Choroby dziąseł w świetle nowej klasyfikacji – paradontoza
Eksperci uzgodnili, że krwawienie przy zgłębnikowaniu powinno być podstawowym wskaźnikiem różnicującym zdrowie oraz stadia zaawansowania zapalenia dziąseł (paradontoza). Zdrowe dziąsła zostały określone jako mniej niż 10% miejsc krwawiących z obserwowaną głębokością kieszonek nieprzekraczającą 3 mm. Ponadto, zaproponowano podział na klinicznie zdrowe dziąsła przy nienaruszonym oraz przy zredukowanym przyzębiu po ukończeniu leczenia periodontologicznego. Zapalenia dziąseł wywołane przez biofilm nazębny zostały podzielone na: zależne jedynie od biofilmu, modyfikowane ogólnymi (np. nikotynizmem, hiperglikemią, niedoborami witaminy C, zmianami hormonalnymi związanymi z pokwitaniem) lub miejscowymi czynnikami ryzyka (np. kserostomią w przebiegu zespołu Sjögrena), oraz powiększenie dziąseł polekowe. W nowej klasyfikacji uporządkowano szerokie spektrum chorób dziąseł niewywołanych przez biofilm nazębny, w tym: zaburzeń genetycznych i rozwojowych, swoistych infekcji, stanów zapalnych i chorób immunologicznych, zmian egzofitycznych, nowotworów, zmian hormonalnych, niedoborowych i metabolicznych, oraz urazowych i pigmentacji dziąseł.
Konsensus warsztatów w Chicago – nowy podział zapaleń przyzębia
Na podstawie najnowszych doniesień naukowych wprowadzono podział chorób przyzębia wyróżniający zapalenia martwicze przyzębia, zapalenia będące objawem choroby ogólnoustrojowej, oraz zapalenia przyzębia (periodontitis).
Paradontoza – nowa klasyfikacja
W obecnej klasyfikacji odstąpiono od wcześniejszego podziału na postaci agresywne i przewlekłe tego schorzenia. Eksperci zaproponowali wyróżnienie czterech stadiów zapalenia przyzębia od początkowego – 1 do ciężkiego z możliwością utraty uzębienia – 4. Kryteria diagnostyczne periodontitis obejmują wartości poziomu klinicznej utraty przyczepu (clinical attachment loss – CAL), głębokość kieszonek (probing depth – PD), stopień utraty kości wyrostka zębodołowego (ilościowy i procentowy), obecność pionowych ubytków kostnych, zmian w obrębie furkacji, rozchwiania zębów oraz ich utraty na skutek periodontitis. Zapalenie przyzębia jest opisywane jako zlokalizowane, gdy obejmuje <30% zębów, a jako uogólnione, gdy obserwowane jest w >30% zębów. Ryzyko progresji ocenia się na podstawie badania radiologicznego i pomiarów CAL oraz oceny utraty kości w kontekście wieku pacjenta.
Paradontoza – stopnie ryzyka regresji choroby
W obrębie każdego z opisanych stadiów wyodrębnia się trzy stopnie ryzyka progresji choroby (A – niskie, B – umiarkowane lub C – wysokie). Pozwalają one na ocenę indywidualnego profilu ryzyka rozwoju zapalenia przyzębia. Definiowane są na podstawie obserwowanej progresji zapalenia przyzębia, jak również ogólnego stanu zdrowia. Dodatkowo współistnienia czynników ryzyka schorzenia (nikotynizmu, złej kontroli glikemii u pacjentów z cukrzycą). Wśród martwiczych chorób przyzębia charakteryzujących się martwicą brodawek dziąsłowych, krwawieniem oraz bólem, wymienia się: martwicze zapalenie dziąseł. Ponadto przyzębia oraz jamy ustnej. Należy pamiętać o tym, że pacjenci po terapii zapalenia przyzębia wymagają kompleksowego leczenia podtrzymującego. Co ważne, wymagane są również systematyczne wizyty kontrolne.
Ogólnoustrojowe schorzenia mające wpływ na rozwój periodontitis
Zapalenie przyzębia może też stanowić objaw choroby ogólnoustrojowej i wówczas powinno zostać sklasyfikowane zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10. Przykładowo zespół Papillon-Lefèvre może być związany z ciężkim zapaleniem przyzębia obserwowanym w młodym wieku. Także schorzenia onkologiczne mogą mieć wpływ na pojawienie się zmian w obrębie przyzębia. Sugeruje się również, że źle kontrolowana cukrzyca może modyfikować przebieg zapaleń przyzębia. Do innych stanów chorobowych tkanek podporowych zęba zaliczono ropnie przyzębne oraz zespoły endodontyczno-periodontologiczne.
Czytaj również: Kandydoza błony śluzowej jamy ustnej – objawy i leczenie
Rozwojowe i nabyte deformacje przyzębia oraz wpływ urazowych sił zgryzowych
W grupie nieprawidłowości śluzówkowo-dziąsłowych wymieniono: brak dziąsła oraz zmniejszoną głębokość przedsionka. Ponadto nieprawidłową pozycję wędzidełek i mięśni, nadmiar dziąsła, nieprawidłowy kolor, recesje oraz odsłoniętą powierzchnię korzenia. Eksperci zaproponowali nowe kryteria diagnostyczne recesji dziąsłowych, bazujące na pomiarach CAL w przestrzeniach międzyzębowych, oraz wprowadzili pojęcie fenotypu przyzębia. Do zmian urazowych zaliczono: pierwotny i wtórny uraz zgryzowy, a także wpływ sił ortodontycznych na stan przyzębia. W klasyfikacji wyróżniono także rolę miejscowych czynników związanych z zębami oraz uzupełnieniami protetycznymi.
Choroby i zmiany w obrębie tkanek wokół implantów
Klasyfikacja wyróżnia grupę stanów związanych z leczeniem implantologicznym, w tym: zdrowych tkanek wokół implantów, zapalenia błony śluzowej wokół implantów, peri-implantitis, oraz ubytku tkanek miękkich i twardych wokół implantów. Eksperci opracowali również kryteria diagnostyczne dla schorzeń obserwowanych wokół implantów zębów. Uzgodniono, że zdrowe tkanki cechują się brakiem zmian zapalnych i krwawienia przy zgłębnikowaniu oraz obecnością prawidłowego lub zredukowanego podparcia kostnego. Nie zdefiniowano wytycznych odnośnie prawidłowych głębokości zgłębnikowania w okolicy implantów. Z kolei, na toczący się stan zapalny wskazują objawy zapalenia tkanek miękkich oraz widoczne krwawienie przy zgłębnikowaniu. Postępująca utrata kości wokół implantu stanowi podstawę do rozpoznania peri-implantitis i ma ona zwykle związek ze złą higieną jamy ustnej.
Uwzględnienie wielowymiarowych aspektów klasyfikacji chorób przyzębia pozwala na zaplanowanie kompleksowego leczenia tych schorzeń w ramach współpracy interdyscyplinarnej między specjalistami w dziedzinach medycznych i stomatologicznych.
Autor: dr n.med. Joanna Rasławska-Socha
Piśmiennictwo:
- Górska R.: Choroby przyzębia 2017 – klasyfikacja. PZWL Warszawa 2018, wydanie 1.
- Caton J.G., Armitage G., Berglundh T., et al.: A new classification scheme for periodontal and peri-implant diseases and conditions – Introduction and key changes from the 1999 classification. J Clin Periodontol 2018, 45 Suppl 20, S1-S8. doi: 10.1111/jcpe.12935. PMID: 29926489
