Betaloc® ZOK 25; -50; -100

Wyszukaj produkt

Betaloc^® ZOK 25; -50; -100

Metoprolol succinate

tabl. o przedł. uwalnianiu

23,75 mg

28 szt.

Doustnie

100%

16,59

Betaloc® ZOK 100

tabl. o przedł. uwalnianiu

95 mg

28 szt.

Doustnie

100%

28,95

Betaloc® ZOK 50

tabl. o przedł. uwalnianiu

47,5 mg

28 szt.

Doustnie

100%

19,90

Wskazania do stosowania

Betaloc® ZOK jest wskazany w leczeniu następujących schorzeń:

Nadciśnienie tętnicze
Przewlekła niewydolność serca z zaburzoną czynnością lewej komory
Choroba niedokrwienna serca
Proercowego lub ponownego zawału u pacjentów po ostrym zawale mięśnia sercowego
Zaburzenia rytmu serca, zwłaszcza tachykardie nadkomorowe, ekstrasystolia komorowa i migotanie przedsionków
Czynnościowe zaburzenia pracy serca z napadowymi zaburzeniami rytmu
Profilaktyka migreny

Lek wykazuje skuteczność w szerokiej gamie schorzeń kardiologicznych, od nadciśnienia po zaburzenia rytmu serca. Szczególnie istotne jest jego zastosowanie w prewencji wtórnej po zawale mięśnia sercowego oraz w leczeniu przewlekłej niewydolności serca.

Dawkowanie i sposób podawania

Betaloc® ZOK stosuje się raz na dobę. Dawkowanie należy dostosować indywidualnie w zależności od wskazania i stanu pacjenta:

Wskazanie	Dawkowanie
Nadciśnienie tętnicze	50-200 mg raz/dobę
Dławica piersiowa	100-200 mg raz/dobę
Przewlekła niewydolność serca	Początkowo 25 mg, stopniowo zwiększać do 200 mg raz/dobę
Zaburzenia rytmu serca	100-200 mg raz/dobę
Profilaktyka po zawale	200 mg raz/dobę
Profilaktyka migreny	100-200 mg raz/dobę

Dawkowanie należy dostosować indywidualnie, rozpoczynając od najmniejszej skutecznej dawki i stopniowo ją zwiększając w razie potrzeby. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek zazwyczaj nie ma konieczności modyfikacji dawki.

Specjalne grupy pacjentów

Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby: Zazwyczaj nie ma konieczności modyfikacji dawki, ale w ciężkiej niewydolności wątroby należy rozważyć zmniejszenie dawki.

Pacjenci w podeszłym wieku: Nie ma konieczności modyfikacji dawkowania.

Dzieci i młodzież: U pacjentów w wieku 6 lat i starszych z nadciśnieniem tętniczym zalecana dawka początkowa wynosi 0,5 mg/kg mc. raz/dobę. Dawkę można zwiększać do maksymalnie 2,0 mg/kg mc. lub 200 mg raz/dobę. Nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 6 roku życia.

Sposób podawania

Tabletki należy przyjmować raz na dobę, połykać w całości popijając płynem. Można je przyjmować niezależnie od posiłków. Tabletek nie należy dzielić, kruszyć ani żuć.

Warto zapamiętać

Betaloc® ZOK stosuje się raz na dobę, co ułatwia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych
Lek wykazuje skuteczność w szerokim spektrum schorzeń kardiologicznych, od nadciśnienia po profilaktykę po zawale

Przeciwwskazania

Stosowanie Betaloc® ZOK jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

Nadwrażliwość na metoprolol, inne β-adrenolityki lub którykolwiek składnik preparatu
Wstrząs kardiogenny
Zespół chorego węzła zatokowego
Blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia
Niewyrównana niewydolność krążenia
Ciężka bradykardia zatokowa lub hipotonia

Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z niewydolnością serca, u których ciśnienie krwi utrzymuje się poniżej 100 mm Hg - w takich przypadkach konieczna jest ponowna ocena stanu pacjenta przed wdrożeniem leczenia metoprololem.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Podczas stosowania Betaloc® ZOK należy zachować szczególną ostrożność w następujących sytuacjach:

Chromanie przestankowe
Ciężka niewydolność nerek
Ciężki stan ogólny pacjenta, zwłaszcza z kwasicą metaboliczną
Jednoczesne stosowanie z glikozydami naparstnicy
Dławica Prinzmetala
Astma oskrzelowa lub inne przewlekłe obturacyjne choroby płuc
Guz chromochłonny nadnerczy (konieczne rozważenie jednoczesnego podania α-adrenolityku)

Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z ciężką, stabilną niewydolnością serca (klasa IV wg NYHA) ze względu na ograniczone dane kliniczne. Brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności u pacjentów z objawową niewydolnością serca w przebiegu ostrego zawału mięśnia sercowego lub niestabilnej choroby wieńcowej.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi

Betaloc® ZOK może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, dlatego należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu:

Leków blokujących zwoje współczulne i inhibitorów MAO
Pochodnych kwasu barbiturowego (przyspieszony metabolizm metoprololu)
Klonidyny (ryzyko nadciśnienia z odbicia przy odstawianiu)
Antagonistów wapnia z grupy werapamilu i diltiazemu oraz leków antyarytmicznych (ryzyko zaburzeń automatyzmu i przewodnictwa)
Wziewnych anestetyków (nasilenie działania kardiodepresyjnego)
Ryfampicyny (zmniejszenie stężenia metoprololu w surowicy)
Cymetydyny, hydralazyny, selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (zwiększenie stężenia metoprololu)
Niesteroidowych leków przeciwzapalnych (osłabienie działania hipotensyjnego)
Innych leków przeciwnadciśnieniowych, doustnych leków przeciwcukrzycowych i insuliny (nasilenie działania)

W przypadku konieczności stosowania epinefryny u pacjentów leczonych metoprololem, może być niezbędne podanie większych dawek adrenaliny.

Ciąża i karmienie piersią

Nie zaleca się stosowania Betaloc® ZOK w okresie ciąży i karmienia piersią ze względu na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa.

Działania niepożądane

Działania niepożądane występują u około 10% pacjentów, a ich częstość i nasilenie zależą od dawki. Najczęściej zgłaszane działania niepożądane to:

Zmęczenie, bóle głowy, zawroty głowy
Bradykardia, uczucie zimna w kończynach, hipotonia ortostatyczna
Dolegliwości żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia)

Rzadziej występują: ból w klatce piersiowej, zwiększenie masy ciała, zaostrzenie objawów niewydolności serca, zaburzenia snu, parestezje, duszność i skurcz oskrzeli. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić poważniejsze działania niepożądane, takie jak zaburzenia hematologiczne, hepatologiczne czy psychiczne.

Przedawkowanie

Objawy przedawkowania Betaloc® ZOK dotyczą głównie układu krążenia i mogą obejmować bradykardię, blok przedsionkowo-komorowy, niedociśnienie, niewydolność serca czy wstrząs kardiogenny. Mogą również wystąpić zaburzenia oddechowe, objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego oraz zaburzenia metaboliczne. Leczenie przedawkowania jest objawowe i wymaga ścisłego monitorowania pacjenta.

Mechanizm działania

Betaloc® ZOK jest selektywnym antagonistą receptorów β1-adrenergicznych. Jego działanie polega na:

Zmniejszeniu częstości i siły skurczów serca
Zmniejszeniu zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen
Wydłużeniu okresu rozkurczu i poprawie perfuzji mięśnia sercowego
Hamowaniu uwalniania reniny z aparatu przykłębuszkowego nerek
Zmniejszeniu wydzielania noradrenaliny w zakończeniach nerwowych

Dzięki selektywności względem receptorów β1, metoprolol w dawkach terapeutycznych ma mniejszy wpływ na skurcz mięśniówki oskrzeli i metabolizm węglowodanów w porównaniu do nieselektywnych β-adrenolityków.

Właściwości farmakokinetyczne

Betaloc® ZOK charakteryzuje się następującymi właściwościami farmakokinetycznymi:

Całkowite wchłanianie z przewodu pokarmowego
Biodostępność około 30-40% (efekt pierwszego przejścia)
Stałe uwalnianie substancji czynnej przez około 20 godzin
Niskie wiązanie z białkami osocza (5-10%)
Metabolizm wątrobowy do nieaktywnych metabolitów
Wydalanie głównie przez nerki (95% dawki)
Okres półtrwania w surowicy 3-5 godzin

Postać o przedłużonym uwalnianiu (ZOK) zapewnia stabilne stężenie leku w osoczu przez 24 godziny, co umożliwia dawkowanie raz na dobę i poprawia compliance pacjentów.

Skład

Substancją czynną leku jest metoprololu bursztynian. Jedna tabletka o przedłużonym uwalnianiu zawiera:

23,75 mg metoprololu bursztynianu (odpowiednik 25 mg metoprololu winianu)
47,5 mg metoprololu bursztynianu (odpowiednik 50 mg metoprololu winianu)
95 mg metoprololu bursztynianu (odpowiednik 100 mg metoprololu winianu)

Postać farmaceutyczna o przedłużonym uwalnianiu zapewnia stabilne stężenie leku w organizmie przez całą dobę, co umożliwia wygodne dawkowanie raz dziennie i poprawia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez pacjentów.

Wskazania

Nadciśnienie tętnicze. Leczenie objawowej, przewlekłej niewydolności serca z zaburzoną czynnością lewej komory. Choroba niedokrwienna serca. Zapobieganie wystąpieniu nagłego zgonu sercowego lub ponownego zawału mięśnia sercowego u pacjentów po przebyciu ostrej fazy zawału. Zaburzenia rytmu serca, szczególnie w przypadku tachykardii nadkomorowych, ekstrasystolii pochodzenia komorowego i migotania przedsionków (w celu zwolnienia czynności komór). Czynnościowe zaburzenia pracy serca z napadowymi zaburzeniami rytmu. Profilaktyka migreny.

Dawkowanie

Lek jest przeznaczony do stosowania raz/dobę. Nadciśnienie tętnicze. Zalecana dawka produktu u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym łagodnym do umiarkowanego wynosi 50 mg raz/dobę. U pacjentów, którzy nie reagują na dawkę 50 mg, dawkę można zwiększyć do 100-200 mg raz/dobę i/lub podawać lek w skojarzeniu z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi. Dławica piersiowa. Zalecana dawka produktu leczniczego wynosi 100-200 mg raz/dobę. W razie konieczności produkt leczniczy można stosować jednocześnie z innymi lekami przeciwdławicowymi. Przewlekła niewydolność serca. Dawkę produktu leczniczego należy określić indywidualnie u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca, ustabilizowaną podczas standardowego leczenia niewydolności serca. Zalecana dawka początkowa podczas pierwszych 2 tyg. leczenia to 1 tabl. o mocy 25 mg raz/dobę. Zaleca się, aby pacjenci z niewydolnością serca klasy III-IV wg NYHA rozpoczynali leczenie od przyjmowania połowy tabl. o mocy 25 mg raz/dobę w pierwszym tyg. Następnie należy podwajać dawkę co 2 tyg., aż do osiągnięcia maks. dawki docelowej produktu leczniczego, wynoszącej 200 mg raz/dobę (lub maks. dawki tolerowanej przez pacjenta). Podczas leczenia długoterminowego należy stosować dawkę 200 mg produktu leczniczego raz/dobę (lub maks. dawkę tolerowaną przez pacjenta). Podczas stosowania każdej dawki należy ocenić tolerancję leku przez pacjenta. W razie wystąpienia niedociśnienia może być konieczne zmniejszenie dawki jednocześnie stosowanych leków. Początkowe niedociśnienie nie musi oznaczać, że dana dawka leku nie może być tolerowana w leczeniu przewlekłym, natomiast należy podawać mniejszą dawkę produktu leczniczego do czasu ustabilizowania stanu pacjenta. Zaburzenia rytmu serca. Zalecana dawka wynosi 100-200 mg produktu leczniczego raz/dobę. Zapobieganie wystąpieniu nagłego zgonu sercowego lub ponownego zawału mięśnia sercowego u pacjentów po przebyciu ostrej fazy zawału. Zalecana dawka podtrzymująca wynosi 200 mg raz/dobę. Czynnościowe zaburzenia serca z kołataniem serca. Zalecana dawka wynosi 100 mg raz/dobę. W razie konieczności dawkę można zwiększyć do 200 mg. Profilaktyka migreny. Zalecana dawka wynosi 100- 200 mg raz/dobę. Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek. Nie ma konieczności modyfikowania dawki u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby. Zazwyczaj nie ma konieczności modyfikowania dawki u pacjentów z marskością wątroby, ponieważ metoprolol wiąże się z białkami osocza w małym stopniu (5-10%). Jeżeli występują objawy ciężkiej niewydolności wątroby (np. u pacjentów z zespoleniem wrotno-czczym), należy rozważyć zmniejszenie dawki. Pacjenci w podeszłym wieku. Nie ma konieczności zmiany dawki produktu u pacjentów w podeszłym wieku. Dzieci i młodzież. Zalecana dawka początkowa u pacjentów w wieku 6 lat i powyżej, z nadciśnieniem tętniczym, wynosi 0,5 mg/kg mc. produktu leczniczego (0,48 mg/kg mc. metoprololu bursztynianu), podawana raz/dobę. Ostateczna dawka podawana w µg powinna być jak najbardziej zbliżona do dawki przeliczonej na podstawie mg/kg mc. W przypadku braku reakcji klinicznej na dawkę 0,5 mg/kg mc., dawkę można zwiększyć do dawki wynoszącej 1,0 mg/kg mc. (0,95 mg/kg mc. metoprololu bursztynianu), nie większej niż 50 mg (47,5 mg metoprololu bursztynianu). W przypadku braku reakcji klinicznej na dawkę 1,0 mg/kg mc. dawkę można zwiększyć do maks. dawki dobowej wynoszącej 2,0 mg/kg mc. (1,90 mg/kg mc. metoprololu bursztynianu). Nie przeprowadzono badań dotyczących stosowania dawek większych niż 200 mg (190 mg metoprololu bursztynianu) raz/dobę u dzieci i młodzieży. Nie przeprowadzono badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania u dzieci w wieku poniżej 6 lat. Dlatego produktu leczniczego nie należy stosować w tej grupie wiekowej.

Uwagi

Lek jest przeznaczony do stosowania raz/dobę i może być przyjmowany podczas posiłku lub niezależnie od posiłku. Tabl. należy połknąć popijając płynem. Tabl. ani ich połówek nie należy żuć ani kruszyć.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na składniki preparatu lub na inne β-adrenolityki. Wstrząs kardiogenny. Zespół chorego węzła zatokowego. Blok przedsionkowo-komorowy II lub III°. Nie wyrównana niewydolność krążenia (przebiegająca z obrzękiem płuc, hipoperfuzją narządów lub hipotonią). Nasilona bradykardia zatokowa lub hipotonia. Pacjentów z niewydolnością serca, u których pomiary ciśnienia krwi utrzymują się poniżej 100 mm Hg, należy ponownie zbadać przed wdrożeniem leczenia metoprololem.

Ostrzeżenia specjalne / Środki ostrożności

Lek należy stosować ostrożnie u pacjentów z chromaniem przestankowym, ciężką niewydolnością nerek, w ciężkim stanie ogólnym, szczególnie, jeżeli jednym z objawów jest kwasica metaboliczna. Należy zachować ostrożność, stosując równocześnie z glikozydami naparstnicy. Szczególnie ostrożnie stosować w anginie Prinzmetala. U pacjentów z astmą oskrzelową lub innymi przewlekłymi obturacyjnymi chorobami płuc otrzymujących jednocześnie selektywne β₁-adrenolityki i leki z grupy agonistów receptorów β₂ często jest konieczne zwiększenie dawki β₂-mimetyków. W przypadku konieczności podawania preparatu pacjentom z guzem chromochłonnym nadnerczy należy rozważyć równoczesne zastosowanie leku α-adrenolitycznego. Dane kliniczne dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności leczenia β₁-adrenolitykami pacjentów z ciężką, stabilną niewydolnością serca (gr. IV NYHA) są ograniczone. Brak danych klinicznych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności leczenia metoprololem pacjentów z objawami niewydolności serca w przebiegu zawału mięśnia sercowego i z niestabilną chorobą niedokrwienną serca. Nagłe odstawianie leków β-adrenolitycznych jest niebezpieczne, szczególnie u pacjentów należących do grup dużego ryzyka. Nagłe odstawienie leku może spowodować zaostrzenie objawów przewlekłej niewydolności serca lub zwiększenie ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego i nagłego zgonu. Brak jest wystarczających danych dotyczących stosowania preparatu u dzieci.

Interakcje

Należy zachować szczególną ostrożność, stosując jednocześnie z lekami blokującymi zwoje współczulne i inhibitorami MAO. Nie należy stosować preparatu jednocześnie z pochodnymi kwasu barbiturowego ze względu na przyspieszony metabolizm. Jeżeli pacjent jest leczony jednocześnie klonidyną i metoprololem, a jest konieczne przerwanie podawania klonidyny, należy najpierw stopniowo zakończyć podawanie metoprololu i następnie w ciągu kilku dni podawanie klonidyny. Leki blokujące kanały wapniowe z grupy werapamilu oraz diltiazemu oraz leki antyarytmiczne z grupy chinidyny i amiodaron stosowane jednocześnie z metoprololem mogą powodować wystąpienie ciężkich zaburzeń automatyzmu i przewodnictwa, a także nasilenie działania inotropowo ujemnego. Podawany jednocześnie z wziewnymi anestetykami może nasilać ich działanie kardiodepresyjne. Ryfampicyna podawana jednocześnie powoduje zmniejszenie stężenia leku w surowicy. Zwiększenie stężenia metoprololu w surowicy może wystąpić po zastosowaniu cymetydyny, hydralazyny, leków z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (np. paroksetyny, fluoksetyny i sertraliny) i po wypiciu alkoholu. Jednoczesne stosowanie indometacyny i innych NLPZ powoduje zmniejszenie działania hipotensyjnego preparatu. Może nasilać działanie innych leków przeciwnadciśnieniowych, doustnych leków przeciwcukrzycowych i insuliny. W razie wystąpienia reakcji alergicznych i konieczności stosowania epinefryny w czasie leczenia metoprololem, może być niezbędne podawanie większych jej dawek.

Ciąża i laktacja

Nie zaleca się stosowania preparatu w okresie ciąży i karmienia piersią.

Działania niepożądane

Występują u około 10% leczonych z częstością i nasileniem zależnymi od dawki. Występujące często (>1/100 pacjentów): zmęczenie, bóle głowy, zawroty głowy; bradykardia, uczucie zimna w obwodowych częściach kończyn, hipotonia ortostatyczna (rzadko - omdlenie), kołatanie serca; bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia. Występujące rzadko (<1/100 i >1/1000 pacjentów): ból w klatce piersiowej, zwiększenie masy ciała; przemijające zaostrzenie objawów niewydolności serca, blok I°, obrzęki; zaburzenia snu, parestezje; duszność, skurcz oskrzeli u pacjentów z astmą oskrzelową. Występujące w pojedynczych przypadkach (<1/1000 pacjentów): nadmierna potliwość, wypadanie włosów, zaburzenia smaku, przemijające zaburzenia libido; trobocytopenia; wydłużony czas przewodzenia przedsionkowo-komorowego, zaburzenia rytmu serca; koszmary senne, zaburzenia pamięci, splątanie, nerwowość, stany lękowe, omamy, depresja; zaostrzenie objawów łuszczycy, nadwrażliwość na światło; zwiększenie aktywności aminotransferaz, zapalenie wątroby; zaburzenia widzenia, szumy uszne; bóle stawów.

Przedawkowanie

Główne objawy przedawkowania dotyczą układu krążenia. W niektórych przypadkach, szczególnie u dzieci i młodzieży mogą dominować objawy ze strony o.u.n. lub mogą wystąpić zaburzenia oddechowe. Do objawów przedawkowania należą: bradykardia, blok przedsionkowo-komorowy różnego stopnia, asystolia, niedociśnienie, zaburzenia krążenia obwodowego, niewydolność serca, wstrząs kardiogenny, zaburzenia oddechowe, bezdech, zmęczenie, splątanie, utrata świadomości, drżenia, skurcze, nadmierna potliwość, parestezje, skurcz oskrzeli, nudności, wymioty, skurcz przełyku, hipoglikemia (szczególnie u dzieci) lub hiperglikemia, hiperkaliemia, uszkodzenie nerek, przemijający zespół miasteniczny. Leczenie objawowe.

Działanie

Selektywny antagonista receptorów β₁. Selektywność preparatu jest zależna od dawki. Zastosowanie nowej postaci leku: ZOK powoduje mniejsze maks. stężenie leku w osoczu, w porównaniu do tradycyjnych postaci. Ma niewielkie działanie stabilizujące błonę komórkową, ogranicza lub hamuje działanie amin katecholowych na mięsień sercowy. W dawkach leczniczych metoprolol ma dużo mniejszy wpływ na skurcz mięśniówki oskrzeli w porównaniu do nieselektywnych β-adrenolityków, może być stosowany równocześnie z agonistami receptorów β₂ u pacjentów z astmą lub objawami przewlekłej choroby obturacyjnej płuc. W mniejszym stopniu niż nieselektywne β-adrenolityki wpływa na uwalnianie insuliny i metabolizm węglowodanów. Wpływa hamująco na pobudzenie układu współczulnego, wykazuje ujemne działanie inotropowe i chronotropowe na serce, wydłuża przewodzenie przedsionkowo-komorowe. U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, preparat ZOK obniża ciśnienie tętnicze krwi przez całą dobę, zarówno w pozycji stojącej, leżącej jak również podczas wykonywania wysiłku. Po rozpoczęciu leczenia metoprololem występuje krótkotrwałe zwiększenie oporu naczyń obwodowych, a następnie obniżenie całkowitego oporu naczyniowego, co przy zmniejszonej pojemności minutowej serca prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego. U mężczyzn z umiarkowanym lub ciężkim nadciśnieniem tętniczym leczonych metoprololem, zaobserwowano również zmniejszenie ryzyka nagłego zgonu sercowego. W badaniach klinicznych pacjentów w grupie przewlekłej niewydolności serca II - IV NYHA, z frakcją wyrzutową lewej komory <40%, po leczeniu preparatem zanotowano zwiększenie przeżywalności pacjentów i zmniejszenie częstości hospitalizacji oraz zmniejszenie objawów niewydolności serca wraz ze wzrostem frakcji wyrzutowej i zmniejszeniem objętości lewej komory. Metoprolol zmniejsza także ryzyko wystąpienia ponownego zawału mięśnia sercowego lub nagłego zgonu sercowego u pacjentów po zawale mięśnia sercowego. Po podaniu doustnym wchłania się całkowicie, w całym przewodzie pokarmowym, włącznie z okrężnicą. Biodostępność preparatu ZOK wynosi około 30-40%. Uwalnianie metoprololu nie zależy od pH soku jelitowego i następuje ze stałą szybkością przez około 20 h. Wiąże się z białkami osocza w 5-10%. Jest metabolizowany w wątrobie do trzech głównych metabolitów bez klinicznie istotnej aktywności β-adrenolitycznej. Po podaniu doustnym, 95% podanej dawki jest wydalane przez nerki, w 5% w postaci nie zmienionej. T_0,5 surowicy wynosi 3-5 h.