DTP-Szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa adsorbowana

Wskazania do stosowania

DTP-Szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa adsorbowana jest przeznaczona do czynnego uodpornienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi u dzieci od 7. tygodnia życia do ukończenia 2. roku życia, zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych. W przypadku dzieci, które nie zostały zaszczepione w zalecanych terminach, szczepionka może być podawana do ukończenia 3. roku życia, o ile nie występują przeciwwskazania do szczepienia przeciw krztuścowi szczepionką pełnokomórkową.

Szczepionka ta stanowi kluczowy element profilaktyki trzech poważnych chorób zakaźnych, zapewniając ochronę w krytycznym okresie rozwoju układu odpornościowego dziecka.

Dawkowanie i schemat szczepienia

Schemat szczepienia zgodny z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych, z możliwością uzupełnienia do ukończenia 3. roku życia.

Sposób podawania

Szczepionkę należy podawać domięśniowo, przestrzegając następujących zasad:

• Niemowlęta do 12. miesiąca życia: dawkę 0,5 ml podać w przednioboczną część uda
• Dzieci powyżej 12. miesiąca życia: dawkę 0,5 ml można opcjonalnie podać w mięsień naramienny, jeśli pozwala na to masa mięśniowa
• Zaleca się zmianę miejsca wstrzyknięcia przy kolejnych dawkach
• U pacjentów z zaburzeniami krzepliwości krwi należy rozważyć podskórne podanie szczepionki

Prawidłowa technika podania szczepionki ma kluczowe znaczenie dla jej skuteczności i minimalizacji ryzyka działań niepożądanych. Lekarz powinien zawsze ocenić indywidualnie najlepsze miejsce podania szczepionki, biorąc pod uwagę wiek i stan fizyczny dziecka.

Przeciwwskazania

Szczepionki DTP nie należy podawać w następujących przypadkach:

• Nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą
• Ostre stany chorobowe przebiegające z gorączką (łagodne infekcje nie są przeciwwskazaniem)
• Choroby przewlekłe w okresie zaostrzenia
• Objawy mózgowe z zaburzeniami świadomości i objawami ogniskowymi w ciągu 72 godzin po poprzednim szczepieniu
• Drgawki (z gorączką lub bez) w ciągu 3 dni po poprzedniej dawce
• Nieutulony ciągły płacz lub krzyk mózgowy trwający ≥3 godziny w ciągu 48 godzin po poprzedniej dawce
• Utrata świadomości lub epizod hipotensyjno-hiporeaktywny w ciągu 7 dni po poprzednim szczepieniu
• Gorączka ≥40,5°C niewywołana innymi czynnikami, pojawiająca się w ciągu 48 godzin po poprzednim szczepieniu

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z powyższych przeciwwskazań, lekarz powinien dokładnie ocenić ryzyko podania szczepionki w stosunku do ryzyka wystąpienia zakażenia. Decyzja o szczepieniu powinna być zawsze podejmowana indywidualnie, z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia dziecka i potencjalnych korzyści wynikających z immunizacji.

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Przed podaniem szczepionki DTP należy zachować szczególną ostrożność i uwzględnić następujące aspekty:

• Przeprowadzić dokładny wywiad lekarski, ze szczególnym uwzględnieniem poprzednich szczepień i ewentualnych działań niepożądanych
• Wykonać badanie lekarskie
• Zapewnić możliwość natychmiastowego leczenia w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego
• U pacjentów z obniżoną odpornością odpowiedź na szczepionkę może być osłabiona
• U bardzo niedojrzałych wcześniaków (urodzonych ≤28. tygodnia ciąży) należy monitorować czynności oddechowe przez 48-72 godziny po szczepieniu
• Szczepionka zawiera tiomersal jako środek konserwujący, co może wywołać reakcje alergiczne
• Nie podawać donaczyniowo
• Po szczepieniu dziecko powinno pozostać 30 minut pod obserwacją lekarza

Przestrzeganie powyższych środków ostrożności pozwala na minimalizację ryzyka wystąpienia poważnych działań niepożądanych i zapewnienie bezpieczeństwa pacjenta. Lekarz powinien być przygotowany na ewentualne wystąpienie reakcji poszczepiennych i posiadać odpowiednie środki do ich natychmiastowego leczenia.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi

Szczepionka DTP może być podawana jednocześnie z innymi szczepionkami, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Możliwe jest również równoczesne podanie z immunoglobulinami, jeśli zaistnieje taka konieczność. Należy jednak pamiętać, że różne szczepionki i immunoglobuliny podawane w tym samym czasie powinny być wstrzykiwane w różne miejsca ciała, za pomocą oddzielnych strzykawek i igieł.

Jednoczesne podawanie szczepionek może zwiększyć efektywność programu szczepień, redukując liczbę wizyt i zwiększając prawdopodobieństwo ukończenia pełnego cyklu szczepień. Lekarz powinien jednak zawsze ocenić indywidualnie korzyści i potencjalne ryzyko związane z jednoczesnym podaniem kilku preparatów.

Działania niepożądane

Po podaniu szczepionki DTP mogą wystąpić następujące działania niepożądane:

• Zaburzenia krwi i układu chłonnego: powiększenie i/lub bolesność węzłów chłonnych
• Zaburzenia układu immunologicznego: reakcje alergiczne, w tym wstrząs anafilaktyczny
• Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: zmniejszenie lub utrata apetytu i pragnienia
• Zaburzenia psychiczne: niepokój, apatia
• Zaburzenia układu nerwowego: drgawki, zaburzenia napięcia mięśniowego, epizody hipotensyjno-hiporeaktywne, zaburzenia świadomości, senność, encefalopatia
• Zaburzenia serca i układu oddechowego: zaburzenia krążeniowo-oddechowe, sinica, bezdech u wcześniaków
• Zaburzenia żołądka i jelit: wymioty, biegunka
• Zaburzenia skóry: wysypki, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy
• Zaburzenia ogólne: gorączka, odczyny miejscowe (zaczerwienienie, ból, obrzęk), drażliwość, płacz

Większość działań niepożądanych ma charakter przejściowy i ustępuje samoistnie. Lekarz powinien poinformować rodziców o możliwości wystąpienia tych objawów oraz udzielić wskazówek dotyczących postępowania w przypadku ich pojawienia się. Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość wystąpienia ciężkich reakcji alergicznych, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.

Właściwości farmakologiczne

Szczepionka DTP wywołuje czynną odporność przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Substancje czynne to:

• Toksoid błoniczy (D)
• Toksoid tężcowy (T)
• Zawiesina inaktywowanego szczepu Bordetella pertussis (pełnokomórkowy antygen krztuścowy - P)

Toksoidy otrzymywane są przez inaktywację formaldehydem toksyn bakteryjnych, pochodzących z hodowli Corynebacterium diphtheriae i Clostridium tetani. Pałeczki krztuśca są zabijane chemicznie i poddawane procesowi odtoksycznienia. Wszystkie składniki są adsorbowane na wodorotlenku glinu, co zwiększa ich immunogenność.

Mechanizm działania szczepionki polega na stymulacji układu odpornościowego do produkcji przeciwciał przeciwko antygenom błonicy, tężca i krztuśca. Zapewnia to długotrwałą ochronę przed tymi chorobami, co jest szczególnie istotne w pierwszych latach życia dziecka, gdy układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały.

Skład szczepionki

Jedna dawka (0,5 ml) szczepionki DTP zawiera:

• Nie mniej niż 30 j.m. toksoidu błoniczego
• Nie mniej niż 40 j.m. w badaniu na świnkach morskich i nie mniej niż 60 j.m. w badaniu na myszach toksoidu tężcowego
• Nie mniej niż 4 j.m. zawiesiny inaktywowanego szczepu Bordetella pertussis
• Nie więcej niż 0,7 mg Al³⁺ (jako adjuwant)

Precyzyjnie określony skład szczepionki gwarantuje jej skuteczność i bezpieczeństwo. Obecność adjuwantu w postaci wodorotlenku glinu wzmacnia odpowiedź immunologiczną organizmu na antygeny szczepionkowe, co przyczynia się do wytworzenia silniejszej i bardziej trwałej odporności.