Gorączka krwotoczna Ebola jest wywoływana przez wirus z rodziny Filovirida rodzaju Ebolavirus, a jej rezerwuarem są niektóre gatunki małp i owocożerne nietoperze. Obecnie znanych jest 5 podtypów wirusa: Ebola-Zaire, Ebola-Sudan, Ebola-Tai Forest, Ebola-Bundibugyo. Do zakażenia może dojść w wyniku bezpośredniego kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi oraz wydzielinami żywych lub martwych osób zakażonych. Okres inkubacji choroby wynosi od 2 do 21 dni.
Epidemie wirusa Ebola
Wirus został odkryty w 1976 r. w Demokratycznej Republice Konga i wywołuje gorączkę krwotoczną Ebola (EVD – Ebola Virus Disease). Od tego czasu przyczynił się do dziesiątków tysięcy zgonów w ponad 30 epidemiach. Największa jak do tej pory epidemia wirusa miała miejsce w Afryce Zachodniej w latach 2014-2016. Odnotowano wówczas ponad 11 000 zgonów. Inna z epidemii rozpoczęła się w 2018 roku w Demokratycznej Republice Konga i zmarło podczas jej trwania 2000 z 3000 osób, które zachorowały na gorączkę krwotoczną Ebola.
Czytaj również: Odra – dlaczego ten temat ciągle powraca?
Objawy zakażenia
Na początku objawy EVD są niespecyficzne i mogą imitować inne choroby związane z pobytem w krajach tropikalnych – malarię, dur brzuszny, inwazyjną chorobę meningokokową. Typowo infekcja zaczyna się gorączką powyżej 38,5 °C, bólem mięśni i stawów. Następnie, po około 5 dniach dołącza się wysypka grudkowo-rumieniowa na twarzy, szyi, tułowiu i ramionach oraz krwawienia i masywne krwotoki. Dochodzi do odwodnienia, hipoalbuminemii oraz uszkodzenia wątroby z żółtaczką. Ciężki przebieg choroby może prowadzić do niewydolności wielonarządowej i zgonu. Wciąż niejasne pozostaje, dlaczego niektórzy chorzy ulegają samoistnemu powrotowi do zdrowia, podczas gdy większość zakażonych osób prezentuje ciężki przebieg choroby. Typowym powikłaniami po przebytej chorobie są zapalenie wątroby, jąder i błony naczyniowej oka. Śmiertelność w przypadku zakażenia szacuje się na około 50%.
Zakażenie wirusem Ebola podejrzewa się u osób, które powróciły z krajów tropikalnych, tj. Gwinea, Liberia, Sierra Leone, Nigeria i u których w ciągu 21 dni po powrocie pojawiły się: bóle mięśni i stawów, gorączka, biegunka, wymioty oraz ból brzucha.
Rozpoznanie gorączki krwotocznej odbywa się na podstawie typowego obrazu klinicznego choroby oraz metod serologicznych (ELISA), izolacji wirusa z materiału biologicznego pobranego od chorych (krew, surowica lub inne materiały biologiczne) i hodowli na liniach tkankowych. Oznacza się również specyficzne przeciwciała w klasie IgM i IgG w późniejszym okresie choroby.
Zespół chorobowy po EVD
Narządy takie jak oczy, gruczoły sutkowe, jądra mogą być długotrwałym siedliskiem wirusa Ebola po przebytym zakażeniu. Okazuje się, że około połowa ozdrowieńców po przechorowaniu gorączki krwotocznej Ebola odczuwa przewlekłe dolegliwości, takie jak bóle mięśni i stawów oraz zapalenie oka, które może prowadzić do utraty wzroku. Bezobjawowi ozdrowieńcy mogą stanowić potencjalny rezerwuar wirusa. Ryzyko transmisji wirusa z płynu z gałki ocznej i innych narządów jest mało prawdopodobne, ale nie można go wykluczyć.
Szczepionki przeciwko wirusowi Ebola
W listopadzie 2019 r. Komitet ds. Produktów Leczniczych Przeznaczonych dla Ludzi zatwierdził dopuszczenie do obrotu w Unii Europejskiej pierwszą szczepionkę przeciwko EVD. Ervebo to żywa, atenuowana szczepionka, która zwiera genetycznie zmodyfikowany wirus wektor z wbudowaną otoczką glikoproteinową wirusa Ebola. Została ona zarejestrowana do podawania osobom dorosłym, narażonym na zakażenie. W ramach badania klinicznego szczepionkę podawano personelowi medycznemu oraz osobom z bliskiego kontaktu nowo zakażonych. Badanie przeprowadzone na grupie około 16 000 osób wykazało, że szczepionka zapewnia ochronę przeciwko wirusowi Ebola szczep Zair po podaniu 1 dawki.
W maju 2020 r. pojawiły się kolejne szczepionki, chroniące przed wirusem Ebola – 2 dawki podawane w następującym schemacie: jako pierwsza podawana jest 1 dawka szczepionki Zabdeno, następnie po 8 tygodniach podawana jest dawka przypominająca – szczepionka Mvabea. Zarówno Zabdeno, jak i Mvabea to szczepionki wektorowe, kodujące wybrane glikoproteiny wirusa.
Strategia zastosowana w celu zwalczania epidemii EVD polega na wdrożeniu tzw. szczepień pierścieniowych. W ramach tej strategii wszystkie osoby z bliskiego kontaktu osoby zakażonej oraz wszyscy kontaktujący się z bliskimi są poddawane szczepieniom. Ma to na celu przerwanie łańcucha zakażeń, co umożliwia opanowanie epidemii.
Czytaj również: Problemy lekarzy w obliczu epidemii COVID-19
Profilaktyka zachorowania na gorączkę krwotoczną Ebola
W celu profilaktyki zachorowania na EVD należy zrezygnować z podróży do krajów, w których potwierdzono zakażenia wirusem Ebola oraz powinno się unikać bezpośredniego kontaktu z krwią i płynami ustrojowymi, a także dzikim zwierzętami. Dodatkowo, zaleca się regularne mycie przy użyciu mydła i środków dezynfekujących oraz unikanie niebezpiecznych stosunków seksualnych.
Środki ochrony
Stosowanie środków ochrony osobistej, które zabezpieczą personel medyczny jest wymagane podczas kontaktu z osobami podejrzanymi o zakażenie wirusem Ebola (rękawiczki jednorazowego użytku, maseczka na twarz z filtrem FFP3 lub FFP2 lub maseczka chirurgiczna) oraz z osobami z objawami EVD (nienasiąkliwy kombinezon, okulary ochronne lub przyłbica, maska z filtrem FFP2 lub FFP3, grube rękawice, wysoka ochrona na buty jednorazowego użytku lub buty gumowe). Zaleca się wówczas ograniczenie kontaktu do niezbędnego minimum. Środków ochrony indywidualnej powinny być także stosowane w kontakcie ze zwłokami pacjentów zmarłych z powodu zakażenia wirusem.
Leczenie zakażenia wirusem Ebola
Nie istnieje specyficzne leczenie na EVD. Zazwyczaj postępowanie w przypadku zachorowania polega na wyrównywaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i białkowej, leczenie skazy krwotocznej, wstrząsu oraz wspomaganie czynności układu krążenia i oddechowego. Ze względu na brak skutecznego leczenia EVD zaleca się wdrażanie działań profilaktycznych przed zachorowaniem.
Źródła:
- https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/47686/37352
- https://pssekrapkowice.pis.gov.pl/plikijednostki/wsseopole/pssekrapkowice/userfiles/file/EP/Ebola/EBOLA%20OPRACOWANIE%20.pdf
- https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/ebola—goraczka-krwotoczna
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/sukces-szczepionki-przeciw-goraczce-eboli-moze-pomoc-w-pokonaniu-covid-19/
- Gorączka krwotoczna Ebola – definicja przypadku (zaadaptowana do krajowego nadzoru epidemiologicznego). Przegląd Epidemiologiczny 2014; 68: 789-795
- https://journals.viamedica.pl/journal_of_transfusion_medicine/article/view/56053/44477
