Oxytocin-Richter - charakterystyka produktu leczniczego dla lekarzy

Wskazania do stosowania

Oksytocyna jest stosowana do inicjacji lub wzmocnienia skurczów macicy w następujących sytuacjach klinicznych:

• Indukcja porodu, gdy termin porodu nadszedł lub jest bliski, szczególnie w przypadkach:
  • Nadciśnienia tętniczego (np. stan przedrzucawkowy, rzucawka)
  • Chorób sercowo-naczyniowych i nerkowych
  • Erytroblastozy płodu
  • Cukrzycy matki lub ciążowej
  • Krwawienia przedporodowego
  • Przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego bez samoistnej akcji porodowej
• Rutynowa indukcja porodu w ciążach przenoszonych (>42 tygodnie)
• Indukcja porodu w przypadku śmierci wewnątrzmacicznej płodu lub opóźnienia wzrostu płodu
• Przyspieszenie akcji porodowej w I i II okresie porodu przy przedłużającym się porodzie lub atonii macicy
• Opanowanie krwawienia poporodowego i hipotonii macicy
• Leczenie wspomagające w przypadku niepełnego lub niedokonanego poronienia
• Diagnostyka - ocena wydolności płodowo-łożyskowej w ciążach wysokiego ryzyka (test oksytocynowy)

Oksytocyna stanowi kluczowy element postępowania położniczego w wielu sytuacjach klinicznych, zarówno w okresie przedporodowym, śródporodowym, jak i poporodowym. Jej zastosowanie wymaga jednak ścisłego nadzoru medycznego ze względu na potencjalne działania niepożądane.

Dawkowanie i sposób podawania

Dawkowanie oksytocyny powinno być ściśle indywidualizowane w oparciu o reakcję matki i płodu. Kluczowe zasady dawkowania obejmują:

• Indukcja i przyspieszenie porodu: wyłącznie dożylny wlew kroplowy, najlepiej przy użyciu pompy infuzyjnej
• Konieczność dokładnej kontroli szybkości przepływu wlewu
• Monitorowanie siły skurczów macicy i częstości akcji serca płodu
• Natychmiastowe przerwanie wlewu w przypadku zbyt silnych skurczów macicy

Dawkowanie należy dostosować indywidualnie, uwzględniając reakcję pacjentki i monitorując parametry kliniczne. Maksymalna dawka nie powinna przekraczać 3 litrów roztworu zawierającego oksytocynę.

Przeciwwskazania

Stosowanie oksytocyny jest przeciwwskazane w następujących sytuacjach:

• Nadwrażliwość na substancję czynną
• Znacząca dysproporcja między główką płodu a miednicą matki
• Poprzeczne lub ukośne położenie płodu
• Stany nagłe wymagające rozwiązania operacyjnego
• Ryzyko pęknięcia macicy
• Wzmożone napięcie mięśnia macicy
• Łożysko przodujące

Ponadto, długotrwałe stosowanie oksytocyny nie jest wskazane w przypadkach atonii macicy, ciężkiej toksemii oraz ciężkich zaburzeń sercowo-naczyniowych.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Stosowanie oksytocyny wymaga szczególnej ostrożności i ścisłego nadzoru medycznego. Kluczowe aspekty bezpieczeństwa obejmują:

• Podawanie wyłącznie we wlewie dożylnym w warunkach szpitalnych
• Ścisła kontrola medyczna podczas stosowania
• Ryzyko nadmiernej stymulacji macicy, szczególnie u pacjentek nadwrażliwych
• Ostrożność w przypadkach: porodu przedwczesnego, granicznej dysproporcji główkowo-miednicznej, dużych zabiegów operacyjnych w obrębie macicy lub szyjki macicy w wywiadzie, nadmiernego powiększenia macicy, stanu po wielu porodach, inwazyjnego raka szyjki macicy oraz u pacjentek powyżej 35 roku życia

Właściwe monitorowanie i indywidualizacja terapii są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa matki i płodu podczas stosowania oksytocyny.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi

Oksytocyna może wchodzić w istotne interakcje z innymi lekami stosowanymi w położnictwie i anestezjologii:

• Leki obkurczające naczynia w połączeniu ze znieczuleniem nadoponowym - ryzyko ciężkiego nadciśnienia przy podaniu oksytocyny w ciągu 3-4 godzin
• Środki do znieczulenia ogólnego (cyklopropan, enfluran, halotan, izofluran) - ryzyko nieoczekiwanego spadku ciśnienia lub zaburzeń rytmu serca
• Inne środki indukujące poronienie - ryzyko hipertonii macicy, pęknięcia macicy lub uszkodzenia szyjki macicy

W przypadku łącznego stosowania oksytocyny z wymienionymi lekami konieczne jest ścisłe monitorowanie parametrów klinicznych, w tym równowagi kwasowo-zasadowej, czynności skurczowej macicy, rytmu serca płodu, parametrów hemodynamicznych matki oraz bilansu płynów.

Wpływ na ciążę i laktację

Oksytocyna stosowana zgodnie z zaleceniami nie powoduje patologii płodu. Karmienie piersią można rozpocząć następnego dnia po zakończeniu podawania preparatu. Należy jednak zachować ostrożność i stosować lek tylko w uzasadnionych medycznie przypadkach.

Działania niepożądane

Stosowanie oksytocyny może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych zarówno u matki, jak i u płodu/noworodka:

U matki:

• Zaburzenia krzepnięcia (afibrynogenemia)
• Krwiak w obrębie miednicy lub krwawienie poporodowe
• Reakcje alergiczne lub anafilaktyczne
• Zaburzenia rytmu serca, w tym przedwczesne skurcze komorowe
• Wahania ciśnienia tętniczego (hipotensja, następnie hipertensja) i tachykardia
• Przy długotrwałym wlewie (>24h) - ryzyko ciężkiego zatrucia wodnego z możliwymi powikłaniami neurologicznymi

U płodu lub noworodka:

• Bradykardia, zaburzenia rytmu serca
• Trwałe uszkodzenie mózgu lub ośrodkowego układu nerwowego
• Zamartwica, zgon
• Niskie wartości w skali Apgar
• Żółtaczka noworodków
• Krwawienie do siatkówki

Monitorowanie stanu klinicznego matki i płodu podczas stosowania oksytocyny jest kluczowe dla wczesnego wykrycia i odpowiedniego postępowania w przypadku wystąpienia działań niepożądanych.

Przedawkowanie

Przedawkowanie oksytocyny może prowadzić do poważnych powikłań:

• Hipertoniczne skurcze lub skurcz tężcowy macicy
• Ryzyko pęknięcia macicy, szyjki macicy lub pochwy
• Krwawienie poporodowe
• Zaburzenia przepływu maciczno-łożyskowego
• Niedotlenienie i kwasica płodu, potencjalnie prowadzące do śmierci płodu
• Zatrucie wodne przy długotrwałym podawaniu dużych dawek

W przypadku przedawkowania należy natychmiast przerwać podawanie leku i wdrożyć leczenie objawowe oraz podtrzymujące podstawowe funkcje życiowe. Konieczna jest ścisła obserwacja stanu klinicznego pacjentki i płodu.

Właściwości farmakologiczne

Oksytocyna syntetyczna wykazuje identyczne właściwości farmakologiczne i kliniczne jak naturalny hormon tylnego płata przysadki:

• Selektywne działanie na mięśniówkę gładką macicy, szczególnie w końcowej fazie ciąży, podczas porodu i bezpośrednio po porodzie
• Stymulacja rytmicznych skurczów macicy, zwiększenie częstotliwości skurczów samoistnych i napięcia mięśniówki macicy
• Wzrost wrażliwości macicy na oksytocynę w miarę rozwoju ciąży, z maksimum w końcowej fazie

Oksytocyna syntetyczna, w przeciwieństwie do preparatów naturalnych, nie zawiera zanieczyszczeń (np. wazopresyny, białek zwierzęcych), co minimalizuje ryzyko niektórych działań niepożądanych, takich jak wzrost ciśnienia krwi czy retencja moczu.

Farmakokinetyka

• Dystrybucja poprzez płyn pozakomórkowy, z niewielkim przenikaniem do krążenia płodowego
• Okres półtrwania: około 106 minut
• Początek działania: natychmiastowy (i.v.) lub 3-5 minut (i.m.)
• Czas działania: około 40 minut (i.v.) lub 30-60 minut (i.m.)
• Eliminacja głównie przez nerki i wątrobę

Zrozumienie właściwości farmakologicznych i farmakokinetycznych oksytocyny jest kluczowe dla jej bezpiecznego i skutecznego stosowania w praktyce klinicznej.

Skład

1 ampułka (1 ml) zawiera 5 j.m. syntetycznej oksytocyny.

Precyzyjne dawkowanie i znajomość składu preparatu są niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa i skuteczności terapii oksytocyną.