Biofazolin® - Charakterystyka produktu leczniczego dla lekarzy
Wskazania do stosowania
Cefazolina jest antybiotykiem cefalosporynowym I generacji, stosowanym w leczeniu ciężkich zakażeń wywołanych przez wrażliwe bakterie. Spektrum działania obejmuje:
- Zakażenia układu oddechowego (Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Klebsiella spp., Haemophilus influenzae, paciorkowce β-hemolizujące grupy A)
- Zakażenia układu moczowo-płciowego (Escherichia coli, Proteus mirabilis, Klebsiella spp., niektóre szczepy Enterobacter i Enterococcus)
- Zakażenia skóry i tkanek miękkich (S. aureus, paciorkowce β-hemolizujące grupy A)
- Zakażenia dróg żółciowych (E. coli, P. mirabilis, Klebsiella spp., S. aureus)
- Zakażenia kości i stawów (S. aureus)
- Posocznica (S. pneumoniae, S. aureus, P. mirabilis, E. coli, Klebsiella spp.)
- Zapalenie wsierdzia (S. aureus, paciorkowce β-hemolizujące grupy A)
Cefazolina jest również skuteczna w eliminacji paciorkowców z nosogardzieli, jednak lekiem z wyboru w leczeniu i zapobieganiu zakażeniom paciorkowcowym pozostaje penicylina. Brak danych potwierdzających skuteczność cefazoliny w późnym zapobieganiu gorączce reumatycznej.
Antybiotyk stosuje się także w profilaktyce okołooperacyjnej, szczególnie w przypadkach zwiększonego ryzyka zakażenia (np. zabiegi na pęcherzyku żółciowym u pacjentów wysokiego ryzyka, usunięcie przydatków, resekcja macicy) lub gdy zakażenie w miejscu operowanym byłoby szczególnie niebezpieczne (kardiochirurgia, chirurgia kości i stawów, wszczepianie endoprotez).
Cefazolina wykazuje szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego, obejmujące zarówno bakterie Gram-dodatnie, jak i Gram-ujemne. Jest skuteczna w leczeniu zakażeń różnych układów oraz w profilaktyce okołooperacyjnej. Kluczowe jest określenie wrażliwości bakterii na cefazolinę przed rozpoczęciem terapii.
Dawkowanie i sposób podawania
Wskazanie | Dawkowanie u dorosłych | Dawkowanie u dzieci |
---|---|---|
Zakażenia o lżejszym przebiegu | 250-500 mg co 8 h | 25-50 mg/kg mc./dobę w dawkach podzielonych co 6-8 h |
Zapalenie płuc (S. pneumoniae) | 500 mg co 12 h | |
Niepowikłane zakażenia układu moczowo-płciowego | 1 g co 12 h | |
Zakażenia o przebiegu umiarkowanym i ciężkim | 500 mg-1 g co 6-8 h | |
Ciężkie, zagrażające życiu zakażenia (posocznica, zapalenie wsierdzia) | 1-1,5 g co 6 h (do 12 g/dobę) | Do 100 mg/kg mc./dobę w dawkach podzielonych |
Dawkowanie w profilaktyce okołooperacyjnej: 1 g na 30-60 min przed zabiegiem, dodatkowo 500 mg lub 1 g w czasie zabiegów trwających dłużej niż 2 h. W przypadkach wysokiego ryzyka zakażenia: 500 mg lub 1 g co 6-8 h przez 24 h po zabiegu. W szczególnych przypadkach (np. endoprotezy stawowe, operacje na otwartym sercu) antybiotyk stosuje się przez 3-5 dni.
Dawkowanie cefazoliny jest zróżnicowane w zależności od ciężkości zakażenia, rodzaju zabiegu operacyjnego oraz wieku pacjenta. Kluczowe jest dostosowanie dawki do funkcji nerek pacjenta oraz monitorowanie skuteczności terapii.
Sposób podawania
Cefazolinę podaje się:
- Dożylnie w trwającym 3-5 minut wstrzyknięciu
- W infuzji trwającej 20-30 minut
- Domięśniowo
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancję czynną lub inny antybiotyk cefalosporynowy.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności
Przed zastosowaniem cefazoliny należy ustalić, czy pacjent nie jest uczulony na penicyliny i cefalosporyny ze względu na możliwość wystąpienia reakcji krzyżowej. Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z historią reakcji alergicznych na penicyliny.
W przypadku wystąpienia objawów alergii należy natychmiast przerwać podawanie leku i wdrożyć odpowiednie leczenie, włącznie z terapią przeciwwstrząsową w ciężkich przypadkach.
Należy monitorować pacjentów pod kątem wystąpienia rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego, które może rozwinąć się w trakcie lub po zakończeniu antybiotykoterapii. W przypadku wystąpienia biegunki należy rozważyć to powikłanie i wdrożyć odpowiednie postępowanie.
U pacjentów z zaburzoną czynnością nerek konieczne jest dostosowanie dawki antybiotyku. Należy monitorować czynność nerek w trakcie terapii.
Stosowanie cefazoliny wymaga szczególnej ostrożności u pacjentów z historią alergii na antybiotyki beta-laktamowe. Kluczowe jest monitorowanie pacjenta pod kątem reakcji alergicznych, powikłań ze strony przewodu pokarmowego oraz funkcji nerek.
Interakcje z innymi produktami leczniczymi
Istotne interakcje cefazoliny obejmują:
- Probenecyd - opóźnia wydalanie cefazoliny z moczem
- Leki potencjalnie nefrotoksyczne (np. silne diuretyki) - mogą nasilać niekorzystne działanie na nerki
- Leki przeciwzakrzepowe - możliwe wydłużenie czasu protrombinowego i zwiększenie ryzyka krwawień
Cefazolina może wpływać na wyniki niektórych testów laboratoryjnych, powodując fałszywie dodatnie wyniki w testach wykrywających glukozę w moczu (metoda redukcyjna) oraz w testach antyglobulinowych (odczyn Coombsa).
Przy stosowaniu cefazoliny należy uwzględnić potencjalne interakcje z innymi lekami, szczególnie w kontekście funkcji nerek i układu krzepnięcia. Ważne jest również uwzględnienie możliwego wpływu na wyniki badań laboratoryjnych.
Warto zapamiętać
- Cefazolina jest skuteczna w leczeniu szerokiego spektrum zakażeń bakteryjnych, w tym ciężkich infekcji zagrażających życiu.
- Dawkowanie cefazoliny musi być dostosowane do funkcji nerek pacjenta, a w przypadku długotrwałej terapii konieczne jest monitorowanie czynności nerek i wątroby.
Wpływ na ciążę i laktację
Cefazolina może być stosowana w czasie ciąży jedynie w razie zdecydowanej konieczności, gdyż brak badań potwierdzających bezpieczeństwo jej stosowania u kobiet ciężarnych. Antybiotyk przenika przez łożysko, osiągając w krwi pępowinowej stężenie stanowiące 25-30% stężenia w krwi matki.
Cefazolina w bardzo małych ilościach przenika do mleka matki. Może to potencjalnie prowadzić do wystąpienia biegunki, kandydozy lub alergii u karmionego piersią dziecka.
Stosowanie cefazoliny u kobiet w ciąży i karmiących piersią powinno być ograniczone do sytuacji, gdy potencjalne korzyści przewyższają ryzyko. Konieczne jest ścisłe monitorowanie stanu noworodka w przypadku stosowania leku przed porodem lub w okresie karmienia piersią.
Działania niepożądane
Podczas stosowania cefazoliny obserwowano następujące działania niepożądane (częstość występowania nie może być określona na podstawie dostępnych danych):
- Zakażenia i zarażenia pasożytnicze: grzybica jamy ustnej
- Zaburzenia krwi i układu chłonnego: eozynofilia, neutropenia, leukopenia, małopłytkowość
- Zaburzenia układu immunologicznego: gorączka polekowa, anafilaksja
- Zaburzenia żołądka i jelit: brak łaknienia, biegunka, nudności, wymioty, rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy
- Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: zapalenie wątroby, żółtaczka cholestatyczna
- Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: wysypka, zespół Stevens-Johnsona
- Zaburzenia nerek i dróg moczowych: zwiększenie stężenia mocznika, śródmiąższowe zapalenie nerek
- Zaburzenia układu rozrodczego: świąd narządów płciowych i odbytu, zapalenie pochwy, zakażenia drożdżakowe
- Zaburzenia ogólne: ból i stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia, zapalenie żyły po podaniu dożylnym
- Zmiany w badaniach laboratoryjnych: zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, zwiększenie stężenia mocznika
Profil działań niepożądanych cefazoliny obejmuje szeroki zakres objawów, od łagodnych reakcji miejscowych po potencjalnie poważne zaburzenia układowe. Kluczowe jest monitorowanie pacjenta pod kątem wystąpienia reakcji alergicznych, zaburzeń żołądkowo-jelitowych oraz zmian w parametrach laboratoryjnych.
Przedawkowanie
Pacjenci z niewydolnością nerek są szczególnie narażeni na przedawkowanie cefazoliny ze względu na ryzyko kumulacji leku. Objawy przedawkowania mogą obejmować:
- Ból głowy, zawroty głowy, parestezje, senność
- W ciężkich przypadkach - drgawki
- Zmiany w parametrach laboratoryjnych: zwiększenie stężenia kreatyniny, BUN, enzymów wątrobowych i bilirubiny
- Zaburzenia hematologiczne: trombocytoza, eozynofilia, leukopenia
- Wydłużenie czasu protrombinowego
- Fałszywie dodatni wynik testu Coombsa
Postępowanie w przypadku przedawkowania obejmuje:
- Przerwanie podawania leku
- Leczenie objawowe
- W przypadku drgawek - podanie leków przeciwdrgawkowych i zapewnienie właściwej wentylacji
- Monitorowanie parametrów krążenia, gazometrii i elektrolitów
- W ciężkich przypadkach - rozważenie hemodializy lub hemoperfuzji
Przedawkowanie cefazoliny może prowadzić do poważnych powikłań, szczególnie u pacjentów z zaburzoną funkcją nerek. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie objawów przedawkowania i wdrożenie odpowiedniego postępowania, w tym przerwanie podawania leku i zastosowanie leczenia objawowego.
Właściwości farmakologiczne
Cefazolina jest półsyntetyczną cefalosporyną I generacji o działaniu bakteriobójczym. Mechanizm działania polega na hamowaniu syntezy ściany komórkowej bakterii, co prowadzi do ich lizy i śmierci.
Cefazolina, jako cefalosporyna I generacji, charakteryzuje się szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego, obejmującym zarówno bakterie Gram-dodatnie, jak i niektóre Gram-ujemne. Jej skuteczność w leczeniu różnorodnych zakażeń wynika z mechanizmu działania polegającego na zaburzeniu integralności ściany komórkowej bakterii.
Skład
Jedna fiolka produktu Biofazolin® zawiera 1 g cefazoliny w postaci soli sodowej.
Znajomość składu preparatu jest istotna dla prawidłowego dawkowania oraz uwzględnienia zawartości sodu w przypadku pacjentów wymagających kontroli podaży tego pierwiastka.