Choroba Parkinsona - nowe metody terapeutyczne

Choroba Parkinsona to choroba neurodegeneracyjna. Jej istotą jest zanik komórek dopaminergicznych znajdujących się w mózgu. Zapadalność na chorobę Parkinsona zwiększa się z wiekiem. Obserwujemy więcej zachorowań na tę chorobę wśród mężczyzn.

Choroba Parkinsona – epidemiologia

Dane ogólnoświatowe wskazują, że w 2016 r. na całym świecie było około 6 mln osób chorych na chorobę Parkinsona. Przewiduje się, że w 2040 r. liczba ta będzie dwukrotnie większa. W Polsce żyje niespełna 100 tysięcy osób z chorobą Parkinsona.

Czytaj również: Kierunki rozwoju neurologii w Polsce

Objawy choroby

Objawy choroby Parkinsona obejmują spowolnienie ruchowe, sztywność mięśni, drżenie spoczynkowe oraz zaburzenia chodu i postawy. Głównym objawem jest spowolnienie ruchowe, które dotyczy wszystkich czynności wykonywanych przez pacjenta. Chorzy mają problem z zapoczątkowaniem ruchu, wolniej chodzą, ubierają się i mówią. Inne dolegliwości ruchowe dotyczą drżenia kończyn w spoczynku oraz sztywności mięśniowej z bólem. Istnieje kilka objawów, które mogą wyprzedzać pojawienie się objawów ruchowych choroby Parkinsona. Należą do nich: zaburzenia węchu, depresja, zaparcia, zaburzenia snu. Objawy te mogą występować kilka lat przed rozwojem pełnoobjawowej choroby. Wczesne rozpoznanie choroby ma duże znaczenie, ponieważ powinno być początkiem terapii.

Czytaj również: Kongres „Zdrowie Polaków 2021” – raport z wydarzenia

Choroba Parkinsona – jak ją leczymy?

Dotychczas nie wiemy jak spowalniać tempo progresji choroby Parkinsona. Możliwe jest leczenie objawowe, które w znacznym stopniu poprawia komfort życia chorujących osób. Na początku wystarcza zwykle nieskomplikowane leczenie farmakologiczne. Złotym standardem w leczeniu choroby Parkinsona to lewodopa. Terapia przy pomocy lewodopy jest skuteczna u większości chorych na początkowym okresie choroby. W ciągu pierwszy 5 lat terapii, o których często mówi się „miesiąc miodowy” odpowiedź na leczenie lewodopą jest zwykle zadawalająca. U młodszych pacjentów, którzy zachorowali w wieku około 50. roku życia, terapię powinno się rozpocząć od agonistów receptorów dopaminowych (preparaty ropinirolu, pramipeksolu i rotygotyny).

Czytaj również: COVID-19, co dalej z pandemią? – prognozy

Choroba Parkinsona – co poza leczeniem farmakologicznym?

Inne możliwe opcje terapeutyczne choroby Parkinsona obejmują techniki infuzyjne takie jak wlewy podskórne z apomorfiny oraz dojelitowy ciągły wlew żelu zawierającego lewodopę lub karbidopę. Alternatywną metodą pozostaje głęboka stymulacja mózgu (deep brain stimulation – DBS). Leczenie chirurgiczne powinno być rozważone w zaawansowanych przypadkach.

W 2019 r. FDA zaakceptowała terapię niesymetrycznego drżenia opornego na leczenie w chorobie Parkinsona, polegającą na ogniskowym uszkodzeniu wzgórza wiązką fal ultradźwiękowych pod kontrolą MR.

Głęboka stymulacja mózgu – na czym polega?

Jedną z innowacyjnych metod leczenia choroby Parkinsona jest głęboka stymulacja mózgu (ang. deep brain stimulation – DBS). Metoda polega na wszczepieniu cienkich elektrod stymulujących do głęboko położonych części mózgu. Najczęściej elektrody są wszczepiane do jądra niskowzgórzowego, gałki bladej lub jądra brzusznego pośredniego wzgórza. Wbrew pozorom, elektrody mózgowe nie są wszczepiane do istoty czarnej – miejsca, gdzie zanikają neurony dopaminowe w chorobie Parkinsona. Wynika to z tego, że mechanizm działania głębokiej stymulacji mózgu powoduje zahamowanie wybranych struktur nerwowych, a nie ich pobudzanie. U zdrowego człowieka dopamina utrzymuje w równowadze pozostałe ośrodki nerwowe i hamuje niektóre z nich, np. jądro niskowzgórzowe. W chorobie Parkinsona, przy braku dopaminy, dochodzi do nadmiernego uaktywnienia struktury hamowane w warunkach fizjologicznych, co skutkuje pojawieniem się objawów ruchowych (sztywności, dyskinez). Zabieg głębokiej stymulacji mózgu umożliwia zachowanie równowagi pomiędzy ośrodkami mózgowymi.

DBS jest metodą terapeutyczną proponowaną pacjentom z zaawansowaną chorobą Parkinsona. Zwykle rozważa się jej wdrożenie w momencie pojawienia się powikłań ruchowych takich jak stany zmiennej sprawności w ciągu dnia, nasilone drżenie lub wystąpienie ruchów mimowolnych, które ograniczają funkcjonowanie.

Skuteczność zabiegu DBS jest bardzo wysoka

Istotna poprawa sprawności ruchowej, zmniejszenie drżenia rąk, dyskinez i sztywności mięśni to główne korzyści przebytego zabiegu. Średnia poprawa sprawności ruchowej po DBS w licznych badaniach została oceniona na ponad 50%. Pacjenci odczuwają poprawę w wykonywaniu wszystkich czynności, które przed stanowiły problem. Bateria stymulatora ni ładowalnego wystarcza na 3-9 lat terapii. W momencie, w którym poziom baterii jest niski, jest możliwość wymiany baterii w znieczuleniu miejscowym. Z kolei stymulatory ładowalne działające nawet 25 lat mają baterie, którą można uzupełniać przez skórnie.

Aktualnie w Polsce wykonuje się około 300 zabiegów DBS rocznie. Najważniejszym aspektem jest właściwa kwalifikacja, która powinna być dokonana przez zespół neurologiczny w szpitalu. Problematyczne dla pacjentów po przebytym zabiegu jest brak poradni stymulatorów DBS kontrolujących ich działanie.

Niestety aktualnie pomimo nowych terapii w chorobie Parkinsona, wciąż nie dysponujemy żadnym leczeniem, które modyfikowałoby przebieg choroby.

Piśmiennictwo: