Karmienie piersią rekomendowane jest przez wszystkie pediatryczne towarzystwa naukowe. Powinno stanowić podstawę żywienia dziecka w pierwszym półroczu życia. Eksperci Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci opracowali zalecenia dotyczące żywienia niemowląt [1]. Z uwagi na fakt, że mleko mamy w pełni zaspokaja zapotrzebowanie niemowlęcia na wszystkie składniki odżywcze (za wyjątkiem witaminy D i K). Należy dążyć do wyłącznego karmienia piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka.
Banki mleka kobiecego to laboratoria, których zadaniem jest pobieranie mleka kobiecego od kobiet – dawczyń, a następnie przekazywanie go tym dzieciom, które z różnych przyczyn zostały pozbawione pokarmu własnych matek. Dawczynie mleka to kobiety, które mają nadmiar pokarmu i mogą go bez szkody dla własnego dziecka przekazać do banku.
Możliwości żywienia mlekiem kobiecym
Idea banków mleka kobiecego ma na celu stworzenie możliwości żywienia mlekiem kobiecym najbardziej potrzebującym noworodków m.in.: ciężko chorych, urodzonych przedwcześnie. Dla tych dzieci mleko ludzkie jest nie tylko pożywieniem, ale także lekiem.
Potrzeby tych najbardziej wymagających dzieci są realizowane w pierwszej kolejności. Podawanie noworodkom urodzonym przed 37. tygodniem ciąży pasteryzowanego mleka od dawczyń zamiast sztucznej mieszanki wpływa na spadek zachorowań na martwicze zapalenie jelit – jednej z najcięższych choroby przewodu pokarmowego okresu noworodkowego. Zdrowe noworodki mogłyby korzystać dopiero z nadwyżek mleka. Każda taka sytuacja musi być indywidualnie rozpatrywana w placówce banku mleka.
Przeczytaj również: Żywienie i suplementacja ciężarnych – co aktualnie wiemy?
Banki mleka kobiecego – funkcjonowanie i finansowane
Założeniem funkcjonowania banków mleka kobiecego jest nieodpłatne oddawanie mleka przez matki. Honorowe Dawczynie i ich dzieci mają możliwość korzystania z bezpłatnego poradnictwa laktacyjnego oraz sprzętu niezbędnego do właściwego odciągania pokarmu. Bankowanie mleka kobiecego funkcjonuje głównie na podstawie funduszy dotacyjnych od sponsorów i częściowego dofinansowania z NFZ [2].
Pierwszy bank mleka został założony w Wiedniu 1909 r. Odkrycie wirusa HIV i związane z tym ryzyko przeniesienia choroby przez mleko kobiece znacznie ograniczyło praktykę dzielenia się naturalnym pokarmem. Rozwój technik przetwarzania mleka kobiecego, a także wzrost standardów epidemiologicznych eliminuje dziś ryzyko zakażenie przez pasteryzowane mleko kobiece [3].
W 2010 r. powstało Europejskie Stowarzyszenia Banków Mleka Kobiecego, które posiada w swoim rejestrze około 248 placówek oraz kilka na etapie tworzenia [3]. Uroczyste otwarcie pierwszej w Polsce placówki banku mleka kobiecego odbyło się w szpitalu im. W. Orłowskiego w CMKP w Warszawie. Otwarcie było możliwe dzięki dotacji otrzymanej z m. st. Warszawy oraz pomocy sponsorów. Od tego czasu rokrocznie przybywa w Polsce banków mleka. Aktualnie mamy w Polsce 16 placówek zajmujących się bankowaniem [2].
Banki mleka kobiecego – rozpowszechnianie świadomości
Dzień 19 maja jest corocznym Światowym Dniem Darowizny Mleka Ludzkiego. Dla uczczenia tego dnia w 2020 roku pracownicy ochrony zdrowia i rodziny z 36 krajów spotkali się, aby stworzyć mozaikę zdjęć online. Udostępniono również naklejkę na portalu społecznościowym Facebook („Every drop makes a difference” – z ang. „Każda kropla jest cenna”), aby umożliwić wykorzystanie zdjęcia profilowego do rozpowszechnienia oraz zainicjowania solidarności i współpracy na całym świecie we wspólnym celu, jakim jest pomoc dzieciom i rodzinom [4].
Pozyskiwanie mleka z banku, a następnie jego podaż dzieciom pozbawionym pokarmu własnej mamy jest postępowaniem o udowodnionym efekcie terapeutycznym i dobrej tolerancji. Jednakże należy pamiętać, że podstawą żywienia każdego dziecka, zdrowego i chorego, powinno być mleko biologicznej matki. Te powinny być otoczone profesjonalną opieką laktacyjną. Mleko z banku powinno być dostępne tylko dla tych dzieci, które z przyczyn niezależnych od woli rodziców są pozbawione mleka kobiecego.
Banki mleka – zalecenia ekspertów
Fundacja Bank Mleka Kobiecego powstała w 2010 r., aby promować w środowisku medycznym oraz wśród rodziców ideę dzielenia się naturalnym, przebadanym pokarmem kobiecym zgodnie z zaleceniami WHO. Fundacja współpracowała przy tworzeniu rekomendacji dotyczących regulacji prawnych związanych z mlekiem kobiecym oraz funkcjonowaniem banków mleka w Unii Europejskiej. Współtworząc zalecenia eksperci Fundacji, wskazali na konieczność:
- potrzebę uznania w UE mleka kobiecego jako najbardziej optymalnego sposobu żywienia wcześniaków oraz niemowląt chorych i z niską masą urodzeniową (z zastrzeżeniem, że mleko biologicznej matki powinno być pierwszym wyborem, a mleko pochodzące z banku mleka preferowanym wyborem, gdy dziecko nie może być karmione mlekiem matki),
- zwiększania świadomości o bankach mleka w Europie,
- wypracowania standardów, dotyczących pozyskiwania, przechowywania i dystrybucji, zapewniających wysoki poziom jakości mleka kobiecego,
- zapewnienia równego dostępu do bezpiecznego mleka pochodzącego z banku mleka dla wcześniaków oraz niemowląt chorych i z niską masą urodzeniową,
- potrzebę prowadzenia badań naukowych i zbierania danych dotyczących zastosowania i donacji mleka kobiecego w całej UE [5].
W okresie od 17 listopada do 14 grudnia 2020 r. trwały konsultacje społeczne Komisji Europejskiej. Dotyczyły zmian dyrektywy poświęconej ludzkim tkankom, komórkom i krwi. Każdy mieszkaniec UE miał prawo wyrazić swoją opinię i zwrócić uwagę decydentów na istotne problemy w tym zakresie. Celem jest zapewnienie wysokich standardów bezpieczeństwa tkanek i komórek wykorzystywanych do leczenia.
Komisja podsumuje wszystkie sugestie zmian w sprawozdaniu oraz określi w jaki sposób wkład tych, zaakceptowanych zostanie uwzględniony. Docelowo, inicjatywa ta wpłynie na aktualizacje przepisów UE. Po akceptacji przez Komisję, wnioski dotyczące dyrektywy ukażą się w IV kwartale 2021 r. Być może jako efekt tych zmian, decyzją Komisji Europejskiej funkcjonowanie banków mleka ulegnie regulacjom. Więcej szczegółów na ten temat na stronie Komisji Europejskiej: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12734-Revision-of-the-Union-legislation-on-blood-tissues-and-cells.
Źródła:
- Szajewska H, Horvath A, Rybak A. Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2016;13:9–24.
- Wesołowska A, Pawlus B, Bernatowicz-Łojko B, Borszewska-Kornacka MK. Funkcjonowanie banków mleka w Polsce – praktyczne rekomendacje.
Postępy Neonatologii 2018;24(1):59–64.
doi: 10.31350/postepyneonatologii/2018/1/PN2018003 - https://europeanmilkbanking.com/
- https://europeanmilkbanking.com/world-day-of-human-milk-donation-2/
- http://bankmleka.pl/150-mleko-kobiece-w-unii-europejskiej—czas-na-regulacje.html
