Alzheimer i demencja: bezpieczeństwo osoby chorej

Alzheimer stanowi od 50-70% wszystkich przyczyn demencji i jest chorobą nieodwracalną. Diagnoza i rozstrzygnięcie, czy w danym przypadku występuje choroba Alzheimera, czy też inne podłoże ma kluczowe znaczenie dla wdrożenia odpowiedniego sposobu postępowania, terapii lub leczenia w przypadkach, w których jest to możliwe ze względu na odwracalny charakter zmian [2, 4].

Alzheimer i demencja – jak pomóc choremu?

Demencja oznacza grupę objawów wiążących się z problemem z myśleniem i pamięcią, ogólnym otępieniem, a jej powodem mogą być różne schorzenia. Zanik procesów poznawczych w największym stopniu dotyka osobę chorą, ale wpływa również na jej otoczenie. Najczęściej opiekunem osoby chorej na demencję czy Alzheimera zostaje osoba współzamieszkująca, małżonek lub dziecko. Wiąże się to z reorganizacją życia, a z czasem staje się koniecznością. Głównym celem opieki nad osobą chorą jest zapewnienie jej bezpieczeństwa, spokoju i podniesienie komfortu życia [4].

Wędrowanie – problem w opiece nad osobą z otępieniem

,,Trudne zachowanie” osoby chorej powinno być dla opiekuna sygnałem ostrzegawczym o występowaniu dyskomfortu w życiu podopiecznego. Bardzo często należy do niego ,,wędrowanie’’, dotykające częściej mężczyzn, które jest swego rodzaju szukaniem spokoju i komfortu życiowego. Przejawia się poprzez: podążanie za opiekunem, aktywność w nocy i nadmierną aktywność w dzień. Poza tym, bezcelowym chodzeniem oraz powtarzającym się sprawdzeniem obecności opiekuna. Dodatkowo bardzo często dochodzi do tego ryzyko zgubienia się przez osobę chorą, co jest dużym niebezpieczeństwem.

Osoba chora nie potrafi zdefiniować problemu i wyrazić swoich potrzeb. Stąd też chodzenie jest często reakcją na zapalenie pęcherza moczowego lub inną dolegliwość, temperaturę, hałas lub jest ucieczką przed kimś.

Wędrowaniu może towarzyszyć pobudzenie, wyrażone poprzez: ogólny niepokój, „bieganie” po domu, chowanie przedmiotów, ubieranie się i rozbieranie bez potrzeby, krzyki czy wybuchy gniewu.

Należy zwrócić uwagę, że wędrówka nie jest szkodliwa, jeśli ma miejsce w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku [1,3].

Przeczytaj również: Senior w POZ – terapia schorzeń pacjentów 65+

Alzheimer i demencja – jak zapewnić bezpieczeństwo osobie chorej?

Najważniejsze dla roli opiekuna jest zrozumienie, że objawy demencji mogą wystąpić z różnym zaawansowaniem, na każdym etapie choroby i mogą nasilać się w zależności od innych czynników.

Takimi czynnikami mogą być:

stres lub strach,
zagubienie,
potrzeby fizjologiczne, dolegliwości,
podążanie za przeszłymi rutynami,
problemy wizualno-przestrzenne.

Wprowadzenie pewnych rozwiązań może pomóc zarówno osobie chorej, jak i jej bliskim:

określ porę dnia, w której chory może wychodzić,
zaplanuj aktywność, która zaangażuje chorego,
upewnij się, że wszystkie potrzeby są zaspokojone,
unikaj poprawiania chorego, a spróbuj znaleźć powód, dla którego nawiązuje do przeszłości (może potrzebuje bezpieczeństwa, bliskości),
ogranicz spędzanie czasu w zatłoczonych miejscach,
zapewnij stały nadzór, nie zostawiaj samego/samej w samochodzie,
w razie potrzeby zainstaluj alarmy lub kamery, które będą rejestrować ruch, otwarcie drzwi,
zamontuj zasuwki w drzwiach poza zasięgiem wzroku lub tzw. drzwi kamuflujące. Trzymaj klucze poza zasięgiem wzroku, pokryj drzwi farbą w kolorze ściany,
jeśli chory nie jest w stanie prowadzić samochodu, schowaj klucze,
ubrania wierzchnie trzymaj poza zasięgiem wzroku,
miej pod ręką aktualne zdjęcie lub nagranie, a także informacje medyczne osoby, którą się opiekujesz oraz listę miejsc, do których może się udać (poprzednie domy lub miejsca pracy),
zadbaj o urządzenie GPS dla osoby chorej, etykietę z danymi na odzieży, bransoletkę identyfikacyjną,
zadbaj o bramkę do schodów,
usuń dywany, aby zmniejszyć ryzyko potknięć,
poinformuj sąsiadów, że osoba, którą się opiekujesz może nieświadomie ,,wędrować”,
jeśli możesz, podążaj za chorym, staraj się go zwolnić ciałem, tempem i głosem, gdyż sam może nie być w stanie,
jeśli osoba, którą się opiekujesz, błąka się, spróbuj jej poszukać, dając sobie 15 min, po tym czasie skontaktuj się z odpowiednimi służbami.

Postępująca utrata funkcji poznawczych jest dużym problemem, ograniczającym codzienne, samodzielne funkcjonowanie. Jednak dobra opieka jest w stanie poprawić i podnieść komfort życia do niezbędnego minimum poczucia bezpieczeństwa. Należy zauważyć, że jest to tak naprawdę relacja między chorym a opiekunem, która musi opierać się na cierpliwości, trosce i akceptacji [1, 3, 4].

Źródła:

Centrum Wsparcia Opiekunów, Wędrowanie, 2019
https://wsparciedlaopiekuna.pl/artykuly/wedrowanie-trudny-problem-w-opiece-nad-osoba-zyjaca-z-demencja-2/