Cukrzyca jest problemem wielodyscyplinarnym, który łączy nie tylko lekarzy wielu specjalności, ale także zespół sprawujący opiekę pielęgniarską. Dlatego godnym uwagi jest tegoroczne hasło Światowej Organizacji Zdrowia, które podkreśla rolę pielęgniarki jako lidera edukacji terapeutycznej w cukrzycy.
Wsparcie pielęgniarek w terapii cukrzycy ma kluczowe znaczenie i jest związane m.in. z edukacją oraz monitorowaniem zachowań i wyborów pacjenta. Stąd tematem Światowego Dnia Cukrzycy 2020 jest podniesienie świadomości na temat kluczowej roli, jaką pielęgniarki odgrywają we wspieraniu osób, które albo chorują na cukrzycę, albo są zagrożone zachorowaniem i również potrzebują ich wsparcia [1].
Cukrzyca w kampaniach społecznych
W tym dniu “cukrzycowe” kampanie społeczne na które warto było zwrócić uwagę to:
- „CUKIER JEST DO DUPY” Fundacji Michała Figurskiego “Najsłodsi”. Pod tym hasłem przypomina kultowy i niezapomniany plakat „Papierosy są do dupy” autorstwa Andrzeja Pągowskiego. Więcej informacji na temat kampanii odnaleźć można na stronie internetowej: najslodsi.pl
- “Oswoić cukrzycę” film Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, które od prawie 40 lat stara się pomagać osobom z cukrzycą i ich bliskim. Oglądając film możemy wysłuchać wypowiedzi osób żyjących z cukrzycą. Ich wypowiedzi powinny zmotywować pacjentów do codziennych zmagań z chorobą, zaś wśród osób zdrowych lub zagrożonych cukrzycą wzbudzić troskę o własny stan zdrowia. Film dostępny jest na stronie Stowarzyszenia: diabetyk.org.pl/swiatowy-dzien-cukrzycy-2020
Czytaj również: Co doradzić pacjentowi przy insulinoopornosci
Cukrzyca w statystykach
Jak wskazują dane Ministerstwa Zdrowia, w 2018 r. w Polsce było 2,9 mln dorosłych z cukrzycą. Co stanowi 1,3 mln mężczyzn i 1,6 mln kobiet chorych, czyli co jedenasty dorosły. Należy zwrócić uwagę, że liczby te dotyczą już zdiagnozowanej cukrzycy. Duża część społeczeństwa jest nieświadoma choroby bądź ma stan przedcukrzycowy i rozwinie cukrzycę w przyszłości. Z powodu cukrzycy w 2018 r., w szpitalach leczono 279 tys. osób (cukrzyca była głównym powodem pobytu w szpitalu lub stwierdzono ją u chorego). Prawie co trzeci pacjent, któremu udzielono pomocy z powodu choroby niedokrwiennej serca lub udaru, miał cukrzycę. W latach 2013–2018 zachorowalność na cukrzycę (obliczona na podstawie danych o zrealizowanych świadczeniach) wzrosła wśród osób dorosłych o 13,7% [2].
Według raportu International Diabetes Federation (IDF) [3] z powodu cukrzycy w 2019 r. w Polsce zmarło 18 536 osób (odsetek zgonów u osób <60 r.ż. stanowił 28,3%). Analizując ogólnoeuropejskie dane, widzimy, że Polska zajmuje 9. miejsce w Europie pod względem liczby chorych na cukrzycę w wieku 20-79 lat. Co ciekawe, przewidywany jest spadek zachorowalności na cukrzycę w populacji polskiej do 2030 r. (27 909,7/1000 osób) w porównaniu z 2019 r. (28 891,1/1000 osób).
Częstość powikłań mikronaczyniowych jest opisana na poziomie – 6,8% dla nefropatii i 4,9% dla neuropatii. Z kolei, aż 19,1% pacjentów chorujących na cukrzycę ma powikłania makroangiopatyczne pod postacią choroby wieńcowej. Szacuje się, że w dwóch kolejnych dekadach, częstość tego powikłania zmniejszy się ponad 3-krotnie. Raport IDF wskazuje, że od 2010 r. przewiduje dla Polski spadek wydatków związanych z leczeniem cukrzycy w kolejnych latach. Być może wynika to z większej świadomości choroby jaką jest cukrzyca. Może również sugerować poprawę interdyscyplinarnej opieki nad pacjentami i prewencji rozwoju ciężkich powikłań a tym samym hospitalizacji.
Cukrzyca okiem ekspertów
Eksperci podsumowali najważniejsze zmiany w 2020 roku dotyczące chorych na cukrzycę celem poprawy w zakresie prewencji, diagnostyki i leczenia cukrzycy oraz jej powikłań [4]. W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2020 dowiadujemy się m.in.: o zaktualizowaniu wytycznych dotyczących organizacji opieki medycznej nad chorym na cukrzycę. Sprecyzowaniu zaleceń dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego u kobiet z cukrzycą ciążową. Zwrócono również uwagę na wczesną terapię skojarzoną metforminą i flozynami i/lub agonistami receptora GLP-1 u każdego pacjenta powyżej celu terapeutycznego lub ze schorzeniami towarzyszącymi — miażdżycową chorobą sercowo-naczyniową, przewlekłą chorobą nerek lub niewydolnością serca.
Dodatkowo, podkreślono, że chorych na cukrzycę typu 2 powinno się edukować w zakresie kontroli wielkości porcji oraz udziału węglowodanów w poszczególnych posiłkach i całej diecie. Ważnym aspektem są również działania, które mają wyrównać cukrzycę u dziecka, ale nie mogą odbywać się kosztem obniżenia jakości życia.
Ważnym aspektem było również określenie, że celem edukacji pacjenta jest unikanie ostrych powikłań cukrzycy: hipoglikemii i hiperglikemii. Zaakcentowano, że depresja często współwystępuje z cukrzycą i istotnie zwiększa ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy. Podkreślono, że neuropatia autonomiczna układu sercowo-naczyniowego jest niezależnym czynnikiem ryzyka zwiększonej śmiertelności w cukrzycy. Co więcej, umieszczono także system stratyfikacji ryzyka dotyczący częstości badań prewencyjnych stóp cukrzycowych w zależności od stopnia ryzyka powstania rany.
Dokonano także aktualizacji w aneksach 1, 2 i 6, które dotyczą:
- konieczności wykonania badań w kierunku występowania powikłań cukrzycowych w roku poprzedzającym przed przekazaniem do opieki internistycznej,
- postępowania orzeczniczego wobec kierowców oraz pracowników z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycę.
Szczegółowe informacje odnoszące się do wprowadzonych zmian i aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2020 można znaleźć tu: https://cukrzyca.info.pl/zalecenia_kliniczne/zalecenia_kliniczne_dotyczace_postepowania_u_chorych_na_cukrzyce_2020.
Autor: Olga Basiak
Źródła:
- https://worlddiabetesday.org
- https://najslodsi.pl
- diabetyk.org.pl
- www.pacjent.gov.pl/artykul/cukrzyca-w-liczbach
- International Diabetes Federation Raport Poland 2010-2045 www.diabetesatlas.org/data/en/country/158/pl.html
- Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2020
