Autorzy publikacji „Pandemic Considerations on Essential Oral Health Care” z początku grudnia 2020 roku na łamach „Journal of Dental Research”, opisują kontrowersje, jakie miały miejsce po opublikowaniu przez WHO tymczasowych wytycznych dotyczących opieki stomatologicznej.
Opieka stomatologiczna a WHO
WHO stwierdza w nich, że stomatologiczne zabiegi profilaktyczne nie są niezbędne w trakcie epidemii i należy z nich tymczasowo zrezygnować. Część mediów podała do wiadomości, że WHO zachęca do rezygnacji z podstawowej opieki dentystycznej. Wywołało to falę sprzeciwu. American Dental Association (ADA) i inne organizacje dentystyczne wydały oświadczenia, w których zwracają uwagę, że zapewnienie opieki dentystycznej jest niezbędne i bezpieczne.
Należy zaznaczyć, że wytyczne WHO mówią o ograniczeniu opieki dentystycznej do zabiegów pilnych jedynie w sytuacji wysokiej transmisji wirusa w społeczeństwie. Jednocześnie podkreślając wagę skutecznej profilaktyki. Dlatego, budzące wątpliwości sformułowania zmieniono. Chociaż cała sytuacja była w dużej mierze nieporozumieniem, skłoniła ekspertów do refleksji. Czym są podstawowe i niezbędne usługi dentystyczne oraz czy przerwy w świadczeniu opieki zdrowotnej są uzasadnione interesem zdrowia publicznego?
Opieka stomatologiczna w systemie ochrony zdrowia
Organizacja systemu opieki dentystycznej w różnych miejscach świata wygląda inaczej zarówno pod względem finansowania, jak i zakresu wykonywanych czynności. W wielu krajach istnieje swego rodzaju dualizm – opieka dentystyczna jest poza systemem opieki zdrowotnej i nie jest finansowana przez państwo, mimo częstego występowania chorób jamy ustnej. Autorzy publikacji mówią o dylemacie etycznym i „podwójnych standardach niezbędności”. Z punktu widzenia specjalistów z dziedziny stomatologii, a także wielu innych medyków i pacjentów oraz z perspektywy prawa (mówiącego o zapewnieniu zdrowia obywateli), opieka dentystyczna jest niezbędna, a w wielu systemach dostęp do niej jest nierówny.
Autorzy publikacji w celu uporządkowania pojęć proponują tzw. warstwowy model opieki dentystycznej, zgodnie z którym pełne spektrum możliwości współczesnej stomatologii obejmuje zbiór „zaawansowanej opieki dentystycznej”, zawierający w sobie podzbiór usług „niezbędnej opieki dentystycznej”. Według roboczej definicji „niezbędna opieka dentystyczna” dotyczy najpowszechniejszych problemów zdrowia jamy ustnej. Od ustalenia bezpiecznych, wysokiej jakości i finansowo opłacalnych interwencji na poziomie indywidualnym i społecznym w celu promowania i ochrony zdrowia jamy ustnej do zapobiegania i leczenia powszechnych chorób jamy ustnej, a tym samym utrzymanie zdrowia, produktywności i jakości życia.
Podstawowa opieka dentystyczna
Mniejszym podzbiorem jest „podstawowa opieka dentystyczna”, obejmująca usługi powszechnie dostępne dla wszystkich w danej populacji, niezależnie od możliwości finansowych. Dotyczą one najczęstszych chorób i dolegliwości, zapewniają najlepsze wyniki zdrowotne przy minimalnych kosztach oraz charakteryzują się wysoką jakością i bezpieczeństwem. Najmniejszym podzbiorem w tej koncepcji jest „pilna opieka dentystyczna”. Są to interwencje w przypadku chorób jamy ustnej przebiegających z krwawieniem, obrzękiem, bólem lub infekcją, wymagających natychmiastowego leczenia.
Zdaniem badaczy można wyciągnąć 3 główne wnioski w odniesieniu do stomatologii płynące z obecnej sytuacji epidemicznej. Pierwszym z nich jest potrzeba uznania opieki dentystycznej za integralną część systemu opieki zdrowotnej. Drugim – konieczność rozgraniczenia pomiędzy opieką niezbędną, podstawową a pilną, natomiast trzecim – ustalenie kryteriów włączenia różnych usług do poszczególnych poziomów opieki.
Przeczytaj także: Wyprysk dłoni w dobie COVID-19 – czyli o skutecznej i bezpiecznej dezynfekcji dłoni
Opieka stomatologiczna i jej wpływ na zakażenie SARS-CoV-2
Przy okazji tematu warto zwrócić uwagę na badania dotyczące wpływu zdrowia i higieny jamy ustnej na zakażenie koronawirusem. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne opublikowało zalecenia dotyczące prawidłowej higieny jamy ustnej w czasie pandemii COVID-19. Zwraca w nim szczególną uwagę na odpowiednie korzystanie z przyborów do mycia zębów. Szczoteczkę lub jej główkę należy wymieniać regularnie, minimum co 3 miesiące oraz przechowywać wyschniętą i oddzieloną od szczoteczek domowników. Można również czyścić ją przy pomocy wrzątku, płynu do płukania jamy ustnej lub 1% roztworu wody utlenionej.
Część badań zwraca uwagę na potencjalne korzyści z mycia zębów i płukania jamy ustnej w prewencji zachorowania na COVID-19. Pojawiły się również doniesienia o skuteczności stosowania do płukania jamy ustnej preparatów łączących oktenidynę i fenoksyetanol (Octenisept, Octenident). Mają one istotnie zmniejszać miano koronawirusa na błonach śluzowych. Należy przy tym pamiętać, że przestrzeganie zasad higieny jamy ustnej jest kluczowe dla zdrowia nie tylko w czasie pandemii.
Literatura:
- Benzian H, Beltrán-Aguilar E, Mathur MR, Niederman R. Pandemic Considerations on Essential Oral Health Care. Journal of Dental Research. December 2020. doi:10.1177/0022034520979830
- Furtak A, Weihönig J. Prawidłowe nawyki higieny jamy ustnej podczas epidemii SARS-CoV-2. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, 2020, Prawidłowe nawyki higieny jamy ustnej podczas epidemii SARS-CoV-2
- Karpiński TM. Płukanie jamy ustnej płynem Octenident prowadzi do zmniejszenia miana wirusa SARS-CoV-2, 2020
