Wyszukaj produkt

Alexan®

Cytarabine

inj. [roztw.]
20 mg/ml
10 fiol. 5 ml
Iniekcje
Lz
100%
-
Alexan®
inf. [roztw.]
50 mg/ml
1 fiol. 10 ml
Iniekcje
Lz
CHB
44,65
(1)
bezpł.
Alexan®
inf. [roztw.]
50 mg/ml
1 fiol. 20 ml
Iniekcje
Lz
CHB
89,29
(1)
bezpł.
Alexan®
inj. [roztw.]
50 mg/ml
1 fiol. 40 ml
Iniekcje
Lz
CHB
178,59
(1)
bezpł.
Alexan®
inj. [roztw.]
20 mg/ml
1 fiol. 5 ml
Iniekcje
Lz
CHB
8,96
(1)
bezpł.

Wskazania do stosowania

Cytarabina (Alexan®) znajduje zastosowanie zarówno w monoterapii, jak i w leczeniu skojarzonym z innymi chemioterapeutykami w następujących wskazaniach:

  • Ostre białaczki szpikowe - leczenie początkowe i podtrzymujące
  • Ostre białaczki limfoblastyczne - leczenie początkowe i podtrzymujące
  • Nacieki białaczkowe w ośrodkowym układzie nerwowym
  • Złośliwe chłoniaki nieziarnicze (Non-Hodgkin's lymphoma)

Dodatkowo, w leczeniu dużymi dawkami, cytarabina jest stosowana w:

  • Opornych na leczenie chłoniakach nieziarniczych
  • Opornych na leczenie ostrych białaczkach szpikowych
  • Opornych na leczenie ostrych białaczkach limfoblastycznych
  • Przełomie blastycznym w przewlekłej białaczce szpikowej

Zastosowanie cytarabiny w wymienionych wskazaniach pozwala na skuteczne leczenie nowotworów układu krwiotwórczego, zarówno w terapii pierwszego rzutu, jak i w przypadkach opornych na standardowe leczenie.

Dawkowanie i sposób podawania

Cytarabina jest dostępna w dwóch stężeniach:

  • 20 mg/ml - do podawania dożylnego, podskórnego i dokanałowego
  • 50 mg/ml - do podawania dożylnego i podskórnego

Uwaga: Cytarabina podana doustnie jest nieaktywna.

Lek powinien być stosowany wyłącznie w specjalistycznych ośrodkach, przez lekarzy z dużym doświadczeniem w chemioterapii, którzy mogą zapewnić odpowiednie leczenie wspomagające. Dawkowanie i metody podawania są uzależnione od schematu leczenia.

Przed rozpoczęciem terapii lekarz powinien zapoznać się z fachową literaturą, działaniami niepożądanymi, środkami ostrożności, przeciwwskazaniami i ostrzeżeniami dotyczącymi produktów włączonych do programu leczenia.

Ogólne zasady dawkowania:
Rodzaj leczenia Dawkowanie Sposób podania
Leczenie indukujące remisję 100-200 mg/m² pc./dobę Ciągła infuzja dożylna lub szybka infuzja przez 5-10 dni
Leczenie podtrzymujące remisję 70-200 mg/m² pc./dobę Szybkie wstrzyknięcie dożylne lub podskórne przez 5 dni co 4 tygodnie lub raz w tygodniu
Leczenie dużymi dawkami 1-3 g/m² pc. Infuzja dożylna trwająca 1-3 h, podawana co 12 h przez 4-6 dni
Leczenie dokanałowe 5-30 mg/m² pc. Podanie dokanałowe co 2-7 dni

Dawkowanie należy dostosować indywidualnie do pacjenta i schematu leczenia. Możliwe jest stosowanie cytarabiny w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi lekami cytotoksycznymi i kortykosteroidami.

Szczegółowe zalecenia dotyczące dawkowania:

Leczenie indukujące remisję: Czas trwania leczenia zależy od wyników badań klinicznych i morfologicznych (badań szpiku kostnego). Leczenie może trwać do 7 dni, po czym następuje 7-9 dniowa przerwa, aż do uzyskania remisji w szpiku kostnym. Następnie cykle terapii mogą być powtarzane do uzyskania remisji lub do wystąpienia działań toksycznych.

Leczenie chłoniaków nieziarniczych u dorosłych: Cytarabina jest zwykle stosowana w schematach chemioterapii skojarzonej, np. w schemacie PROMACE-CYTABOM, gdzie podaje się 300 mg/m² pc./dobę w 8. dniu cyklu leczenia.

Leczenie chłoniaków nieziarniczych u dzieci: Dawkowanie zależy od stopnia zaawansowania choroby i jej typu histologicznego. Przykładowe schematy:

  • 150 mg/m² pc. w 1-godzinnej infuzji dożylnej co 12 h w 4. i 5. dniu terapii (protokoły BMF dla chłoniaka z komórek B w stadium II i III lub w stadium IV)
  • 75 mg/m² pc. w dniach od 31. do 34., od 38. do 41., od 45. do 48. oraz od 52. do 55. terapii indukcyjnej (protokół BMF dla chłoniaków nie-B-komórkowych w stadium I i II)

Leczenie białaczek zlokalizowanych w obrębie OUN: Dokanałowo zaleca się podawanie produktu leczniczego w stężeniu 20 mg/ml. Najczęściej stosuje się 30 mg/m² pc. raz na 4 dni, do czasu stwierdzenia, że płyn mózgowo-rdzeniowy nie zawiera zwiększonej liczby komórek złośliwych.

Dawkowanie cytarabiny jest złożone i wymaga indywidualnego dostosowania do pacjenta, rodzaju nowotworu i schematu leczenia. Kluczowe znaczenie ma doświadczenie lekarza prowadzącego oraz ścisłe monitorowanie pacjenta w trakcie terapii.

Przeciwwskazania

Stosowanie cytarabiny jest przeciwwskazane w następujących przypadkach:

  • Nadwrażliwość na cytarabinę
  • Leukopenia i małopłytkowość nienowotworowego pochodzenia
  • Ciąża i okres karmienia piersią

Należy zachować szczególną ostrożność i rozważyć stosunek ryzyka do korzyści przy stosowaniu dużych dawek leku u pacjentów powyżej 60 roku życia.

Przed rozpoczęciem leczenia cytarabiną konieczne jest wykluczenie wymienionych przeciwwskazań oraz dokładna ocena stanu pacjenta, zwłaszcza w przypadku osób starszych.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności

Podczas terapii cytarabiną należy przestrzegać następujących zaleceń:

  • Regularne monitorowanie czynności szpiku, wątroby i nerek oraz oznaczanie stężenia kwasu moczowego
  • U pacjentów z dużą liczbą blastocytów lub dużą masą guza zalecana jest profilaktyka hiperurykemii
  • Podczas leczenia dużymi dawkami konieczna jest stała kontrola czynności OUN i płuc przez doświadczonego lekarza
  • Regularne przemywanie oczu w celu uniknięcia powikłań oftalmologicznych przy leczeniu dużymi dawkami
  • Unikanie kontaktu leku ze skórą i błonami śluzowymi, zwłaszcza oczu
  • Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługi urządzeń mechanicznych w trakcie bezpośredniej terapii
  • Ostrożne stosowanie u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby
  • Unikanie szczepionek zawierających żywe organizmy podczas terapii
  • Ocena ryzyka w przypadku wystąpienia objawów toksycznego działania na OUN lub objawów nadwrażliwości

Stosowanie cytarabiny wymaga ścisłego nadzoru medycznego i przestrzegania licznych środków ostrożności w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia poważnych działań niepożądanych.

Warto zapamiętać
  • Cytarabina jest kluczowym lekiem w terapii ostrych białaczek i chłoniaków, stosowanym zarówno w monoterapii, jak i leczeniu skojarzonym.
  • Dawkowanie cytarabiny jest złożone i wymaga indywidualnego dostosowania, a jej stosowanie powinno odbywać się wyłącznie w specjalistycznych ośrodkach pod nadzorem doświadczonych lekarzy.

Interakcje

Cytarabina może wchodzić w interakcje z innymi lekami, co należy uwzględnić podczas planowania terapii:

  • Nasilenie działania toksycznego na szpik kostny przy jednoczesnym stosowaniu innych środków hamujących czynność szpiku lub radioterapii
  • Możliwe osłabienie działania flucytozyny
  • Interakcje z fluorouracylem, gentamycyną, penicyliną G, oksacyliną, heparyną, insuliną, metyloprednizolonem i metotreksatem wykazane w badaniach doświadczalnych

Konieczne jest uwzględnienie potencjalnych interakcji lekowych przy planowaniu terapii cytarabiną, szczególnie w przypadku stosowania innych leków o działaniu mielosupresyjnym.

Wpływ na ciążę i laktację

Cytarabina jest przeciwwskazana w ciąży i okresie karmienia piersią ze względu na ryzyko uszkodzenia płodu. Należy unikać prokreacji w czasie terapii i przez 6 miesięcy po jej zakończeniu. Ze względu na ryzyko nieodwracalnej niepłodności, przed rozpoczęciem leczenia należy rozważyć możliwość konserwacji nasienia u mężczyzn.

Stosowanie cytarabiny wymaga skutecznej antykoncepcji i wykluczenia ciąży. Pacjenci powinni być poinformowani o ryzyku związanym z prokreacją podczas i po zakończeniu leczenia.

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane cytarabiny obejmują:

  • Supresję szpiku: leukopenia, małopłytkowość, niedokrwistość
  • Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, biegunka, zapalenie błon śluzowych jamy ustnej
  • Reakcje skórne: wykwity grudkowo-plamiste, zaczerwienienie skóry, wyłysienie
  • Zaburzenia OUN (głównie przy dużych dawkach): zaburzenia czynności mózgowo-móżdżkowych, ból głowy, zaburzenia psychiczne
  • Powikłania oczne: zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, zaburzenia widzenia
  • Uszkodzenie wątroby: zwiększenie aktywności aminotransferaz
  • Zespół cytarabinowy: gorączka, bóle mięśni i kości, wysypka, zapalenie spojówek

Leczenie cytarabiną wiąże się z ryzykiem wystąpienia licznych działań niepożądanych, które wymagają ścisłego monitorowania i odpowiedniego postępowania terapeutycznego.

Mechanizm działania

Cytarabina jest antymetabolitem - analogiem pirymidyn. Jej działanie polega na:

  • Blokowaniu polimerazy DNA
  • Hamowaniu reduktazy difosforanu cytydyny
  • Konkurencyjnym blokowaniu syntezy DNA
  • Hamowaniu przejścia z fazy G1 do S cyklu komórkowego

Cytarabina jest cytostatykiem fazowo specyficznym (faza S). Jej działanie cytotoksyczne wynika z zaburzenia syntezy DNA w komórkach nowotworowych.

Zrozumienie mechanizmu działania cytarabiny pozwala na optymalizację schematów leczenia i przewidywanie potencjalnych działań niepożądanych.

Właściwości farmakokinetyczne

Cytarabina charakteryzuje się następującymi parametrami farmakokinetycznymi:

  • Szybki metabolizm po podaniu
  • Brak skuteczności po podaniu doustnym
  • Dwufazowa eliminacja z krwi:
    • Faza wstępna: T0,5 = 1,4-7,5 min
    • Faza końcowa: T0,5 = 10-200 min (średnio 120 min)
  • Osiągnięcie stałego stężenia w ciągu 1 h po 1-3 h wlewie dożylnym
  • Wiązanie z białkami osocza: 2-20%
  • Przenikanie przez barierę krew-mózg (10-40% stężenia we krwi)
  • Wydalanie z moczem: 4-10% w postaci niezmienionej, 71-96% jako arabinozyd uracylu

Znajomość właściwości farmakokinetycznych cytarabiny jest kluczowa dla optymalizacji dawkowania i monitorowania stężenia leku w organizmie pacjenta.

Skład preparatu

Alexan® jest dostępny w fiolkach zawierających:

  • 5 mg cytarabiny
  • 10 mg cytarabiny
  • 20 mg cytarabiny
  • 40 mg cytarabiny

Różne dostępne dawki cytarabiny umożliwiają precyzyjne dostosowanie dawkowania do indywidualnych potrzeb pacjenta i schematu leczenia.


1) Chemioterapia
Załącznik: C.14.


Lek może przenikać do mleka kobiet karmiących piersią.
Istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).
Istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).
Istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).
Produkt leczniczy zawierający substancję czynną bardzo silnie działającą.
Produkt leczniczy, który może wpływać upośledzająco na sprawność psychofizyczną; jeżeli przepisana dawka i droga podania wskazują, że w okresie stosowania może pojawić się wyraźne upośledzenie sprawności psychomotorycznej, to należy udzielić pacjentowi wskazówek co do zachowania szczególnej ostrożności w zakresie prowadzenia pojazdów lub obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu bądź uprzedzić o konieczności czasowego zaniechania takich czynności.