Xanax®, -SR
Alprazolam
Xanax® (alprazolam) - informacje dla lekarza
Wskazania
Xanax jest wskazany w krótkotrwałym leczeniu objawowym stanów lękowych u osób dorosłych. Należy stosować go wyłącznie w przypadku ciężkich zaburzeń, w których objawy są nasilone, uniemożliwiają pacjentowi prawidłowe funkcjonowanie lub są dla niego bardzo uciążliwe.
Dawkowanie i sposób podawania
Czas trwania leczenia powinien być jak najkrótszy, maksymalnie 2-4 tygodnie. Należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę i często oceniać stan pacjenta oraz potrzebę kontynuacji leczenia. Nie zaleca się długotrwałego stosowania ze względu na ryzyko uzależnienia.
Dawkowanie należy ustalać indywidualnie w zależności od nasilenia objawów i reakcji pacjenta na leczenie. W razie wystąpienia działań niepożądanych po dawce początkowej, należy ją zmniejszyć.
Grupa pacjentów | Dawka początkowa | Dawka maksymalna |
---|---|---|
Dorośli | 0,25-0,5 mg 3x/dobę | 4 mg/dobę |
Osoby starsze/osłabione | 0,25 mg 2-3x/dobę | Zwiększać ostrożnie wg potrzeb |
Dawkę należy zwiększać stopniowo, większą dawkę podając wieczorem. U pacjentów wcześniej nieleczonych lekami psychotropowymi zaleca się mniejsze dawki.
Dawkowanie Xanaxu powinno być zindywidualizowane, rozpoczynane od małych dawek i stopniowo zwiększane w razie potrzeby, przy jednoczesnym monitorowaniu pacjenta pod kątem działań niepożądanych.
Przeciwwskazania
Stosowanie Xanaxu jest przeciwwskazane w przypadku:
- Nadwrażliwości na alprazolam, inne benzodiazepiny lub którykolwiek składnik preparatu
- Miastenii
- Ciężkiej niewydolności oddechowej
- Zespołu bezdechu sennego
- Ciężkiej niewydolności wątroby
- U dzieci i młodzieży poniżej 18 lat
Przed przepisaniem Xanaxu należy wykluczyć powyższe przeciwwskazania, zwracając szczególną uwagę na funkcję oddechową i wątrobową pacjenta.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Stosując Xanax należy pamiętać o następujących kwestiach:
- Ryzyko rozwoju tolerancji i uzależnienia - wzrasta wraz z dawką i czasem stosowania
- Możliwość wystąpienia objawów odstawiennych po przerwaniu leczenia
- Zwiększone ryzyko samobójstw u pacjentów z depresją
- Ostrożność u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby
- Ryzyko paradoksalnych reakcji (np. pobudzenie, agresja) - większe u dzieci i osób starszych
- Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn
Konieczne jest ścisłe monitorowanie pacjenta, szczególnie pod kątem ryzyka uzależnienia i objawów odstawiennych. Należy poinformować pacjenta o możliwych działaniach niepożądanych i ograniczeniach w codziennym funkcjonowaniu.
Interakcje
Xanax wchodzi w istotne interakcje z wieloma lekami, w tym:
- Alkohol i inne leki działające depresyjnie na OUN - nasilenie działania sedatywnego
- Inhibitory CYP3A (np. ketokonazol, nefazodon) - zwiększenie stężenia alprazolamu
- Induktory CYP3A (np. ryfampicyna) - zmniejszenie stężenia alprazolamu
- Digoksyna - możliwe zwiększenie jej stężenia
- Imipramina, dezypramina - zwiększenie ich stężenia
Przed włączeniem Xanaxu należy dokładnie przeanalizować wszystkie leki przyjmowane przez pacjenta. Konieczne może być dostosowanie dawkowania lub zmiana terapii.
Ciąża i laktacja
Xanax nie jest zalecany do stosowania w ciąży i w okresie karmienia piersią. Jeśli jest stosowany w późnym okresie ciąży, może powodować tzw. zespół dziecka wiotkiego oraz objawy odstawienne u noworodka. Alprazolam przenika do mleka ludzkiego.
Należy unikać stosowania Xanaxu u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Jeśli jest to konieczne, trzeba dokładnie rozważyć korzyści i ryzyko oraz monitorować stan noworodka.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane Xanaxu to:
- Senność, uspokojenie
- Ataksja, zaburzenia koordynacji
- Zaburzenia pamięci i koncentracji
- Depresja
- Zawroty głowy
- Zaburzenia mowy
- Zaparcia, suchość w jamie ustnej
Możliwe są również poważniejsze działania niepożądane, takie jak reakcje paradoksalne czy objawy odstawienne.
Pacjenta należy poinformować o możliwych działaniach niepożądanych i monitorować pod ich kątem. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na objawy depresji i myśli samobójcze.
Przedawkowanie
Przedawkowanie Xanaxu może prowadzić do depresji OUN o różnym nasileniu - od senności do śpiączki. Leczenie jest głównie objawowe i podtrzymujące. Jako antidotum można zastosować flumazenil, pamiętając o przeciwwskazaniach do jego użycia.
W przypadku przedawkowania kluczowe jest podtrzymywanie funkcji życiowych pacjenta. Należy rozważyć podanie flumazenilu, uwzględniając jego przeciwwskazania.
Mechanizm działania
Xanax, jako benzodiazepina, działa poprzez nasilenie hamowania neuronalnego pośredniczonego przez GABA. Wykazuje działanie anksjolityczne, uspokajające, miorelaksacyjne i przeciwdrgawkowe.
Znajomość mechanizmu działania pozwala lepiej zrozumieć efekty terapeutyczne i potencjalne działania niepożądane Xanaxu.
Warto zapamiętać
- Xanax powinien być stosowany krótkotrwale (maks. 2-4 tygodnie) ze względu na ryzyko uzależnienia
- Dawkowanie należy rozpoczynać od najmniejszych skutecznych dawek i stopniowo zwiększać w razie potrzeby