Zolafren®
Olanzapine
Zolafren® - informacje dla lekarza
Wskazania do stosowania
Olanzapina jest wskazana w:
- Leczeniu schizofrenii
- Długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią, u których stwierdzono dobrą odpowiedź na leczenie w początkowej fazie terapii
- Leczeniu średnio nasilonych i ciężkich epizodów manii
- Zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów, u których w terapii epizodu manii uzyskano dobrą odpowiedź na leczenie olanzapiną
Olanzapina wykazuje skuteczność w długoterminowym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią oraz w zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej.
Dawkowanie i sposób podawania
Dorośli:
Wskazanie | Dawka początkowa | Zakres dawek |
---|---|---|
Schizofrenia | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Epizod manii | 15 mg/dobę (monoterapia) 10 mg/dobę (terapia skojarzona) |
5-20 mg/dobę |
Zapobieganie nawrotom ChAD | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Dawkowanie należy dostosować indywidualnie w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Zwiększenie dawki powyżej zalecanej dawki początkowej powinno nastąpić po ponownej ocenie stanu klinicznego i nie częściej niż co 24 godziny.
Olanzapinę można podawać niezależnie od posiłków. W przypadku planowanego zakończenia leczenia należy rozważyć stopniowe zmniejszanie dawki.
Szczególne grupy pacjentów:
- Osoby w podeszłym wieku (>65 lat): rozważyć mniejszą dawkę początkową (5 mg/dobę)
- Zaburzenia czynności nerek i/lub wątroby: rozważyć mniejszą dawkę początkową (5 mg/dobę)
- Palacze tytoniu: nie ma konieczności modyfikacji dawki
- Płeć: nie ma konieczności modyfikacji dawki
U pacjentów z więcej niż jednym czynnikiem mogącym spowolnić metabolizm leku (płeć żeńska, podeszły wiek, niepalenie tytoniu) należy rozważyć zmniejszenie dawki początkowej. Zwiększanie dawki u tych pacjentów powinno być ostrożne.
Warto zapamiętać
- Olanzapina wykazuje skuteczność w długoterminowym leczeniu podtrzymującym schizofrenii oraz w zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej
- Dawkę należy dostosować indywidualnie, zwiększając ją nie częściej niż co 24 godziny po ponownej ocenie stanu klinicznego pacjenta
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Pacjenci ze stwierdzonym ryzykiem wystąpienia jaskry z wąskim kątem przesączania.
Przeciwwskazania do stosowania olanzapiny są ograniczone, co umożliwia jej stosowanie u szerokiego spektrum pacjentów. Należy jednak zachować szczególną ostrożność u osób z ryzykiem jaskry.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Pacjenci w podeszłym wieku z psychozą związaną z otępieniem
Nie zaleca się stosowania olanzapiny u pacjentów z psychozą związaną z otępieniem ze względu na zwiększone ryzyko zgonu i zdarzeń naczyniowo-mózgowych. W badaniach klinicznych odnotowano:
- Dwukrotnie większą częstość zgonów u pacjentów leczonych olanzapiną w porównaniu do placebo
- Trzykrotnie większą częstość zdarzeń naczyniowo-mózgowych
Czynnikami ryzyka były: wiek >65 lat, otępienie, palenie tytoniu, cukrzyca i nadciśnienie tętnicze.
Choroba Parkinsona
Nie zaleca się stosowania olanzapiny w leczeniu psychozy związanej z przyjmowaniem agonistów dopaminy u pacjentów z chorobą Parkinsona. W badaniach klinicznych obserwowano nasilenie objawów parkinsonizmu i omamów.
Złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN)
ZZN jest potencjalnie zagrażającym życiu powikłaniem leczenia przeciwpsychotycznego. Zgłaszano rzadkie przypadki ZZN w związku ze stosowaniem olanzapiny. Objawy kliniczne ZZN to wysoka gorączka, sztywność mięśni, zaburzenia świadomości i objawy niestabilności układu autonomicznego. W przypadku wystąpienia objawów należy przerwać stosowanie wszystkich leków przeciwpsychotycznych.
Hiperglikemia i cukrzyca
Rzadko obserwowano wystąpienie hiperglikemii i/lub rozwój lub nasilenie cukrzycy, czasami z kwasicą ketonową lub śpiączką. Zaleca się odpowiednie monitorowanie pacjentów zgodnie z wytycznymi leczenia przeciwpsychotycznego. Należy obserwować pacjentów pod kątem objawów hiperglikemii.
Zaburzenia lipidowe
W badaniach klinicznych obserwowano niekorzystne zmiany profilu lipidowego u pacjentów leczonych olanzapiną. Należy monitorować stężenie lipidów, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi lub czynnikami ryzyka ich rozwoju.
Aktywność antycholinergiczna
Należy zachować ostrożność u pacjentów z przerostem gruczołu krokowego, niedrożnością porażenną jelit i podobnymi schorzeniami ze względu na potencjalne działanie antycholinergiczne olanzapiny.
Czynność wątroby
Często obserwowano przejściowe i bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych. Należy zachować ostrożność u pacjentów ze zwiększoną aktywnością AlAT i/lub AspAT, z objawami niewydolności wątroby, z chorobami wątroby i u pacjentów przyjmujących leki potencjalnie hepatotoksyczne.
Neutropenia
Należy zachować ostrożność u pacjentów z małą liczbą leukocytów/granulocytów obojętnochłonnych, przyjmujących leki mogące wywoływać neutropenię, z chorobami szpiku kostnego w wywiadzie. U pacjentów leczonych jednocześnie olanzapiną i walproinianem często zgłaszano neutropenię.
Powyższe ostrzeżenia wskazują na konieczność ścisłego monitorowania stanu pacjentów leczonych olanzapiną, szczególnie w zakresie parametrów metabolicznych, czynności wątroby oraz obrazu krwi. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z czynnikami ryzyka.
Interakcje z innymi produktami leczniczymi
Wpływ innych leków na olanzapinę:
- Induktory CYP1A2 (np. karbamazepina, palenie tytoniu): mogą zmniejszać stężenie olanzapiny
- Inhibitory CYP1A2 (np. fluwoksamina, cyprofloksacyna): mogą zwiększać stężenie olanzapiny
- Węgiel aktywowany: zmniejsza biodostępność olanzapiny o 50-60%
Wpływ olanzapiny na inne leki:
- Olanzapina może osłabiać działanie agonistów dopaminy
- Nie stwierdzono istotnych interakcji z lekami metabolizowanymi przez główne izoenzymy CYP450
Inne istotne interakcje:
- Leki działające depresyjnie na OUN: możliwe nasilenie działania
- Leki wydłużające odstęp QTc: zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu
Znajomość potencjalnych interakcji olanzapiny z innymi lekami jest kluczowa dla bezpiecznej farmakoterapii. Szczególną uwagę należy zwrócić na leki wpływające na metabolizm olanzapiny oraz na ryzyko addytywnego działania depresyjnego na OUN.
Wpływ na ciążę i laktację
Ciąża: Brak odpowiednich kontrolowanych badań u kobiet w ciąży. Olanzapinę można stosować w ciąży jedynie, gdy potencjalne korzyści przewyższają ryzyko dla płodu. Noworodki narażone na działanie leków przeciwpsychotycznych w III trymestrze ciąży są w grupie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, w tym objawów pozapiramidowych i/lub odstawiennych.
Karmienie piersią: Olanzapina przenika do mleka kobiecego. U niemowląt średnia ekspozycja stanowi 1,8% dawki przyjętej przez matkę. Należy odradzać karmienie piersią podczas przyjmowania olanzapiny.
Decyzja o stosowaniu olanzapiny u kobiet w ciąży lub karmiących piersią powinna być podjęta po starannym rozważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka, z uwzględnieniem stanu klinicznego pacjentki.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane (≥1% pacjentów) związane ze stosowaniem olanzapiny:
- Zaburzenia metaboliczne: zwiększenie masy ciała, zwiększenie stężenia prolaktyny, cholesterolu, glukozy i triglicerydów
- Zaburzenia układu nerwowego: senność, zawroty głowy, akatyzja, parkinsonizm, dyskineza
- Zaburzenia naczyniowe: niedociśnienie ortostatyczne
- Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: działanie antycholinergiczne (zaparcia, suchość jamy ustnej)
- Zaburzenia wątroby: przejściowe, bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz
- Zaburzenia skóry: wysypka
- Zaburzenia ogólne: astenia, zmęczenie, obrzęk
Rzadsze, ale istotne klinicznie działania niepożądane obejmują: złośliwy zespół neuroleptyczny, późne dyskinezy, napady drgawkowe, neutropenię, zaburzenia rytmu serca (w tym wydłużenie odstępu QTc).
Monitorowanie pacjentów pod kątem działań niepożądanych, szczególnie metabolicznych i neurologicznych, jest kluczowe dla bezpiecznego stosowania olanzapiny. Należy regularnie oceniać stosunek korzyści do ryzyka terapii.
Przedawkowanie
Objawy przedawkowania olanzapiny obejmują:
- Bardzo często (>10%): częstoskurcz, pobudzenie/agresja, dyzartria, objawy pozapiramidowe, obniżony poziom świadomości
- Rzadziej: delirium, drgawki, śpiączka, depresja oddechowa, zaburzenia rytmu serca, hipotensja lub hipertensja
Leczenie przedawkowania jest objawowe i podtrzymujące. Nie ma swoistego antidotum dla olanzapiny. Należy monitorować czynności życiowe i wdrożyć odpowiednie postępowanie w zależności od stanu klinicznego pacjenta.
Właściwości farmakologiczne
Olanzapina jest lekiem przeciwpsychotycznym, przeciwmaniakalnym i stabilizującym nastrój. Wykazuje działanie antagonistyczne wobec receptorów serotoninowych (5-HT2A/2C, 5-HT3, 5-HT6), dopaminowych (D1, D2, D3, D4, D5), muskarynowych (M1-M5), α1-adrenergicznych i histaminowych H1.
Mechanizm działania olanzapiny w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej wiąże się prawdopodobnie z połączeniem antagonizmu receptorów dopaminowych i serotoninowych.
Warto zapamiętać
- Olanzapina wykazuje szerokie spektrum działania receptorowego, co przekłada się na jej skuteczność w leczeniu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej
- Profil działań niepożądanych olanzapiny wymaga regularnego monitorowania pacjentów, szczególnie w zakresie parametrów metabolicznych
Postaci farmaceutyczne
Zolafren® dostępny jest w postaci:
- Tabletek powlekanych: 5 mg, 10 mg, 15 mg, 20 mg olanzapiny
- Kapsułek: 5 mg, 7,5 mg, 10 mg olanzapiny
Różnorodność dostępnych dawek umożliwia precyzyjne dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
2) Pacjenci 65+
Przysługuje uprawnionym pacjentom we wskazaniach określonych w decyzji o objęciu refundacją. Jeżeli lek jest refundowany we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, to jest w nich wszystkich bezpłatny dla pacjenta. Jeżeli natomiast lek jest refundowany w określonych wskazaniach, to jest bezpłatny dla seniorów tylko i wyłącznie w tych właśnie wskazaniach.
3) Pacjenci do ukończenia 18 roku życia
4) Schizofrenia
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.