Orfadin - nityzynon w leczeniu dziedzicznej tyrozynemii typu 1 (HT-1)

Wskazania do stosowania

Orfadin (nityzynon) jest wskazany w leczeniu pacjentów dorosłych oraz dzieci i młodzieży (we wszystkich grupach wiekowych) z potwierdzoną diagnozą dziedzicznej tyrozynemii typu 1 (HT-1). Lek należy stosować równocześnie z dietą ograniczającą spożycie tyrozyny i fenyloalaniny.

Dziedziczna tyrozynemia typu 1 jest rzadką chorobą metaboliczną, w której organizm nie jest w stanie prawidłowo rozkładać aminokwasu tyrozyny. Prowadzi to do gromadzenia się toksycznych metabolitów, które mogą powodować poważne uszkodzenia wątroby, nerek i układu nerwowego.

Mechanizm działania

Nityzynon jest konkurencyjnym inhibitorem dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu, enzymu uczestniczącego w szlaku katabolicznym tyrozyny. Poprzez hamowanie tego enzymu, nityzynon zapobiega gromadzeniu się toksycznych metabolitów tyrozyny u pacjentów z HT-1. Blokuje on powstawanie maleiloacetooctanu i fumaryloacetooctanu, które u pacjentów z HT-1 przekształcane są w toksyczne związki - bursztynyloaceton i bursztynyloacetooctan. Bursztynyloaceton hamuje syntezę porfiryn, co prowadzi do kumulacji kwasu 5-aminolewulinowego.

Dzięki temu mechanizmowi działania, nityzynon skutecznie przeciwdziała toksycznemu działaniu produktów przemiany tyrozyny na wątrobę, nerki i układ nerwowy pacjentów z HT-1.

Dawkowanie i sposób podawania

Leczenie nityzynonem powinno być rozpoczynane i prowadzone pod nadzorem lekarza doświadczonego w leczeniu pacjentów z HT-1. Terapię należy wdrożyć jak najwcześniej po postawieniu diagnozy, aby zwiększyć szanse przeżycia i uniknąć powikłań takich jak niewydolność wątroby, nowotwór wątroby czy choroba nerek.

Zalecana początkowa dawka nityzynonu dla dzieci i dorosłych wynosi 1 mg/kg masy ciała na dobę, podawana doustnie. Dawkę należy dostosować indywidualnie dla każdego pacjenta. Preferowane jest podawanie leku raz na dobę, jednak u pacjentów o masie ciała poniżej 20 kg zaleca się podzielenie dawki dobowej na dwie porcje ze względu na ograniczone dane w tej grupie.

Tabela 1. Zalecane dawkowanie nityzynonu u pacjentów z HT-1

W trakcie leczenia konieczne jest regularne monitorowanie parametrów biochemicznych, w tym poziomu bursztynyloacetonu w moczu, α-fetoproteiny w surowicy oraz wykonywanie testów wątrobowych. Na podstawie wyników tych badań może być konieczna modyfikacja dawki:

• Jeśli po miesiącu leczenia bursztynyloaceton jest nadal obecny w moczu, należy zwiększyć dawkę do 1,5 mg/kg/dobę
• W razie potrzeby dawkę można zwiększyć maksymalnie do 2 mg/kg/dobę
• Przy zadowalającej odpowiedzi biochemicznej, dawkę modyfikuje się jedynie w przypadku zwiększenia masy ciała pacjenta

Kapsułki Orfadin można otwierać i mieszać ich zawartość z niewielką ilością wody lub mieszanki dietetycznej bezpośrednio przed podaniem. Dla pacjentów mających trudności z połykaniem kapsułek dostępna jest również zawiesina doustna o stężeniu 4 mg/ml.

Modyfikacja dawki w szczególnych grupach pacjentów

Nie ma szczególnych zaleceń dotyczących dawkowania u osób w podeszłym wieku lub pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby. U dzieci i młodzieży stosuje się te same zalecenia dawkowania w przeliczeniu na kg masy ciała co u dorosłych.

Przeciwwskazania

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania nityzynonu jest nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą preparatu.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Podczas leczenia nityzynonem należy zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie:

• Przed rozpoczęciem terapii zaleca się wykonanie badania okulistycznego z użyciem lampy szczelinowej
• W przypadku wystąpienia zaburzeń widzenia pacjent powinien niezwłocznie zostać zbadany przez okulistę
• Konieczne jest ścisłe przestrzeganie diety ubogiej w tyrozynę i fenyloalaninę
• Należy regularnie monitorować stężenie tyrozyny w osoczu - przy poziomie przekraczającym 500 µg/l konieczne jest zaostrzenie diety
• Regularna kontrola czynności wątroby poprzez wykonywanie testów laboratoryjnych i obrazowanie
• Monitorowanie stężenia α-fetoproteiny w surowicy
• Kontrola morfologii krwi ze względu na ryzyko trombocytopenii i leukopenii

Wizyty kontrolne powinny odbywać się co 6 miesięcy, a w przypadku wystąpienia działań niepożądanych zaleca się częstsze kontrole.

Interakcje z innymi lekami

Nie przeprowadzono szczegółowych badań dotyczących interakcji nityzynonu z innymi lekami. Wiadomo jednak, że nityzynon jest metabolizowany przez enzym CYP3A4, dlatego może być konieczna modyfikacja dawki w przypadku jednoczesnego stosowania inhibitorów lub induktorów tego enzymu.

Badania in vitro sugerują, że nityzynon nie hamuje metabolizmu innych leków metabolizowanych przez enzymy CYP1A2, 2C9, 2C19, 2D6, 2E1 lub 3A4.

Nie stwierdzono istotnych interakcji nityzynonu z pożywieniem. Jeśli leczenie rozpoczęto podając lek z posiłkiem, zaleca się kontynuowanie takiego sposobu przyjmowania.

Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią

Brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania nityzynonu u kobiet w ciąży. Badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na reprodukcję. Nie należy stosować leku w okresie ciąży, chyba że stan kliniczny kobiety wymaga podawania nityzynonu.

Nie wiadomo, czy nityzynon przenika do mleka ludzkiego. Ze względu na potencjalne ryzyko dla karmionego piersią dziecka, matki przyjmujące nityzynon nie powinny karmić piersią.

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem nityzynonu wynikają z podwyższonego stężenia tyrozyny i dotyczą głównie narządu wzroku:

• Zapalenie spojówek
• Zmętnienie rogówki
• Zapalenie rogówki
• Światłowstręt
• Ból oka

Inne częste działania niepożądane obejmują zaburzenia hematologiczne:

• Trombocytopenia
• Leukopenia
• Granulocytopenia

Niezbyt często obserwuje się złuszczające zapalenie skóry. Większość działań niepożądanych ustępuje w trakcie kontynuacji leczenia nityzynonem.

Profil bezpieczeństwa leku jest podobny u dzieci, młodzieży i dorosłych.

Przedawkowanie

Przypadkowe spożycie nityzynonu przez osobę nie stosującą diety z ograniczeniem tyrozyny i fenyloalaniny może prowadzić do znacznego wzrostu poziomu tyrozyny we krwi. Objawami toksyczności tyrozyny mogą być:

• Zaburzenia widzenia
• Zmiany skórne
• Objawy ze strony układu nerwowego

W przypadku przedawkowania kluczowe znaczenie ma natychmiastowe wdrożenie diety ograniczającej podaż tyrozyny i fenyloalaniny. Nie ma swoistego antidotum dla nityzynonu.

Wnioski

Nityzynon (Orfadin) jest skutecznym lekiem w terapii dziedzicznej tyrozynemii typu 1, znacząco poprawiającym rokowanie pacjentów z tą rzadką chorobą metaboliczną. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoczęcie leczenia, ścisłe przestrzeganie zaleceń dietetycznych oraz regularne monitorowanie parametrów biochemicznych i klinicznych. Właściwe stosowanie leku w połączeniu z dietą pozwala na skuteczne kontrolowanie choroby i zapobieganie jej powikłaniom.