Etform SR
Metformin hydrochloride
Etform SR - szczegółowe informacje dla lekarzy
Wskazania do stosowania
Etform SR jest wskazany w leczeniu cukrzycy typu 2 u pacjentów dorosłych, szczególnie z nadwagą, gdy sama dieta i ćwiczenia fizyczne nie zapewniają odpowiedniej kontroli glikemii. Lek może być stosowany w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi bądź insuliną. Dodatkowo, Etform SR jest zalecany w zapobieganiu cukrzycy typu 2 u pacjentów ze stanem przedcukrzycowym.
Zastosowanie metforminy o przedłużonym uwalnianiu pozwala na skuteczną kontrolę glikemii przy jednoczesnym zmniejszeniu częstości działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego w porównaniu do preparatów o natychmiastowym uwalnianiu.
Dawkowanie i sposób podawania
Dawkowanie Etform SR należy dostosować indywidualnie, biorąc pod uwagę skuteczność i tolerancję leku. Ogólne zasady dawkowania przedstawiono w poniższej tabeli:
Wskazanie | Dawka początkowa | Dostosowanie dawki | Dawka maksymalna |
---|---|---|---|
Monoterapia lub terapia skojarzona z innymi lekami doustnymi | 500 mg raz/dobę wieczorem | Zwiększanie o 500 mg co 10-15 dni | 2000 mg raz/dobę wieczorem |
Terapia skojarzona z insuliną | 500 mg raz/dobę wieczorem | Dostosowanie dawki insuliny wg glikemii | 2000 mg raz/dobę wieczorem |
Stan przedcukrzycowy | 1000-1500 mg raz/dobę wieczorem | Wg oceny lekarza | 1500 mg raz/dobę wieczorem |
Tabela: Ogólne zasady dawkowania Etform SR w zależności od wskazania.
U pacjentów w podeszłym wieku oraz z zaburzeniami czynności nerek dawkowanie należy dostosować do wartości GFR, ocenianej przed rozpoczęciem leczenia i regularnie monitorowanej. Szczegółowe zalecenia dawkowania w zależności od GFR:
- GFR 60-89 ml/min: maks. 2000 mg/dobę
- GFR 45-59 ml/min: maks. 2000 mg/dobę, dawka początkowa ≤1000 mg/dobę
- GFR 30-44 ml/min: maks. 1000 mg/dobę, dawka początkowa ≤500 mg/dobę
- GFR <30 ml/min: stosowanie przeciwwskazane
Etform SR należy przyjmować raz na dobę, wieczorem, podczas posiłku. Powolne zwiększanie dawki poprawia tolerancję ze strony przewodu pokarmowego.
Przeciwwskazania
Stosowanie Etform SR jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:
- Nadwrażliwość na metforminę lub którykolwiek składnik preparatu
- Ostra kwasica metaboliczna (w tym cukrzycowa kwasica ketonowa)
- Stan przedśpiączkowy w cukrzycy
- Ciężka niewydolność nerek (GFR <30 ml/min)
- Ostre stany mogące zaburzać czynność nerek (odwodnienie, ciężkie zakażenie, wstrząs)
- Choroby mogące powodować niedotlenienie tkanek (niewyrównana niewydolność serca, niewydolność oddechowa, niedawno przebyty zawał serca, wstrząs)
- Niewydolność wątroby, ostre zatrucie alkoholem, alkoholizm
Należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu Etform SR u pacjentów z czynnikami ryzyka kwasicy mleczanowej oraz w przypadku jednoczesnego podawania leków mogących zaburzać czynność nerek.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Kwasica mleczanowa: Jest to rzadkie, ale poważne powikłanie metaboliczne, występujące najczęściej przy nagłym pogorszeniu czynności nerek, chorobach układu krążeniowo-oddechowego lub posocznicy. Kumulacja metforminy w takich sytuacjach może prowadzić do kwasicy mleczanowej.
Objawy kwasicy mleczanowej obejmują: duszność kwasiczy, ból brzucha, skurcze mięśni, astenię, hipotermię i śpiączkę. W przypadku podejrzenia kwasicy mleczanowej należy natychmiast przerwać stosowanie metforminy i skierować pacjenta do szpitala.
Czynność nerek: GFR należy ocenić przed rozpoczęciem leczenia i regularnie monitorować (co najmniej raz w roku, a u pacjentów z podwyższonym ryzykiem co 3-6 miesięcy). Metformina jest przeciwwskazana u pacjentów z GFR <30 ml/min.
Podawanie środków kontrastowych zawierających jod: Może prowadzić do nefropatii i kumulacji metforminy. Należy przerwać stosowanie metforminy przed lub w trakcie badania obrazowego i nie wznawiać przez co najmniej 48 godzin, pod warunkiem ponownej oceny czynności nerek.
Zabiegi chirurgiczne: Należy przerwać podawanie metforminy podczas zabiegu w znieczuleniu ogólnym, podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym. Leczenie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po zabiegu, pod warunkiem stabilnej czynności nerek.
Warto zapamiętać
- Etform SR jest skutecznym lekiem w monoterapii i terapii skojarzonej cukrzycy typu 2, szczególnie u pacjentów z nadwagą
- Kluczowe jest monitorowanie czynności nerek i dostosowywanie dawki do wartości GFR, aby zminimalizować ryzyko kwasicy mleczanowej
Interakcje z innymi lekami
Stosowanie Etform SR może wchodzić w interakcje z następującymi grupami leków:
- Alkohol - zwiększa ryzyko kwasicy mleczanowej
- Jodowe środki kontrastowe - mogą powodować nefropatię i kumulację metforminy
- NLPZ, inhibitory ACE, antagoniści receptora angiotensyny II, leki moczopędne - mogą wpływać na czynność nerek
- Inhibitory i induktory OCT1 i OCT2 (np. werapamil, ryfampicyna, cymetydyna, dolutegrawir) - mogą zmieniać farmakokinetykę metforminy
W przypadku jednoczesnego stosowania wymienionych leków z Etform SR zaleca się ścisłe monitorowanie pacjenta i ewentualne dostosowanie dawki metforminy.
Ciąża i laktacja
Ograniczone dane nie wskazują na zwiększone ryzyko wad wrodzonych przy stosowaniu metforminy w ciąży. Jednak u pacjentek planujących ciążę oraz w czasie ciąży zaleca się stosowanie insuliny do kontroli glikemii. Metformina przenika do mleka kobiecego, ale nie obserwowano działań niepożądanych u karmionych piersią niemowląt. Decyzję o stosowaniu podczas karmienia piersią należy podjąć po rozważeniu korzyści i potencjalnego ryzyka.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane Etform SR obejmują:
- Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bardzo często): nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha, utrata apetytu
- Zaburzenia smaku (często)
- Zmniejszone wchłanianie witaminy B12 przy długotrwałym stosowaniu
Rzadko mogą wystąpić: kwasica mleczanowa, reakcje skórne, zaburzenia czynności wątroby. Większość działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego ustępuje samoistnie w trakcie leczenia.
Przedawkowanie
Przedawkowanie metforminy może prowadzić do kwasicy mleczanowej, wymagającej natychmiastowego leczenia szpitalnego. Najskuteczniejszą metodą usuwania mleczanów i metforminy jest hemodializa.
Mechanizm działania
Etform SR działa hipoglikemizująco poprzez:
- Zmniejszenie wytwarzania glukozy w wątrobie (hamowanie glukoneogenezy i glikogenolizy)
- Zwiększenie wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę
- Opóźnienie wchłaniania glukozy w jelitach
Metformina nie stymuluje wydzielania insuliny, dzięki czemu nie powoduje hipoglikemii. Dodatkowo zwiększa syntezę glikogenu i ekspresję transporterów glukozy GLUT.
Zastosowanie formuły o przedłużonym uwalnianiu pozwala na utrzymanie stabilnego stężenia leku w organizmie przy podawaniu raz na dobę, co poprawia compliance i zmniejsza ryzyko działań niepożądanych.
Zespoły insulinooporności w przypadkach innych niż w przebiegu cukrzycy
2) Pacjenci 65+
Przysługuje uprawnionym pacjentom we wskazaniach określonych w decyzji o objęciu refundacją. Jeżeli lek jest refundowany we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach, to jest w nich wszystkich bezpłatny dla pacjenta. Jeżeli natomiast lek jest refundowany w określonych wskazaniach, to jest bezpłatny dla seniorów tylko i wyłącznie w tych właśnie wskazaniach.
3) Pacjenci do ukończenia 18 roku życia