Methotrexat-Ebewe® - charakterystyka produktu leczniczego

Wskazania do stosowania

Methotrexat-Ebewe jest wskazany w leczeniu następujących nowotworów złośliwych:

• Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL), w tym białaczka oponowa
• Chłoniaki nieziarnicze (NHL)
• Rak piersi
• Rak jądra
• Rak jajnika
• Nowotwory głowy i szyi
• Drobnokomórkowy rak płuc
• Nabłoniak kosmówkowy złośliwy
• Mięsaki kości

Ponadto lek jest wskazany w leczeniu opornej na inne metody terapii łuszczycy.

Metotreksat ma szerokie zastosowanie w onkologii oraz w ciężkich przypadkach łuszczycy nieodpowiadających na standardowe leczenie.

Dawkowanie i sposób podawania

Metotreksat może być podawany różnymi drogami:

• Domięśniowo
• Dożylnie (bolus lub wlew)
• Dokanałowo
• Dotętniczo

Dawkowanie ustala się indywidualnie w zależności od masy ciała lub powierzchni ciała pacjenta. Wyjątkiem jest podanie dokanałowe, gdzie maksymalna zalecana dawka wynosi 15 mg, a maksymalne stężenie 5 mg/ml.

W przypadku zaburzeń czynności wątroby, nerek lub nieprawidłowych parametrów hematologicznych dawki należy zmniejszyć.

Duże dawki (powyżej 100 mg) podaje się zwykle we wlewie dożylnym trwającym do 24 godzin. Część dawki można podać jako wstępne szybkie wstrzyknięcie.

W leczeniu łuszczycy efekt terapeutyczny osiąga się zwykle po 4-6 tygodniach, a stan pacjenta poprawia się w ciągu kolejnych 8-10 tygodni lub dłużej. Jeśli po 6 tygodniach nie uzyskano efektu, a nie obserwuje się toksyczności, dawkę można stopniowo zwiększać o 2,5 mg tygodniowo. Optymalna dawka tygodniowa wynosi zazwyczaj 10-25 mg.

Dawkowanie metotreksatu jest bardzo zróżnicowane i zależy od wskazania, drogi podania oraz indywidualnej odpowiedzi pacjenta. Konieczne jest ścisłe monitorowanie pacjenta i dostosowywanie dawek.

Przeciwwskazania

Stosowanie metotreksatu jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

• Nadwrażliwość na metotreksat lub którykolwiek składnik preparatu
• Ciężkie zaburzenia czynności wątroby (zwłóknienie, marskość, zapalenie)
• Ciężkie zaburzenia czynności nerek
• Zaburzenia hematologiczne (hipoplazja szpiku, leukopenia, małopłytkowość, niedokrwistość)
• Poważne ostre lub przewlekłe zakażenia (np. gruźlica, HIV)
• Nadużywanie alkoholu
• Owrzodzenie jamy ustnej, czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
• Ciąża i karmienie piersią

Metotreksat ma szereg istotnych przeciwwskazań, głównie związanych z zaburzeniami czynności narządów, zakażeniami oraz ciążą i karmieniem piersią. Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest dokładna ocena stanu pacjenta.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Stosowanie metotreksatu wymaga zachowania szczególnej ostrożności w następujących sytuacjach:

• Obniżone parametry hematologiczne
• Zaburzenia czynności nerek
• Choroby wrzodowe przewodu pokarmowego
• Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej
• Biegunka
• Zły stan ogólny
• Leczenie dzieci i osób w podeszłym wieku

Przed rozpoczęciem terapii oraz w jej trakcie konieczne jest regularne monitorowanie pacjenta, w tym:

• Ocena czynności nerek i wątroby
• Badania morfologii krwi
• Badanie radiologiczne klatki piersiowej
• W przypadku dużych dawek - oznaczanie stężenia metotreksatu we krwi

Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy toksycznego działania na wątrobę, które mogą wystąpić bez korelacji z wynikami prób czynnościowych.

Leczenie metotreksatem wymaga ścisłego nadzoru lekarskiego i regularnego monitorowania parametrów laboratoryjnych ze względu na potencjalnie poważne działania niepożądane.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi

Metotreksat wchodzi w liczne interakcje z innymi lekami, m.in.:

• Wypieranie z wiązań z białkami przez fenytoinę, salicylany, sulfonamidy i inne
• Zwiększenie toksyczności przy jednoczesnym stosowaniu z lekami nefro- i hepatotoksycznymi
• Zmniejszenie klirensu nerkowego przez NLPZ, probenecyd, penicyliny
• Nasilenie działania przez leki powodujące niedobór kwasu foliowego
• Osłabienie działania przez preparaty zawierające kwas foliowy

Przy stosowaniu metotreksatu konieczna jest dokładna analiza wszystkich przyjmowanych przez pacjenta leków ze względu na liczne potencjalne interakcje.

Ciąża i karmienie piersią

Metotreksat jest przeciwwskazany w ciąży ze względu na działanie teratogenne. Jeśli stosowanie leku w ciąży jest konieczne z powodu choroby nowotworowej, należy rozważyć stosunek korzyści do ryzyka.

Metotreksat przenika do mleka kobiecego, dlatego karmienie piersią w trakcie leczenia jest przeciwwskazane.

Stosowanie metotreksatu u kobiet w ciąży i karmiących piersią jest co do zasady przeciwwskazane ze względu na poważne ryzyko dla płodu i niemowlęcia.

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane metotreksatu obejmują:

• Zaburzenia hematologiczne (leukopenia, trombocytopenia, anemia)
• Zapalenie błon śluzowych (zwłaszcza jamy ustnej)
• Nudności, wymioty, biegunka
• Zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych
• Zaburzenia czynności nerek
• Zmiany skórne

Rzadziej występują poważne działania niepożądane, takie jak śródmiąższowe zapalenie płuc, ciężka toksyczność wątrobowa czy zaburzenia neurologiczne.

Metotreksat może powodować szereg działań niepożądanych, od łagodnych do zagrażających życiu. Konieczne jest ścisłe monitorowanie pacjenta i szybka reakcja na pojawiające się objawy toksyczności.

Mechanizm działania

Metotreksat jest antagonistą kwasu foliowego. Jego główny mechanizm działania polega na:

• Kompetycyjnym hamowaniu enzymu reduktazy dihydrofolianowej
• Zapobieganiu redukcji dihydrofolianu do tetrahydrofolianu
• Zaburzeniu syntezy DNA i podziałów komórkowych

Działanie metotreksatu jest najbardziej widoczne w szybko proliferujących tkankach, takich jak komórki nowotworowe, szpik kostny czy błony śluzowe.

Metotreksat działa poprzez zaburzenie metabolizmu kwasu foliowego, co prowadzi do zahamowania podziałów komórkowych, szczególnie w szybko dzielących się tkankach.

Postać farmaceutyczna

Methotrexat-Ebewe dostępny jest w postaci roztworu do wstrzykiwań w dwóch stężeniach:

• 10 mg metotreksatu w 1 ml roztworu
• 100 mg metotreksatu w 1 ml roztworu

Lek dostępny jest w postaci gotowego do użycia roztworu o różnych stężeniach, co umożliwia elastyczne dawkowanie.