Zolafren®
Olanzapine
Zolafren® - informacje dla lekarza
Wskazania do stosowania
Olanzapina jest wskazana w:
- Leczeniu schizofrenii
- Długotrwałym leczeniu podtrzymującym pacjentów ze schizofrenią, u których stwierdzono dobrą odpowiedź na leczenie w początkowej fazie terapii
- Leczeniu średnio nasilonych i ciężkich epizodów manii
- Zapobieganiu nawrotom choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów, u których w terapii epizodu manii uzyskano dobrą odpowiedź na leczenie olanzapiną
Dawkowanie i sposób podawania
Dorośli:
Wskazanie | Dawka początkowa | Zakres dawek |
---|---|---|
Schizofrenia | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Epizod manii | 15 mg/dobę (monoterapia) 10 mg/dobę (terapia skojarzona) |
5-20 mg/dobę |
Zapobieganie nawrotom ChAD | 10 mg/dobę | 5-20 mg/dobę |
Dawka dobowa może być ustalana w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Zwiększenie dawki ponad rekomendowaną dawkę początkową zaleca się nie częściej niż co 24 godziny.
Wniosek: Dawkowanie olanzapiny należy dostosować indywidualnie, rozpoczynając od dawek początkowych i stopniowo zwiększając w razie potrzeby. Kluczowa jest ocena stanu klinicznego pacjenta przed każdą modyfikacją dawki.
Szczególne grupy pacjentów
Pacjenci w podeszłym wieku: Mniejsza dawka początkowa (5 mg/dobę) nie jest rutynowo zalecana, ale powinna być rozważana u pacjentów ≥65 lat, gdy przemawiają za tym czynniki kliniczne.
Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek i/lub wątroby: Należy rozważyć zastosowanie mniejszej dawki początkowej (5 mg). W przypadkach umiarkowanej niewydolności wątroby dawka początkowa powinna wynosić 5 mg i być ostrożnie zwiększana.
Płeć: Dawka początkowa i zakres dawek u kobiet nie wymagają rutynowej korekty w porównaniu z mężczyznami.
Osoby palące: Dawka początkowa i zakres dawek u osób niepalących nie wymagają rutynowej korekty w porównaniu z osobami palącymi.
Wniosek: U pacjentów w podeszłym wieku, z zaburzeniami czynności nerek/wątroby oraz przy występowaniu czynników spowalniających metabolizm należy rozważyć rozpoczynanie leczenia od niższych dawek i ostrożne ich zwiększanie.
Przeciwwskazania
- Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą
- Pacjenci ze stwierdzonym ryzykiem wystąpienia jaskry z wąskim kątem przesączania
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Pacjenci w podeszłym wieku z psychozą związaną z otępieniem: Zwiększone ryzyko zgonu i zdarzeń naczyniowo-mózgowych. Nie zaleca się stosowania olanzapiny w tej grupie pacjentów.
Choroba Parkinsona: Nie zaleca się stosowania olanzapiny w leczeniu psychozy wywołanej agonistami dopaminy u pacjentów z chorobą Parkinsona.
Złośliwy zespół neuroleptyczny (ZZN): W przypadku wystąpienia objawów ZZN należy przerwać stosowanie wszystkich leków przeciwpsychotycznych.
Hiperglikemia i cukrzyca: Zaleca się odpowiednie monitorowanie stanu klinicznego. Należy wykonywać pomiary stężenia glukozy we krwi przed rozpoczęciem leczenia, 12 tygodni po rozpoczęciu, a następnie raz na rok.
Zaburzenia lipidowe: Zaleca się regularne monitorowanie stężenia lipidów u pacjentów leczonych olanzapiną.
Aktywność antycholinergiczna: Należy zachować ostrożność u pacjentów z przerostem gruczołu krokowego lub niedrożnością porażenną jelit.
Czynność wątroby: Należy zachować ostrożność i wykonywać badania kontrolne u pacjentów ze zwiększoną aktywnością AlAT i/lub AspAT, objawami niewydolności wątroby lub ograniczoną rezerwą wątrobową.
Neutropenia: Należy zachować ostrożność u pacjentów z małą liczbą leukocytów/granulocytów obojętnochłonnych z różnych przyczyn.
Wniosek: Stosowanie olanzapiny wymaga szczególnej uwagi i monitorowania pacjentów pod kątem potencjalnych działań niepożądanych, zwłaszcza w zakresie metabolizmu glukozy i lipidów oraz czynności wątroby. Konieczna jest regularna ocena stanu klinicznego i badań laboratoryjnych.
Warto zapamiętać
- Olanzapina wymaga regularnego monitorowania stężenia glukozy, lipidów oraz czynności wątroby
- U pacjentów w podeszłym wieku z psychozą związaną z otępieniem stosowanie olanzapiny wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonu
Interakcje
Wpływ innych leków na olanzapinę:
- Induktory CYP1A2 (np. karbamazepina, palenie tytoniu) mogą zmniejszać stężenie olanzapiny
- Inhibitory CYP1A2 (np. fluwoksamina, cyprofloksacyna) mogą zwiększać stężenie olanzapiny
- Węgiel aktywowany zmniejsza biodostępność olanzapiny o 50-60%
Wpływ olanzapiny na inne leki:
- Olanzapina może osłabiać działanie bezpośrednich i pośrednich agonistów dopaminy
- Nie stwierdzono istotnych interakcji z lekami metabolizowanymi przez główne izoenzymy CYP450
Wniosek: Najważniejsze interakcje dotyczą leków wpływających na aktywność CYP1A2. Przy jednoczesnym stosowaniu induktorów lub inhibitorów tego enzymu może być konieczna modyfikacja dawki olanzapiny.
Ciąża i laktacja
Ciąża: Brak odpowiednich kontrolowanych badań u kobiet w ciąży. Olanzapina powinna być stosowana w ciąży jedynie gdy potencjalne korzyści przewyższają ryzyko dla płodu.
Laktacja: Olanzapina przenika do mleka kobiecego. Średnia ekspozycja u niemowląt (mg/kg mc.) w stanie stacjonarnym stanowi 1,8% dawki przyjętej przez matkę. Pacjentkom należy odradzać karmienie piersią podczas przyjmowania olanzapiny.
Wniosek: Stosowanie olanzapiny w ciąży wymaga starannego rozważenia stosunku korzyści do ryzyka. Podczas leczenia olanzapiną nie zaleca się karmienia piersią.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane (≥1% pacjentów):
- Senność
- Zwiększenie masy ciała
- Eozynofilia
- Zwiększenie stężenia prolaktyny, cholesterolu, glukozy i triglicerydów
- Zwiększenie apetytu
- Zawroty głowy
- Akatyzja, parkinsonizm, dyskineza
- Niedociśnienie ortostatyczne
- Łagodne działanie antycholinergiczne
- Przejściowe bezobjawowe zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych
- Wysypka
- Astenia, zmęczenie, obrzęk
Wniosek: Profil działań niepożądanych olanzapiny obejmuje głównie zaburzenia metaboliczne, neurologiczne i psychiatryczne. Konieczne jest regularne monitorowanie pacjentów, szczególnie pod kątem przyrostu masy ciała i zaburzeń metabolicznych.
Przedawkowanie
Najczęstsze objawy przedawkowania (>10%):
- Częstoskurcz
- Pobudzenie lub agresywność
- Dyzartria
- Objawy pozapiramidowe
- Obniżony poziom świadomości (od sedacji do śpiączki)
Leczenie przedawkowania jest objawowe i podtrzymujące. Nie ma swoistej odtrutki dla olanzapiny.
Wniosek: W przypadku przedawkowania olanzapiny kluczowe jest monitorowanie funkcji życiowych i wdrożenie leczenia objawowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego i ośrodkowego układu nerwowego.
Właściwości farmakologiczne
Olanzapina jest lekiem przeciwpsychotycznym, przeciwmaniakalnym i stabilizującym nastrój. Wykazuje działanie antagonistyczne wobec receptorów serotoninowych (5HT2A/2C, 5HT3, 5HT6), dopaminowych (D1, D2, D3, D4, D5), muskarynowych (M1-M5), α1-adrenergicznych i histaminowych H1.
Wniosek: Szerokie spektrum działania receptorowego olanzapiny przekłada się na jej skuteczność w leczeniu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej, ale również warunkuje profil działań niepożądanych.
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
Choroba Huntingtona; F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
2) Pacjenci 65+
Przysługuje uprawnionym pacjentom we wskazaniach określonych w decyzji o objęciu refundacją. Jeżeli lek jest refundowany we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, to jest w nich wszystkich bezpłatny dla pacjenta. Jeżeli natomiast lek jest refundowany w określonych wskazaniach, to jest bezpłatny dla seniorów tylko i wyłącznie w tych właśnie wskazaniach.
3) Pacjenci do ukończenia 18 roku życia
4) Schizofrenia
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.
Choroba afektywna dwubiegunowa
F21; F22; F23; F24; F25; F28; F29 wg ICD-10; Jadłowstręt psychiczny (F50.0; F50.1 wg ICD-10) - do ukończenia 18 rż.