Orfadin - nityzynon w leczeniu dziedzicznej tyrozynemii typu 1 (HT-1)

Orfadin to lek zawierający substancję czynną nityzynon, stosowany w leczeniu rzadkiej choroby metabolicznej - dziedzicznej tyrozynemii typu 1 (HT-1). Lek jest przeznaczony dla pacjentów dorosłych oraz dzieci i młodzieży we wszystkich grupach wiekowych, u których potwierdzono diagnozę HT-1. Terapia nityzynonem musi być prowadzona równocześnie z dietą ograniczającą spożycie tyrozyny i fenyloalaniny.

Dziedziczna tyrozynemia typu 1 jest spowodowana brakiem enzymu hydrolazy fumaryloacetooctanu, co prowadzi do zaburzeń w metabolizmie tyrozyny. Nityzynon działa poprzez hamowanie enzymu dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu, zapobiegając w ten sposób gromadzeniu się toksycznych metabolitów tyrozyny.

Mechanizm działania

Nityzynon jest konkurencyjnym inhibitorem dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu, enzymu biorącego udział w szlaku katabolicznym tyrozyny. Poprzez hamowanie normalnego katabolizmu tyrozyny u pacjentów z HT-1, nityzynon zapobiega kumulacji toksycznych półproduktów - maleiloacetooctanu i fumaryloacetooctanu. W konsekwencji przeciwdziała on powstawaniu szkodliwych metabolitów, takich jak bursztynyloaceton i bursztynyloacetooctan. Bursztynyloaceton hamuje szlak syntezy porfiryny, co prowadzi do gromadzenia się kwasu 5-aminolewulinowego.

Dzięki swojemu mechanizmowi działania, nityzynon skutecznie zapobiega powikłaniom HT-1, takim jak niewydolność wątroby, nowotwór wątroby i choroba nerek.

Wskazania do stosowania

Orfadin jest wskazany w leczeniu pacjentów z potwierdzoną diagnozą dziedzicznej tyrozynemii typu 1 (HT-1). Terapia powinna być prowadzona równocześnie z dietą ograniczającą spożycie tyrozyny i fenyloalaniny. Leczenie jest przeznaczone dla pacjentów dorosłych oraz dzieci i młodzieży we wszystkich grupach wiekowych.

Kluczowe jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia nityzynonem u pacjentów z wszystkimi genotypami HT-1. Wczesna interwencja zwiększa szanse przeżycia i pozwala uniknąć poważnych powikłań choroby.

Dawkowanie i sposób podawania

Leczenie nityzynonem powinno być rozpoczynane i prowadzone pod nadzorem lekarza specjalisty doświadczonego w leczeniu pacjentów z HT-1. Dawkowanie należy ustalać indywidualnie dla każdego pacjenta.

Dawkowanie Orfadinu u pacjentów dorosłych i dzieci

W trakcie leczenia konieczne jest regularne monitorowanie parametrów biochemicznych, takich jak poziom bursztynyloacetonu w moczu, poziom α-fetoproteiny oraz wykonywanie testów wątrobowych. Na podstawie wyników tych badań może być konieczna modyfikacja dawki:

• Jeśli po miesiącu leczenia bursztynyloaceton jest nadal obecny w moczu, należy zwiększyć dawkę do 1,5 mg/kg masy ciała/dobę
• W razie potrzeby dawkę można zwiększyć maksymalnie do 2 mg/kg masy ciała/dobę
• Przy zadowalającej odpowiedzi biochemicznej, dawkę modyfikuje się tylko w przypadku zwiększenia masy ciała pacjenta

U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby oraz u osób w podeszłym wieku nie ma szczególnych zaleceń dotyczących modyfikacji dawkowania.

Sposób podawania

Orfadin jest dostępny w postaci kapsułek twardych oraz zawiesiny doustnej 4 mg/ml. Kapsułki można otworzyć i wymieszać ich zawartość z niewielką ilością wody lub mieszanki dietetycznej bezpośrednio przed podaniem. Zawiesina doustna jest przeznaczona dla dzieci i młodzieży mających trudności z połykaniem kapsułek.

Jeśli leczenie nityzynonem rozpoczęto, podając lek z jedzeniem, zaleca się kontynuowanie takiego sposobu przyjmowania. Ważne jest zachowanie konsekwencji w sposobie podawania leku.

Przeciwwskazania

Jedynym przeciwwskazaniem do stosowania Orfadinu jest nadwrażliwość na substancję czynną (nityzynon) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą zawartą w preparacie.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Podczas leczenia nityzynonem należy zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie:

• Przed rozpoczęciem terapii zaleca się wykonanie badania okulistycznego z użyciem lampy szczelinowej
• W przypadku wystąpienia zaburzeń widzenia, pacjent powinien niezwłocznie zostać zbadany przez okulistę
• Konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń dietetycznych i regularne monitorowanie poziomu tyrozyny w osoczu
• Jeśli poziom tyrozyny w osoczu przekracza 500 µg/l, należy wprowadzić bardziej restrykcyjną dietę
• Nie zaleca się obniżania stężenia tyrozyny poprzez zmniejszenie dawki lub odstawienie nityzynonu
• Należy regularnie kontrolować czynność wątroby oraz poziom α-fetoproteiny w surowicy
• Pacjenci z podwyższonym poziomem α-fetoproteiny lub oznakami guzków w wątrobie powinni być badani w kierunku nowotworów wątroby
• Zaleca się regularne monitorowanie liczby płytek krwi i białych krwinek ze względu na ryzyko trombocytopenii i leukopenii

Orfadin może wywierać niewielki wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, szczególnie w przypadku wystąpienia działań niepożądanych dotyczących oczu.

Interakcje z innymi lekami

Nie przeprowadzono szczegółowych badań dotyczących interakcji nityzynonu z innymi lekami. Wiadomo jednak, że nityzynon jest metabolizowany przez enzym CYP 3A4, co może prowadzić do interakcji z innymi lekami wpływającymi na aktywność tego enzymu:

• Może być konieczna modyfikacja dawki nityzynonu przy jednoczesnym stosowaniu inhibitorów lub induktorów CYP 3A4
• Nie oczekuje się, aby nityzynon hamował metabolizm innych leków metabolizowanych przez enzymy CYP 1A2, 2C9, 2C19, 2D6, 2E1 lub 3A4

Nie stwierdzono istotnych interakcji nityzynonu z pożywieniem, jednak zaleca się zachowanie konsekwencji w sposobie przyjmowania leku (z jedzeniem lub bez) w trakcie całej terapii.

Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią

Brak jest wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania nityzynonu u kobiet w ciąży. Badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na reprodukcję. Ze względu na potencjalne zagrożenie dla płodu, Orfadinu nie należy stosować w okresie ciąży, chyba że stan kliniczny kobiety bezwzględnie tego wymaga.

Nie wiadomo, czy nityzynon przenika do mleka ludzkiego. Ze względu na potencjalne ryzyko dla karmionego piersią dziecka, matki przyjmujące nityzynon nie mogą karmić piersią.

Brak danych dotyczących wpływu nityzynonu na płodność u ludzi.

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem Orfadinu wynikają z podwyższonego stężenia tyrozyny i dotyczą przede wszystkim oczu:

• Zapalenie spojówek
• Zmętnienie rogówki
• Zapalenie rogówki
• Światłowstręt
• Ból oka

Inne częste działania niepożądane obejmują:

• Trombocytopenia
• Leukopenia
• Granulocytopenia

Niezbyt często może wystąpić złuszczające zapalenie skóry. Większość działań niepożądanych ustępuje w trakcie kontynuacji leczenia nityzynonem.

Profil bezpieczeństwa Orfadinu jest podobny u dzieci, młodzieży i dorosłych. Ze względu na konieczność wczesnego rozpoczęcia leczenia, większość danych dotyczących bezpieczeństwa pochodzi z obserwacji dzieci i młodzieży.

Przedawkowanie

Przypadkowe spożycie nityzynonu przez osobę na diecie bez ograniczenia podaży tyrozyny i fenyloalaniny może prowadzić do znacznego podwyższenia poziomu tyrozyny w organizmie. Wysokie stężenie tyrozyny wiąże się z toksycznym wpływem na oczy, skórę i układ nerwowy.

W przypadku przedawkowania należy:

• Natychmiast wprowadzić dietę ograniczającą podaż tyrozyny i fenyloalaniny
• Monitorować poziom tyrozyny w organizmie
• Wdrożyć leczenie objawowe, gdyż nie istnieje specyficzne antidotum na nityzynon

Właściwości farmakologiczne

Nityzynon działa poprzez hamowanie enzymu dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu, kluczowego w szlaku katabolicznym tyrozyny. Blokując ten enzym, nityzynon zapobiega gromadzeniu się toksycznych metabolitów tyrozyny u pacjentów z HT-1, co prowadzi do złagodzenia objawów choroby i zapobiega poważnym powikłaniom.

Postać farmaceutyczna

Orfadin jest dostępny w postaci kapsułek twardych zawierających 2 mg, 5 mg, 10 mg lub 20 mg nityzynonu. Preparat występuje również w formie zawiesiny doustnej o stężeniu 4 mg/ml, przeznaczonej dla pacjentów mających trudności z połykaniem kapsułek.

Leczenie nityzynonem stanowi przełom w terapii dziedzicznej tyrozynemii typu 1, znacząco poprawiając rokowania pacjentów z tą rzadką chorobą metaboliczną. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoczęcie leczenia, ścisłe przestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania oraz regularne monitorowanie parametrów biochemicznych w trakcie terapii.