szczególnie u pacjentów z grupy ryzyka powikłań.
Interakcje z innymi produktami leczniczymi
Wpływ innych leków na olanzapinę:
- Induktory CYP1A2 (np. karbamazepina, palenie tytoniu): mogą zmniejszać stężenie olanzapiny
- Inhibitory CYP1A2 (np. fluwoksamina, cyprofloksacyna): mogą zwiększać stężenie olanzapiny
- Węgiel aktywowany: zmniejsza biodostępność olanzapiny o 50-60%
Wpływ olanzapiny na inne leki:
- Antagonistyczne działanie wobec agonistów dopaminy
- Brak istotnego wpływu na metabolizm innych leków metabolizowanych przez izoenzymy CYP450
Inne istotne interakcje:
- Leki działające depresyjnie na OUN: możliwe nasilenie działania
- Leki przeciwparkinsonowe: nie zaleca się jednoczesnego stosowania
- Leki wydłużające odstęp QTc: zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu
Znajomość profilu interakcji olanzapiny pozwala na bezpieczne stosowanie leku w politerapii oraz odpowiednie modyfikacje dawkowania w razie potrzeby.
Wpływ na ciążę i laktację
Ciąża: Brak odpowiednich kontrolowanych badań u kobiet w ciąży. Olanzapina powinna być stosowana w ciąży jedynie wtedy, gdy potencjalne korzyści przewyższają ryzyko dla płodu. Noworodki narażone na działanie leków przeciwpsychotycznych w III trymestrze są w grupie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, w tym objawów pozapiramidowych i/lub odstawiennych.
Karmienie piersią: Olanzapina przenika do mleka kobiecego. U niemowląt średnia ekspozycja stanowi 1,8% dawki przyjętej przez matkę. Należy odradzać karmienie piersią podczas przyjmowania olanzapiny.
Decyzja o stosowaniu olanzapiny u kobiet w ciąży lub karmiących piersią powinna być podjęta po starannym rozważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka, z uwzględnieniem stanu klinicznego pacjentki.
Działania niepożądane
Najczęściej zgłaszane działania niepożądane (≥1% pacjentów) w badaniach klinicznych:
- Zaburzenia metaboliczne: zwiększenie masy ciała, zwiększenie stężenia prolaktyny, cholesterolu, glukozy i triglicerydów
- Zaburzenia układu nerwowego: senność, zawroty głowy, akatyzja, parkinsonizm, dyskineza
- Zaburzenia naczyniowe: niedociśnienie ortostatyczne
- Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: działanie antycholinergiczne (zaparcia, suchość jamy ustnej)
- Zaburzenia wątroby: przejściowe, bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz
- Zaburzenia skóry: wysypka
- Zaburzenia ogólne: astenia, zmęczenie, obrzęk
Inne istotne działania niepożądane obejmują: neutropenię, złośliwy zespół neuroleptyczny, napady drgawkowe, zaburzenia rytmu serca, zakrzepicę żył głębokich, zapalenie trzustki.
U pacjentów w podeszłym wieku z otępieniem obserwowano zwiększone ryzyko zgonów i zdarzeń naczyniowo-mózgowych.
Monitorowanie pacjentów pod kątem działań niepożądanych, szczególnie metabolicznych i neurologicznych, jest kluczowe dla bezpiecznego stosowania olanzapiny.
Przedawkowanie
Objawy przedawkowania obejmują:
- Bardzo często (>10%): tachykardia, pobudzenie/agresja, dyzartria, objawy pozapiramidowe, obniżony poziom świadomości
- Rzadziej: delirium, drgawki, śpiączka, depresja oddechowa, zaburzenia rytmu serca, rabdomioliza
Nie ma swoistej odtrutki dla olanzapiny. Leczenie przedawkowania jest objawowe i podtrzymujące, z monitorowaniem czynności życiowych i obserwacją stanu klinicznego pacjenta.
Właściwości farmakologiczne
Olanzapina jest lekiem przeciwpsychotycznym, przeciwmaniakalnym i stabilizującym nastrój. Wykazuje działanie antagonistyczne wobec receptorów serotoninowych (5-HT2A/2C, 5-HT3, 5-HT6), dopaminowych (D1-4), muskarynowych (M1-5), adrenergicznych α1 i histaminowych H1.
Mechanizm działania olanzapiny w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej wiąże się prawdopodobnie z połączeniem antagonizmu receptorowego dla dopaminy i serotoniny.
Warto zapamiętać
- Olanzapina wykazuje szerokie spektrum działania receptorowego, co przekłada się na jej skuteczność w leczeniu schizofrenii i ChAD
- Profil receptorowy olanzapiny jest związany z ryzykiem działań niepożądanych metabolicznych i antycholinergicznych
Skład
Zolafren® dostępny jest w postaci:
- Tabletek powlekanych zawierających 5 mg, 10 mg, 15 mg lub 20 mg olanzapiny
- Kapsułek zawierających 5 mg, 7,5 mg lub 10 mg olanzapiny
Różnorodność dostępnych dawek umożliwia precyzyjne dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
2) Pacjenci 65+
Przysługuje uprawnionym pacjentom we wskazaniach określonych w decyzji o objęciu refundacją. Jeżeli lek jest refundowany we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, to jest w nich wszystkich bezpłatny dla pacjenta. Jeżeli natomiast lek jest refundowany w określonych wskazaniach, to jest bezpłatny dla seniorów tylko i wyłącznie w tych właśnie wskazaniach.
3) Pacjenci do ukończenia 18 roku życia
4) Schizofrenia
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.