Fortum®
Ceftazidime
Wskazania do stosowania
Fortum® (ceftazydym) jest antybiotykiem cefalosporynowym III generacji, wskazanym do leczenia następujących zakażeń u dorosłych i dzieci, w tym noworodków:
- Szpitalne zapalenia płuc
- Zakażenia dolnych dróg oddechowych u pacjentów z mukowiscydozą
- Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego
- Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego
- Powikłane zakażenia dróg moczowych
- Powikłane zakażenia skóry i tkanek miękkich
- Powikłane zakażenia wewnątrzbrzuszne
- Zakażenia kości i stawów
- Zapalenia otrzewnej
Fortum® jest również wskazany w leczeniu pacjentów z neutropenią i gorączką, przypuszczalnie wywołaną zakażeniem bakteryjnym. Należy pamiętać, że spektrum działania przeciwbakteryjnego ceftazydymu obejmuje głównie tlenowe bakterie Gram-ujemne. W przypadku podejrzenia zakażenia wykraczającego poza zakres działania ceftazydymu, należy rozważyć terapię skojarzoną z innymi antybiotykami.
Ceftazydym wykazuje silne działanie bakteriobójcze wobec wielu patogenów, w tym Pseudomonas aeruginosa, pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae, Haemophilus influenzae, Neisseria spp. oraz niektórych bakterii Gram-dodatnich i beztlenowych. Nie jest jednak skuteczny wobec Enterococcus spp., Bacteroides fragilis, Listeria monocytogenes i Campylobacter pylori.
Warto zapamiętać
- Ceftazydym ma szerokie spektrum działania przeciwko bakteriom Gram-ujemnym, w tym Pseudomonas aeruginosa
- W przypadku podejrzenia zakażenia mieszanego, należy rozważyć terapię skojarzoną z innymi antybiotykami
Dzięki szerokiemu spektrum działania i skuteczności wobec opornych patogenów, ceftazydym jest cennym narzędziem w leczeniu ciężkich zakażeń bakteryjnych, szczególnie w środowisku szpitalnym.
Dawkowanie
Dawkowanie ceftazydymu zależy od rodzaju i ciężkości zakażenia, wieku pacjenta, masy ciała oraz funkcji nerek. Lek może być podawany w postaci przerywanych infuzji lub ciągłego wlewu.
| Grupa pacjentów | Rodzaj zakażenia | Dawkowanie |
|---|---|---|
| Dorośli i dzieci ≥40 kg | Zakażenia dolnych dróg oddechowych u pacjentów z mukowiscydozą | 100-150 mg/kg mc./dobę co 8 h, do 9 g/dobę |
| Dorośli i dzieci ≥40 kg | Gorączka neutropeniczna, szpitalne zapalenia płuc, bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bakteriemia | 2 g co 8 h |
| Dorośli i dzieci ≥40 kg | Zakażenia kości i stawów, powikłane zakażenia skóry i tkanek miękkich, powikłane zakażenia w obrębie jamy brzusznej, zapalenie otrzewnej związane z dializą u pacjentów poddawanych CAPD | 1-2 g co 8 h |
| Dorośli i dzieci ≥40 kg | Powikłane zakażenia dróg moczowych | 1-2 g co 8-12 h |
| Dzieci <40 kg, >2 m-ce | Większość zakażeń | 100-150 mg/kg mc./dobę w 3 dawkach podzielonych, max. 6 g/dobę |
| Noworodki i niemowlęta ≤2 m-ce | Większość zakażeń | 25-60 mg/kg mc./dobę w dwóch dawkach |
Dawkowanie należy dostosować u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. U osób w podeszłym wieku (>80 lat) dobowa dawka nie powinna zazwyczaj przekraczać 3 g.
W przypadku ciągłej infuzji, zaleca się podanie dawki wysycającej, a następnie kontynuację wlewu zgodnie z zaleceniami dla danej grupy pacjentów i rodzaju zakażenia.
Szczególne grupy pacjentów
Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek
U pacjentów z niewydolnością nerek konieczna jest modyfikacja dawkowania. Należy podać początkową dawkę wysycającą 1 g ceftazydymu, a następnie dostosować dawki podtrzymujące w oparciu o klirens kreatyniny. Szczegółowe zalecenia dotyczące dawkowania w zależności od stopnia niewydolności nerek znajdują się w Charakterystyce Produktu Leczniczego.
Pacjenci poddawani hemodializie
Okres półtrwania ceftazydymu w surowicy podczas hemodializy wynosi 3-5 godzin. Po zakończeniu każdej sesji hemodializy zaleca się podanie dawki podtrzymującej ceftazydymu.
Pacjenci poddawani dializie otrzewnowej
Ceftazydym można stosować w dializach otrzewnowych i ciągłych ambulatoryjnych dializach otrzewnowych (CAPD). Oprócz podawania dożylnego, lek można dodawać do płynu dializacyjnego (zwykle 125-250 mg na 2 litry płynu).
Warto zapamiętać
- Dawkowanie ceftazydymu należy dostosować do funkcji nerek pacjenta
- U pacjentów poddawanych hemodializie, dawkę podtrzymującą należy podać po każdej sesji dializy
Precyzyjne dostosowanie dawkowania do indywidualnych potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem funkcji nerek i rodzaju zakażenia, jest kluczowe dla osiągnięcia optymalnej skuteczności terapeutycznej przy minimalizacji ryzyka działań niepożądanych.
Przeciwwskazania
Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania ceftazydymu jest nadwrażliwość na cefalosporyny. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z historią nadwrażliwości na penicyliny lub inne antybiotyki β-laktamowe ze względu na możliwość reakcji krzyżowych.
Ostrzeżenia i środki ostrożności
Podczas stosowania ceftazydymu należy uwzględnić następujące środki ostrożności:
- Ostrożne stosowanie u pacjentów z nadwrażliwością na penicyliny lub inne antybiotyki β-laktamowe
- Modyfikacja dawkowania u pacjentów z niewydolnością nerek
- Zachowanie ostrożności przy jednoczesnym stosowaniu z antybiotykami aminoglikozydowymi, furosemidem i innymi lekami nefrotoksycznymi
- Wykonanie antybiogramu przed zastosowaniem ceftazydymu w monoterapii u pacjentów z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych
- U osób w podeszłym wieku nie przekraczać dawki 3 g/dobę
Ścisłe monitorowanie pacjentów, szczególnie tych z grupy wysokiego ryzyka, pozwoli na wczesne wykrycie ewentualnych działań niepożądanych i odpowiednią modyfikację terapii.
Interakcje
Ceftazydym może wchodzić w interakcje z innymi lekami, co wymaga uwagi przy jego stosowaniu:
- Zwiększone ryzyko nefrotoksyczności przy jednoczesnym stosowaniu z antybiotykami aminoglikozydowymi, wankomycyną, furosemidem i innymi silnie działającymi lekami moczopędnymi
- Niezgodność farmaceutyczna z wodorowęglanem sodu (nie stosować jako rozpuszczalnika)
- Niezgodność z roztworami antybiotyków aminoglikozydowych (nie podawać w jednym roztworze)
- Konieczność płukania zestawu do wlewów między podaniem ceftazydymu a wankomycyną
Świadomość potencjalnych interakcji pozwala na odpowiednie planowanie terapii i minimalizację ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią
Ceftazydym należy stosować w ciąży tylko wtedy, gdy przewidywane korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. W okresie karmienia piersią lek należy stosować ostrożnie, monitorując stan dziecka.
Działania niepożądane
Ceftazydym jest zazwyczaj dobrze tolerowany, jednak mogą wystąpić następujące działania niepożądane:
- Reakcje miejscowe: zapalenie żył (w tym zakrzepowe) po podaniu dożylnym, ból i zaczerwienienie po podaniu domięśniowym
- Reakcje nadwrażliwości: wysypka, pokrzywka, gorączka, świąd; rzadko ciężkie reakcje skórne
- Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha
- Zakażenia oportunistyczne: kandydoza jamy ustnej i układu moczowo-płciowego
- Zaburzenia neurologiczne: ból i zawroty głowy, parestezje
- Zaburzenia hematologiczne: przemijająca eozynofilia, rzadko inne zmiany w obrazie krwi
- Zaburzenia biochemiczne: wzrost aktywności enzymów wątrobowych, stężenia mocznika i kreatyniny
Monitorowanie pacjenta pod kątem wystąpienia działań niepożądanych pozwala na szybką interwencję i ewentualną modyfikację leczenia.
Przedawkowanie
Przedawkowanie ceftazydymu może prowadzić do powikłań neurologicznych, w tym encefalopatii, drgawek i śpiączki. Ryzyko przedawkowania jest szczególnie wysokie u pacjentów z niewydolnością nerek, jeśli dawkowanie nie zostało odpowiednio dostosowane. W przypadku przedawkowania można zastosować hemodializę lub dializę otrzewnową w celu obniżenia stężenia leku w surowicy.
Właściwości farmakologiczne
Ceftazydym charakteryzuje się następującymi właściwościami farmakokinetycznymi:
- Wiązanie z białkami osocza: około 10%
- Czas utrzymywania się stężenia terapeutycznego we krwi: 8-12 godzin
- Przenikanie do tkanek: kości, mięsień sercowy, żółć, płyn opłucnowy, stawowy, przez barierę łożyska, do mleka matki i zmienionego zapalnie płynu mózgowo-rdzeniowego
- Metabolizm: lek nie jest metabolizowany
- Wydalanie: głównie z moczem (80-90% w ciągu 24 h), częściowo z żółcią (<1%)
- Okres półtrwania we krwi: około 2 godziny
Znajomość właściwości farmakokinetycznych ceftazydymu pozwala na optymalizację schematu dawkowania i przewidywanie potencjalnych interakcji z innymi lekami.
Podsumowanie
Ceftazydym (Fortum®) jest skutecznym antybiotykiem o szerokim spektrum działania, szczególnie cennym w leczeniu ciężkich zakażeń wywołanych przez bakterie Gram-ujemne. Jego stosowanie wymaga jednak uwzględnienia indywidualnych cech pacjenta, w tym funkcji nerek, oraz potencjalnych interakcji z innymi lekami. Precyzyjne dawkowanie i monitorowanie pacjenta pozwalają na maksymalizację efektu terapeutycznego przy jednoczesnej minimalizacji ryzyka działań niepożądanych.
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria B
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria B
Wykaz B