Mononit - charakterystyka leku dla lekarzy

Wskazania do stosowania

Mononit (monoazotan izosorbidu) jest wskazany w długotrwałym leczeniu dławicy piersiowej oraz zapobieganiu jej napadom. Lek należy do grupy organicznych azotanów i wykazuje działanie rozszerzające naczynia krwionośne.

Mechanizm działania

Monoazotan izosorbidu powoduje rozszerzenie naczyń wieńcowych, zwiększając przepływ krwi i poprawiając ukrwienie mięśnia sercowego. Dodatkowo działa na naczynia obwodowe:

• Rozszerza naczynia żylne, zmniejszając powrót żylny i obciążenie wstępne serca
• Umiarkowanie rozszerza tętniczki przedwłośniczkowe (arteriole), zmniejszając opór obwodowy
• Słabiej rozszerza duże naczynia tętnicze

Zmniejszenie obciążenia wstępnego i następczego serca prowadzi do redukcji zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen. W metabolizmie azotanów powstaje tlenek azotu (NO), który bezpośrednio rozkurcza mięśnie gładkie naczyń poprzez przyspieszenie uwalniania jonów wapnia z komórek.

Działanie rozszerzające naczynia krwionośne i zmniejszające obciążenie serca stanowi podstawę skuteczności leku w terapii dławicy piersiowej.

Dawkowanie

Dawkowanie Mononitu należy ustalać indywidualnie dla każdego pacjenta, rozpoczynając od małych dawek i stopniowo je zwiększając do uzyskania pożądanego efektu terapeutycznego. Należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę.

Tabletki powlekane (10 mg, 20 mg, 40 mg):

Przy dawkowaniu 2 razy na dobę drugą tabletkę należy przyjąć 8 godzin po pierwszej. Przy dawkowaniu 3 razy na dobę tabletki należy przyjmować co 6 godzin. Takie postępowanie pozwala zachować działanie leku przez 16-18 godzin na dobę, a utrzymujące się przez pozostałe 6-8 godzin małe stężenie leku ogranicza rozwój zjawiska tolerancji.

Tabletki o przedłużonym uwalnianiu (60 mg, 100 mg):

Tabletki o przedłużonym uwalnianiu są przeznaczone dla pacjentów otrzymujących takie same dawki podtrzymujące monoazotanu izosorbidu, jakie zawarte są w produkcie (60 mg lub 100 mg).

U pacjentów w podeszłym wieku zwykle nie ma konieczności dostosowania dawkowania. Należy zachować ostrożność u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem hipotonii, ciężką niewydolnością wątroby lub nerek.

Nie należy nagle przerywać leczenia Mononitem. Dawkę i częstość podawania należy zmniejszać stopniowo. Bezpieczeństwo stosowania i skuteczność leku u dzieci i młodzieży nie zostały określone.

Sposób podawania

Tabletki Mononitu należy przyjmować po posiłku, bez rozgryzania, popijając niewielką ilością płynu.

Przeciwwskazania

Stosowanie Mononitu jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

• Nadwrażliwość na monoazotan izosorbidu, inne azotany lub którąkolwiek substancję pomocniczą
• Ostry zawał mięśnia sercowego z niskim ciśnieniem wypełniania
• Ostra niewydolność krążenia (wstrząs, zapaść naczyniowa)
• Kardiomiopatia przerostowa
• Zaciskające zapalenie osierdzia
• Tamponada serca
• Zwężenie zastawki aortalnej lub mitralnej
• Podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe (np. po urazach głowy, krwawienie domózgowe)
• Wstrząs kardiogenny (z wyjątkiem sytuacji, gdy uzyskuje się wystarczająco wysokie ciśnienie późnorozkurczowe w lewej komorze)
• Znaczne niedociśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe poniżej 90 mm Hg)
• Znaczna niedokrwistość
• Jaskra z zamkniętym kątem przesączania
• Hipowolemia
• Choroby płuc z ryzykiem hipoksemii
• Jednoczesne stosowanie inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (np. syldenafilu)

Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z pierwotnym nadciśnieniem płucnym oraz chorobą niedokrwienną serca ze względu na ryzyko hipoksemii.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Podczas stosowania Mononitu należy uwzględnić następujące ostrzeżenia:

• Lek nie powinien być stosowany do przerywania bólu dławicowego
• Może powodować niedociśnienie tętnicze lub omdlenia u niektórych pacjentów
• Ciężkie niedociśnienie tętnicze z zawrotami głowy jest często obserwowane po spożyciu alkoholu
• Ostrożność zalecana u pacjentów po niedawno przebytym zawale mięśnia sercowego, z niedoczynnością tarczycy, hipotermią, niedożywionych oraz z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby lub nerek
• Po podaniu dawki początkowej mogą wystąpić objawy zapaści naczyniowej, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami krążeniowymi
• Niedociśnieniu tętniczemu może towarzyszyć paradoksalna bradykardia i nasilenie dławicy piersiowej
• Należy unikać długotrwałego stosowania dużych dawek, aby zapobiec rozwojowi tolerancji

Mononit może zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, szczególnie na początku leczenia. Pacjentów należy poinformować o możliwości wystąpienia zawrotów głowy, znużenia i zaburzeń widzenia.

Interakcje z innymi lekami

Należy zwrócić uwagę na następujące interakcje Mononitu:

• Nasilenie działania hipotensyjnego przy jednoczesnym stosowaniu leków obniżających ciśnienie tętnicze (β-adrenolityki, antagoniści wapnia, leki rozszerzające naczynia, antagoniści receptora angiotensyny II), alkoholu, neuroleptyków i trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych
• Przeciwwskazane jednoczesne stosowanie inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (np. syldenafilu) ze względu na ryzyko zagrażających życiu powikłań sercowo-naczyniowych
• Możliwe zwiększenie stężenia dihydroergotaminy w surowicy i nasilenie jej działania hipertensyjnego przy jednoczesnym stosowaniu

Lekarz powinien dokładnie ocenić potencjalne interakcje przed włączeniem Mononitu do terapii, szczególnie u pacjentów przyjmujących leki wpływające na układ sercowo-naczyniowy.

Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią

Brak badań dotyczących wpływu monoazotanu izosorbidu na płód ludzki. Badania na zwierzętach nie wykazały działania teratogennego. Mononit może być stosowany w ciąży jedynie w przypadku zdecydowanej konieczności, gdy korzyść dla matki przeważa nad potencjalnym zagrożeniem dla płodu.

Nie wiadomo, czy monoazotan izosorbidu przenika do mleka kobiecego. Stosowanie leku podczas karmienia piersią możliwe jest jedynie w przypadku zdecydowanej konieczności, gdy korzyść dla matki przeważa nad potencjalnym zagrożeniem dla dziecka.

Działania niepożądane

Podczas stosowania Mononitu mogą wystąpić następujące działania niepożądane:

• Bardzo często: ból głowy
• Często: odruchowa tachykardia, osłabienie, zawroty głowy (w tym ortostatyczne), senność, niedociśnienie tętnicze w pozycji stojącej
• Niezbyt często: nasilenie objawów dławicy piersiowej, nudności, wymioty, skórne reakcje alergiczne (np. wysypka), nagłe zaczerwienienie twarzy z uczuciem gorąca, zapaść (czasami ze zwolnieniem czynności serca i utratą przytomności), ciężkie niedociśnienie tętnicze z nasileniem objawów dławicowych
• Bardzo rzadko: zgaga, złuszczające zapalenie skóry

Opisywano również przypadki ciężkiego niedociśnienia tętniczego z nudnościami, wymiotami, niepokojem, zblednięciem i nadmierną potliwością oraz napadową bradykardię. W trakcie leczenia może dojść do przemijającego zmniejszenia ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi, co może prowadzić do niedotlenienia mięśnia sercowego, szczególnie u osób z chorobą niedokrwienną serca.

Przedawkowanie

Objawy przedawkowania Mononitu obejmują: bóle głowy, niedociśnienie tętnicze, nudności, wymioty, nadmierne pocenie się, tachykardię, zawroty głowy, niepokój, zaczerwienienie skóry, niewyraźne widzenie i omdlenia. Rzadko może wystąpić methemoglobinemia.

Postępowanie w przypadku przedawkowania:

• Jeśli od przedawkowania minęło mniej niż godzina: prowokacja wymiotów, płukanie żołądka, podanie węgla aktywowanego
• Ułożenie pacjenta w pozycji poziomej z uniesionymi nogami
• W przypadku znacznej hipotonii: dożylny wlew 0,9% roztworu NaCl
• Tlenoterapia
• W przypadku wstrząsu: leczenie na oddziale intensywnej opieki medycznej
• Możliwe podanie norepinefryny i/lub dopaminy (epinefryna i jej pochodne są przeciwwskazane)
• W przypadku methemoglobinemii: podanie związków redukujących (witamina C, błękit metylenowy, błękit toluidynowy), tlenoterapia, w razie potrzeby hemodializa lub transfuzja wymienna
• W przypadku drgawek: dożylne podanie diazepamu lub klonazepamu, a w razie nieskuteczności - fenobarbitalu lub fenytoiny

Lekarz powinien być przygotowany na możliwość wystąpienia poważnych powikłań przedawkowania i wdrożyć odpowiednie postępowanie w zależności od stanu klinicznego pacjenta.

Właściwości farmakologiczne

Mononit (monoazotan izosorbidu) należy do grupy organicznych azotanów. Jego główne działanie polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych, co prowadzi do zmniejszenia obciążenia wstępnego i następczego serca oraz poprawy ukrwienia mięśnia sercowego. Efekt ten jest osiągany poprzez bezpośrednie działanie na mięśnie gładkie naczyń, w wyniku uwalniania tlenku azotu (NO) podczas metabolizmu leku.

Rozszerzenie naczyń żylnych zmniejsza powrót żylny do serca, co skutkuje redukcją obciążenia wstępnego. Umiarkowane rozszerzenie tętniczek przedwłośniczkowych (arterioli) prowadzi do zmniejszenia oporu obwodowego i obciążenia następczego serca. Te mechanizmy, wraz z poprawą ukrwienia mięśnia sercowego, stanowią podstawę skuteczności leku w leczeniu dławicy piersiowej.

Skład

Mononit dostępny jest w następujących postaciach i dawkach:

• Tabletki powlekane: 10 mg, 20 mg lub 40 mg monoazotanu izosorbidu
• Tabletki o przedłużonym uwalnianiu: 60 mg, 80 mg lub 100 mg monoazotanu izosorbidu

Lekarz powinien dobrać odpowiednią postać i dawkę leku w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta i przebiegu choroby.