Liść Senesu - profesjonalna charakterystyka dla lekarza

Wskazania

Liść senesu jest wskazany do krótkotrwałego stosowania w zaparciach występujących sporadycznie, jako środek przeczyszczający. Preparat ten powinien być stosowany ostrożnie i pod nadzorem lekarza, szczególnie w przypadku długotrwałego użycia.

Należy pamiętać, że liść senesu nie jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu zaparć. W pierwszej kolejności zaleca się modyfikację diety, następnie zastosowanie środków pęczniejących o łagodnym działaniu przeczyszczającym. Dopiero w przypadku nieskuteczności tych metod można rozważyć zastosowanie naparu z liści senesu.

Dawkowanie i sposób podania

Przygotowany ciepły napar należy pić raz dziennie przed snem. Efekt przeczyszczający powinien wystąpić po około 8 godzinach, czyli rano po przebudzeniu.

Maksymalna dawka dobowa związków antranoidowych wynosi 30 mg, co odpowiada szklance naparu sporządzonego z 1 saszetki. Właściwą dawką indywidualną jest najmniejsza dawka niezbędna do uzyskania miękkiego stolca.

Czas stosowania: Zwykle wystarcza stosowanie 2-3 razy w tygodniu. Stosowanie przez dłuższy czas niż 1-2 tygodnie wymaga nadzoru lekarza.

Liścia senesu nie należy stosować u dzieci poniżej 12 lat.

Przeciwwskazania

Stosowanie liścia senesu jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

• Stany zapalne wyrostka robaczkowego
• Niewydolność nerek
• Krwawienia miesiączkowe
• Bóle brzucha o nieznanej etiologii
• Niedrożność jelit
• Schorzenia zapalne jelit (np. choroba Crohna, owrzodzenie jelit)
• Odwodnienie organizmu i utrata elektrolitów (głównie hipokaliemia)
• Nadwrażliwość na surowiec
• Wiek poniżej 12 lat

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Przed zastosowaniem liścia senesu należy wziąć pod uwagę następujące ostrzeżenia:

• Pacjenci przyjmujący glikozydy nasercowe, leki przeciwarytmiczne wydłużające odcinek QT, moczopędne, adrenokortykosteroidy oraz preparaty zawierające korzeń lukrecji powinni skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem liścia senesu.
• Liść senesu nie powinien być stosowany przez pacjentów z zaklinowaniem stolca oraz ostrymi lub przewlekłymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi niewiadomego pochodzenia, takimi jak ból brzucha, nudności i wymioty, ponieważ objawy te mogą wskazywać na potencjalną lub istniejącą niedrożność jelit.
• Jeżeli po 3 dniach stosowania nie nastąpi efekt terapeutyczny, należy rozważyć zastosowanie innych środków.
• Należy unikać długotrwałego stosowania środków przeczyszczających, gdyż może to prowadzić do zaburzenia czynności jelit, uzależnienia i w konsekwencji do nawykowych zaparć.
• U pacjentów z chorobami nerek należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia zaburzeń poziomu elektrolitów.
• Gdy preparaty senesu są stosowane u osób dorosłych nie panujących nad oddawaniem stolca, pieluchy powinny być wymieniane częściej, celem unikania długotrwałego kontaktu skóry z kałem.

Nie stwierdzono negatywnego wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę urządzeń mechanicznych.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi i inne rodzaje interakcji

Długotrwałe nadużywanie liścia senesu może prowadzić do hipokaliemii, która może nasilać działanie lub wchodzić w interakcje z następującymi lekami:

• Glikozydy nasercowe
• Leki przeciwarytmiczne, przywracające rytm zatokowy (np. chinidyna)
• Leki wydłużające odcinek QT
• Leki moczopędne
• Adrenokortykosteroidy
• Preparaty zawierające korzeń lukrecji

Jednoczesne stosowanie z innymi lekami obniżającymi poziom potasu może nasilać zaburzenia elektrolitowe.

Wpływ na płodność, ciążę i laktację

Ciąża: Ze względu na brak wystarczających danych dotyczących działań niepożądanych i szkodliwych, które mogą wystąpić u kobiety w ciąży i płodu podczas stosowania rekomendowanych dawek oraz ryzyko genotoksyczności, nie zaleca się stosowania produktu w pierwszym trymestrze ciąży.

Karmienie piersią: Nie zaleca się stosowania produktu podczas karmienia piersią ze względu na brak wystarczających danych dotyczących przechodzenia metabolitów do mleka matki. Małe ilości aktywnych metabolitów są wydzielane do mleka matki, jednak nie zaobserwowano efektu przeczyszczającego u dzieci karmionych piersią.

Działania niepożądane

Podczas stosowania liścia senesu mogą wystąpić następujące działania niepożądane:

• Reakcje nadwrażliwości na senes (świąd, pokrzywka, miejscowa lub uogólniona wysypka)
• Bóle i skurcze w obrębie brzucha
• Pasaż płynnych stolców, szczególnie u pacjentów z zespołem jelita drażliwego
• Zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej (przy długotrwałym stosowaniu)
• Białkomocz i krwiomocz (przy długotrwałym stosowaniu)
• Odkładanie pigmentów w błonie śluzowej jelita (pseudomelanosis coli) - zwykle zanika po odstawieniu leku
• Zabarwienie moczu na żółty lub brunatno-czerwony kolor (zależne od pH) - nie jest istotne klinicznie

Przedawkowanie

Główne objawy przedawkowania lub nadużywania liścia senesu to:

• Ból kurczowy
• Ostra biegunka prowadząca do utraty płynów i elektrolitów
• Niedobór potasu, który może prowadzić do zaburzeń serca i osłabienia mięśni

W przypadku przedawkowania należy:

• Podać duże ilości płynów
• Monitorować poziom elektrolitów, szczególnie potasu
• Uzupełnić niedobory elektrolitów

Powyższe zalecenia są szczególnie istotne w przypadku osób starszych. Przewlekłe stosowanie zbyt wysokich dawek preparatów zawierających antranoidy może prowadzić do toksycznego zapalenia wątroby.

Właściwości farmakodynamiczne

Pochodne 1,8-dihydroksyantracenu zawarte w liściu senesu wykazują efekt przeczyszczający. β-O-połączone glikozydy (sennozydy) nie są wchłaniane w górnej części jelit, ale są przekształcane przez bakterie w jelicie grubym do aktywnego metabolitu (antronu reiny).

Mechanizm działania senesu obejmuje:

• Wpływ na perystaltykę jelita grubego: stymulacja skurczów propulsywnych i zahamowanie skurczów miejscowych, co przyśpiesza pasaż jelitowy i ogranicza wchłanianie wody
• Stymulacja wydzielania śluzu i chlorków, a w konsekwencji ucieczka wody do światła jelita

Wypróżnienie następuje po 8-12 godzinach od przyjęcia senesu, co jest spowodowane koniecznością dotarcia do jelita grubego, gdzie antrazwiązki przekształcane są w formy aktywne.

Skład

1 saszetka zawiera 1 g Cassia angustifolia Vahl i/lub Cassia senna L. (Cassia acutifolia Delile) folium (liść senesu), co odpowiada 25-30 mg związków antranoidowych w przeliczeniu na sennozyd B.