Actilyse® 10; -20; -50
Alteplase
Actilyse® - alteplaza w leczeniu trombolitycznym
Wskazania do stosowania
Actilyse® (alteplaza) jest wskazany w leczeniu trombolitycznym w następujących stanach:
- Świeży zawał mięśnia sercowego
- Masywna zatorowość płucna z niestabilnością hemodynamiczną
- Ostry udar niedokrwienny OUN (do 3 godzin od wystąpienia pierwszych objawów)
Kluczowe jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia po wystąpieniu objawów, co ma istotny wpływ na skuteczność terapii.
Dawkowanie i sposób podawania
Świeży zawał mięśnia sercowego
Stosuje się dwa schematy dawkowania w zależności od czasu od wystąpienia objawów:
| Schemat | Czas od objawów | Dawkowanie |
|---|---|---|
| 90-minutowy (przyspieszony) | Do 6 godzin |
- Pacjenci >65 kg: 15 mg bolus i.v., następnie 50 mg we wlewie i.v. przez 30 min, potem 35 mg we wlewie i.v. przez 60 min (maks. 100 mg) - Pacjenci <65 kg: 15 mg bolus i.v., następnie 0,75 mg/kg we wlewie i.v. przez 30 min (maks. 50 mg), potem 0,5 mg/kg we wlewie i.v. przez 60 min (maks. 35 mg) |
| 3-godzinny | 6-12 godzin |
- Pacjenci >65 kg: 10 mg bolus i.v., następnie 50 mg we wlewie i.v. przez 60 min, potem 40 mg we wlewie i.v. przez 120 min (maks. 100 mg) - Pacjenci <65 kg: 10 mg bolus i.v., następnie wlew i.v. do maks. dawki 1,5 mg/kg |
Leczenie wspomagające: Zaleca się stosowanie leczenia przeciwzakrzepowego zgodnie z aktualnymi wytycznymi dla pacjentów z zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST.
Ostra masywna zatorowość płucna
| Masa ciała pacjenta | Dawkowanie |
|---|---|
| >65 kg | 100 mg w ciągu 2 godzin: - 10 mg bolus i.v. przez 1-2 min - Następnie 90 mg we wlewie i.v. przez 2 godziny |
| <65 kg |
- 10 mg bolus i.v. przez 1-2 min - Następnie wlew i.v. przez 2 godziny do maks. dawki 1,5 mg/kg |
Leczenie wspomagające: Po leczeniu trombolitycznym należy rozpocząć (lub wznowić) leczenie heparyną, monitorując APTT (1,5-2,5 razy wydłużony APTT w stosunku do wartości początkowej).
Ostry udar niedokrwienny
Leczenie musi być rozpoczęte w ciągu 4,5 godzin od wystąpienia objawów udaru. Zalecana dawka całkowita wynosi 0,9 mg alteplazy/kg masy ciała (maksymalnie 90 mg):
- 10% dawki całkowitej podawane jako bolus i.v.
- Pozostała część dawki we wlewie i.v. przez 60 minut
Leczenie wspomagające: Należy unikać podawania heparyny dożylnie lub stosowania inhibitorów agregacji płytek (np. ASA) w ciągu pierwszych 24 godzin po zastosowaniu alteplazy ze względu na zwiększone ryzyko krwawienia.
Roztwór alteplazy po rekonstytucji należy podawać dożylnie i jest przeznaczony do natychmiastowego użycia.
Warto zapamiętać
- Actilyse® (alteplaza) jest lekiem trombolitycznym stosowanym w świeżym zawale serca, zatorowości płucnej i ostrym udarze niedokrwiennym.
- Kluczowe jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia po wystąpieniu objawów - w przypadku udaru niedokrwiennego do 4,5 godzin.
Przeciwwskazania
Główne przeciwwskazania do stosowania alteplazy obejmują:
- Stwierdzona skaza krwotoczna
- Leczenie doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi
- Krwawienie śródczaszkowe w wywiadzie lub podejrzenie trwającego krwawienia śródczaszkowego
- Jawne lub niedawno przebyte krwawienia z różnych układów
- Świeżo przebyty (w ciągu ostatnich 10 dni) zewnętrzny urazowy masaż serca
- Duże urazy i rozległe zabiegi operacyjne (szczególnie w obrębie OUN) w ciągu ostatnich 3 miesięcy
- Ciężkie niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
- Bakteryjne zapalenie wsierdzia, zapalenie osierdzia
- Ostre zapalenie trzustki
- Ciężkie choroby wątroby
- Nowotwory OUN, rozsiany proces nowotworowy
Dodatkowo, w przypadku ostrego udaru niedokrwiennego OUN przeciwwskazane jest stosowanie alteplazy, gdy:
- Objawy wystąpiły wcześniej niż 3 godziny przed rozpoczęciem leczenia lub czas wystąpienia objawów nie jest znany
- Występuje ciężki udar (>25 punktów w skali NIHSS)
- Wystąpiły drgawki w początkowej fazie udaru
- Stwierdzono krwawienie śródczaszkowe w tomografii komputerowej
- Pacjent był leczony heparyną w ciągu 48 godzin poprzedzających udar
- Pacjent przebył udar w ciągu ostatnich 3 miesięcy
- Liczba płytek krwi <100 000/mm³
- Ciśnienie tętnicze krwi >185/110 mmHg
- Stężenie glukozy we krwi <50 mg/dl lub >400 mg/dl
- Wiek poniżej 18 lat i powyżej 80 lat
Znajomość przeciwwskazań jest kluczowa dla bezpiecznego stosowania alteplazy i minimalizacji ryzyka poważnych powikłań, szczególnie krwotocznych.
Ostrzeżenia i środki ostrożności
Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania alteplazy u:
- Osób w podeszłym wieku - ze względu na zwiększone ryzyko udarów krwotocznych OUN
- Pacjentów po mniejszych, świeżych urazach
- Pacjentów po biopsjach narządów miąższowych
- Pacjentów po wstrzyknięciach domięśniowych
W tych przypadkach występuje zwiększone ryzyko krwawienia. Konieczne jest dokładne monitorowanie pacjenta i ocena stosunku korzyści do ryzyka przed rozpoczęciem leczenia.
Interakcje
Alteplaza wchodzi w istotne interakcje z lekami wpływającymi na hemostazę:
- Doustne leki przeciwzakrzepowe
- Leki antyagregacyjne
- Heparyna
Jednoczesne stosowanie tych leków zwiększa ryzyko krwawienia. Jednak w przypadku trombolizy w zawale serca i zatorze tętnicy płucnej, leczenie heparyną (pod kontrolą APTT) oraz środkami hamującymi agregację płytek jest zalecane. W leczeniu udaru niedokrwiennego OUN należy unikać stosowania kwasu acetylosalicylowego lub podawania heparyny dożylnie w ciągu pierwszych 24 godzin po zastosowaniu alteplazy.
Stosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią
Alteplazę można stosować w okresie ciąży i karmienia piersią tylko w przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia, po dokładnym rozważeniu stosunku korzyści do ryzyka dla matki i płodu/dziecka. Brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w tych okresach.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem alteplazy to:
- Krwawienia - mogą prowadzić do zmniejszenia hematokrytu i stężenia hemoglobiny. Dzielą się na:
- Krwawienia powierzchowne - z miejsc po wkłuciach lub uszkodzonych naczyń
- Krwawienia wewnętrzne - do przewodu pokarmowego, układu moczowego, przestrzeni pozaotrzewnowej, OUN lub narządów miąższowych
- W leczeniu ostrego udaru niedokrwiennego - objawowe krwawienie do mózgu (do 10% pacjentów)
- Wybroczyny krwawe, krwawienia z nosa i dziąseł
- Zaburzenia rytmu serca (w zawale mięśnia sercowego)
- Nudności, wymioty
- Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
- Zwiększenie temperatury ciała
Rzadziej występują:
- Reakcje rzekomoanafilaktyczne (wysypka, pokrzywka, skurcz oskrzeli, obrzęk naczynioruchowy, wstrząs)
- Objawy z OUN (np. drgawki)
- Zatorowość uruchomionymi skrzeplinami
Monitorowanie pacjenta pod kątem wystąpienia działań niepożądanych, szczególnie krwawień, jest kluczowe podczas stosowania alteplazy.
Przedawkowanie
W przypadku przedawkowania alteplazy może wystąpić znaczący spadek poziomu fibrynogenu i innych czynników krzepnięcia krwi. W przypadkach nasilonego krwawienia zaleca się:
- Przetaczanie świeżo mrożonego osocza
- Przetaczanie świeżej pełnej krwi
Szybka interwencja i wyrównanie zaburzeń krzepnięcia są kluczowe dla opanowania skutków przedawkowania.
Mechanizm działania
Alteplaza jest rekombinowanym ludzkim tkankowym aktywatorem plazminogenu (rtPA). Jej działanie polega na:
- Aktywacji po związaniu z włóknikiem, do którego wykazuje wysokie powinowactwo
- Przekształceniu plazminogenu w plazminę, która rozpuszcza skrzeplinę
- Ograniczonym działaniu do miejsca powstawania skrzepliny, dzięki aktywacji w obecności włóknika
Alteplaza jest szybko wychwytywana z krwi i metabolizowana głównie w wątrobie. Jej okres półtrwania w fazie α wynosi 4-5 minut, co oznacza, że po 20 minutach od zakończenia wlewu dożylnego w osoczu znajduje się mniej niż 10% wartości początkowej stężenia leku.
Skład
Preparat Actilyse® dostępny jest w trzech dawkach:
- 10 mg alteplazy
- 20 mg alteplazy
- 50 mg alteplazy
Alteplaza jest podawana w postaci proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań i infuzji.
Ciąża - trymestr 1 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 2 - Kategoria C
Ciąża - trymestr 3 - Kategoria C
Wykaz B